Nhiều thanh niên đối mặt với hiểm hoạ nhiễm HIV do sử dụng ma tuý đá

Nghiện ma tuý đang trẻ hoá

Theo số liệu do Cục Phòng Chống Tệ Nạn Xã Hội công bố, tính đến cuối năm 2015, Việt Nam đã có 200.134 người nghiện ma túy, trong đó 76% người nghiện ở độ tuổi dưới 35.

Đáng chú ý, ngoài nghiện thuốc phiện, heroin, cần sa, nghiện ma túy tổng hợp, nhóm chất kích thích dạng Amphetamin (ATS), còn gọi là ma túy đá đã và đang xuất hiện ngày càng nhiều. Cụ thể, chỉ trong quý 1 năm 2016, số người sử dụng ATS lên đến 43%. Một số địa phương có tỉ lệ sử dụng ATS cao trong những năm gần đây như An Giang gần 70%; Hà Nội 26% và tính riêng quý 1 năm 2016 số sử dụng ATS là 43%.

Trong khi đó, những năm đầu thế kỷ 21, đối tượng sử dụng ma tuý chủ yếu là trung niên.

Giải thích cho tình trạng ngày nghiện ma tuý ngày càng trẻ hoá này, BS Khuất Thị Hải Oanh, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển cộng đồng (SCDI), cho rằng đó là thanh thiếu niên được sinh ra trong nền kinh tế thị trường và lớn lên trong thời đại kỹ thuật số, có những sự khác biệt về mặt văn hóa và xã hội so với thế hệ trước đây. Họ sử dụng những loại ma túy khác và theo những cách thức khác (hút methamphetamine dạng tinh thể - còn được gọi là “đá”) thay vì tiêm chích heroin như trước.

Còn theo anh Phạm Thành Công, Nhóm Gạch đầu dòng – Nhóm cộng đồng sử dụng ma tuý đầu tiên của Việt Nam, có rất nhiều tầng lớp sử dụng ma tuý đá như lái xe, dân chơi (ở độ tuổi mới lớn, 18-20), thanh thiếu niên không gia đình do chi phí rẻ hơn các ma tuý khác; hơn thế lại dễ sử dụng nên có thể đưa vào quán bar, nhà hàng, tiệc sinh nhật.

Trong khi đó, tỉ lệ nghiện ma tuý hiện đang trẻ hoá, chủ yếu là trong độ tuổi 15-24 kể từ khi ma tuý đá, một loại chất gây nghiện dễ sử dụng và có giá thành rẻ hơn, xuất hiện đầu những năm 2000.

Tuy nhiên, cho đến nay, tại Việt Nam và cả trên thế giới, chưa có 1 nghiên cứu cụ thể hay giải pháp nào cho nhóm đối tượng sử dụng ma tuý đá trong độ tuổi 15-24.

Hiểm hoạ HIV rình rập

Theo GS. Francoise Barre-Sinoussi,nhà khoa học từng đoạt giải Nobel vì tìm ra vi rút HIV và gắn bó với Việt Nam từ năm 1998, lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên trẻ thực sự là một mối lo ngại trên toàn thế giới.

“Tình trạng lây nhiễm HIV trên toàn cầu mặc dù đã giảm ở các nhóm tuổi khác nhau nhưng vẫn đang gia tăng trong nhóm thanh thiếu niên. Theo UNAIDS, thanh niên tuổi từ 15-24 chiếm 39% trong tổng số các ca nhiễm HIV mới ở người lớn vào năm 2012”, Bà Francoise nói.

Chính điều này đã dấy lên lo ngại về việc lây nhiễm HIV qua đường tình dục không an toàn. Bởi khi sử dụng ma túy đá, một người có thể quan hệ tình dục từ 6-8h hoặc nhiều hơn thế mà không mệt mỏi.

Ngoài ra, sau 1 thời gian sử dụng ma tuý đá, những thanh niên này có thể chuyển sang tiêm chích, làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.

Tuy nhiên, hiệu quả của các nỗ lực can thiệp nhằm giải quyết vấn đề này còn rất hạn chế. “Thanh thiếu niên thuộc các nhóm chủ chốt như người sử dụng ma tuý, người lao động tình dục, người đồng tính nam, quan hệ tình dục đồng giới và người chuyển giới gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp với các dịch vụ dự phòng, hỗ trợ và điều trị. GS Barre-Sinoussi giải thích.

Trên thực tế, tại Việt Nam, các chương trình nhằm ngăn chặn lây nhiễm HIV qua đường tình dục trong nhóm người lao động tình dục và nam quan hệ tình dục đồng giới thông qua phân phát bao cao su ít có tác động tới người đang chịu tác dụng kích thích của ma tuý đá (methamphetamine).

BS Khuất Hải Oanh chỉ rõ: “Các dự án nhằm phòng ngừa lây nhiễm HIV ở người sử dụng ma tuý hiện nay đều tập trung vào những người tiêm chích heroin, trong khi chỉ khoảng 10% khách hàng của các dự án này là những người dưới 25 tuổi”.

Thêm vào đó, hiện trên thế giới cũng chưa có bất cứ giải pháp can thiệp hiệu quả nào cho vấn đề cai nghiện ma tuý đá. Còn Việt Nam cũng chưa có một nghiên cứu cụ thể nào về xuất thân và môi trường xã hội của thanh niên sử dụng ma tuý, các tác dụng của ma tuý lên họ và các hành vi có thể khiến họ có nguy cơ lây nhiễm HIV.

Do đó, Dự án “Bảo vệ tương lai” kéo dài trong 3 năm sẽ thực hiện 1 nghiên cứu cụ thể về vấn đề này và kết quả của nghiên cứu sẽ giúp cho việc xây dựng các chiến lược can thiệp hiệu quả đối với nhóm tuổi 15-24, sẽ giúp “lấp đầy” khoảng trống giữa các chương trình hỗ trợ người nhiễm HIV hiện nay.

Theo kế hoạch, dự án sẽ làm việc với các mạng lưới của các nhóm chủ chốt, 20 nhóm cộng đồng tại 8 tỉnh (Quảng Ninh, Hải Phòng, Hà Nội, Thái Bình, Ninh Bình, Nghệ An, Khánh Hoà và TP HCM) để tiếp cận và cung cấp dịch vụ cho ít nhất 8.000 thanh niên sử dụng ma tuý và giúp họ kiểm soát HIV.

Nhân Hà

(Email: tranthuphuong@dantri.com.vn)