Những phương pháp tầm soát ung thư giúp bạn chủ động trước bệnh tật

Theo số liệu của Hiệp hội Ung thư Việt Nam, ước tính mỗi năm có khoảng 150.000 trường hợp ung thư mắc mới và có khoảng 75.000 người chết vì ung thư. Mặc dù là căn bệnh đáng sợ nhưng ung thư không phải là “vô phương cứu chữa”.

Các nhà khoa học đã khẳng định 1/3 số bệnh ung thư có thể phòng ngừa, 1/3 có thể chữa khỏi nếu được chẩn đoán sớm và cùng với điều trị chăm sóc hỗ trợ sẽ làm tăng chất lượng sống cho 1/3 số bệnh nhân ung thư còn lại.

Do đó, với bệnh ung thư, bên cạnh lối sống lành mạnh, chơi thể thao, suy nghĩ tích cực, tránh xa rượu bia thuốc lá, thì khám sàng lọc và phát hiện sớm có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Dưới đây là những phương pháp tầm soát được áp dụng phổ biến để phát hiện các loại ung thư mà người Việt thường gặp phải:

- Kiểm tra các dấu hiệu lâm sàng: Bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ mắc ung thư vú thông qua những dấu hiệu bất thường về hình dạng, kích cỡ, màu sắc của vú và nhũ hoa.

- Chụp nhũ ảnh vú: Chụp X-quang tuyến vú (Mammography) hay còn gọi là chụp nhũ ảnh là kỹ thuật sử dụng chùm tia X cường độ thấp chiếu vào các mô tuyến vú để thu lại các hình ảnh tại tuyến vú.

Qua đó hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán hình ảnh phát hiện và phân tích sự hiện diện của các khối tổn thương nghi ngờ trong vú như khối u, nang và vùng vi vôi hóa. Phương pháp này giúp tầm soát ung thư vú, phát hiện các bất thường, khối u ở giai đoạn sớm ngay cả khi bệnh nhân chưa sờ và cảm nhận thấy.

- Xét nghiệm HPV: Virus HPV là thủ phạm chính gây ung thư cổ tử cung (99,7%), lây truyền qua đường tình dục. Bình thường, HPV có hơn 100 type nhưng 14 type có nguy cơ cao gây ra loại ung thư này. Trong đó, có 2 type nguy cơ cao nhất là type 16 và type 18. Để thực hiện xét nghiệm này, các bác sĩ sẽ lấy các mẫu tế bào ở cổ tử cung, sau đó kiểm tra sự hiện diện của các chủng virus HPV có nguy cơ gây ung thư cao.

-  Xét nghiệm Pap: Là xét nghiệm thường được thực hiện cùng xét nghiệm HPV. Cụ thể, các bác sĩ sẽ thu thập mẫu tế bào trên bề mặt cổ tử cung, sau đó phết lên lam kính hoặc trộn lẫn trong dịch cố định để kiểm tra kính hiển vi. Mục đích của việc này là để kiểm tra các dấu hiệu bất thường của tế bào về hình dạng, tính chất, nhằm nhận diện dấu hiệu tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư.

- Xét nghiệm máu ẩn trong phân: Do các polyp lớn và đặc biệt các khối u đại trực tràng có rất nhiều các mạch máu (mạch nuôi). Chúng dễ bị tổn thương khi cọ xát với phân, gây chảy máu vi thể (hiếm khi nhìn thấy bằng mắt thường) và máu này sẽ dính theo phân đi ra ngoài. Những người có xét nghiệm máu ẩn trong phân dương tính sẽ có nguy cơ cao bị ung thư đại trực tràng và cần được nội soi toàn bộ đại tràng để được chẩn đoán chính xác.

- Nội soi đại tràng: Nội soi đại tràng là kỹ thuật y tế giúp các bác sĩ có thể quan sát bên trong đại tràng, để kịp thời phát hiện các vấn đề sức khỏe như: lở loét, viêm, polyp và thậm chí là ung thư. Để tiến hành nội soi đại tràng, trước hết bệnh nhân sẽ được đặt nằm nghiêng sang 1 bên, sau đó bác sĩ sẽ luồn thiết bị nội soi vào đường hậu môn và điều khiển để đưa nó qua trực tràng, đại tràng, manh tràng.

Trong trường hợp phát hiện các polyp mọc bên trong đại tràng, các bác sĩ sẽ cắt bỏ polyp để phòng ngừa nguy cơ ung thư (hầu hết polyp đều lành tính nhưng một số polyp có khả năng phát triển thành dạng ác tính nếu không điều trị kịp thời).

- Chụp X-quang phổi: Là phương pháp chụp các cơ quan và xương bên trong ngực. X-quang là một loại tia năng lượng có thể đi qua cơ thể và cho hình ảnh của khu vực bên trong cơ thể trên phim chụp. Phương pháp này có thể giúp tầm soát ung thư phổi, phát hiện các bất thường hoặc khối u ở phổi. Vì có độ chính xác không quá cao nên phương pháp này thường được kết hợp cùng chụp cắt lớp vi tính lồng ngực.

- Chụp cắt lớp vi tính (chụp CT): Kĩ thuật này sử dụng tia X-quang kết hợp với máy tính để tạo ra hình ảnh chi tiết bên trong cơ thể. Chụp CT thường liên quan đến việc sử dụng thuốc nhuộm tiêm vào tĩnh mạch để làm nổi bật các hình ảnh bên trong cơ thể. Chụp CT thường được sử dụng trong tầm soát phát hiện sớm ung thư phổi, hoặc được sử dụng để phát hiện mức độ phát tán của ung thư, giai đoạn bệnh.

- Khám lâm sàng: Bác sĩ dùng kính lúp quan sát vùng da bị tổn thương để tìm kiếm các dấu hiệu của ung thư da. Dựa trên kết quả kiểm tra, bác sĩ sẽ chỉ định tiến hành các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu hơn.

- Sinh thiết: Bác sĩ sẽ cắt lấy 1 mẫu nhỏ phần da nghi ngờ mắc ung thư và tiến hành sinh thiết dưới kính hiển vi. Bằng cách này có thể xác định loại ung thư da, tình trạng và giai đoạn bệnh cụ thể.

- Kiểm tra trực tràng: Với phương pháp này, bác sĩ sẽ đưa ngón tay (đã đeo găng tay và dùng chất bôi trơn) vào trực tràng để cảm nhận sự thay đổi bất thường của tuyến tiền liệt, bởi vì loại ung thư này thường bắt đầu ở vị trí sau tuyến. Phương pháp kiểm tra trực tràng có thể phát hiện được 55-68% trường hợp mắc ung thư tuyến tiền liệt khi chưa có triệu chứng.

- Xét nghiệm chỉ số PSA trong máu: Chỉ số PSA là dấu ấn của ung thư tiền liệt tuyến. Khi nồng độ PSA trong máu tăng cao, nam giới có nguy cơ mắc ung thư tiền liệt tuyến. Giá trị giới hạn để chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt của chỉ số PSA toàn phần trong huyết tương ≥ 4ng/ml, độ đặc hiệu khoảng 91% và độ nhạy khoảng 21%.

Minh Nhật

Tổng hợp