Nhiều chuyển biến tích cực trong phòng chống tác hại thuốc lá

Trước đó, ngày 29/7/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 47/2013/QĐ-TTg về việc thành lập, phê duyệt Điều lệ và Tổ chức hoạt động của Quỹ PCTH thuốc lá. Thực hiện các nhiệm vụ của Quỹ được quy định trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, thời gian qua, Quỹ PCTH thuốc lá đã tích cực phối hợp với các Bộ ngành, các tổ chức Chính trị xã hội và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tăng cường thực hiện Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá.\

Mạng lưới phòng chống tác hại thuốc lá phủ khắp các tỉnh thành

Hiện nay, 62 tỉnh, thành phố, 18 Bộ, ngành, tổ chức chính trị xã hội thành lập Ban chỉ đạo PCTH của thuốc lá. Đến nay, đã có hơn 2000 lượt cán bộ được Quỹ đào tạo, nâng cao năng lực về quản lý chương trình phòng chống tác hại của thuốc lá, kỹ năng truyền thông, kỹ năng lập kế hoạch, theo dõi, giám sát và triển khai chương trình PCTH của thuốc lá.

Tích cực xây dựng môi trường không khói thuốc

Các mô hình nơi làm việc, trường học, cơ sở y tế, thành phố du lịch, khách sạn, nhà hàng không khói thuốc được triển khai nhân rộng.

Đến nay, lãnh đạo các Bộ, Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố đã có sự quan tâm hơn đối với công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, ban hành kế hoạch hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá của tỉnh có sự phân công trách nhiệm rõ ràng cho các Sở, ban, ngành và tổ chức, cá nhân liên quan trên địa bàn tỉnh.

Nhiều cơ quan đã đưa quy định cấm hút thuốc nơi làm việc vào quy chế nội bộ của cơ quan, đơn vị, đưa tiêu chí không hút thuốc tại nơi làm việc vào tiêu chuẩn thi đua khen thưởng của công chức, viên chức, người lao động...

Hiện nay theo báo cáo của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, 70 % số Công đoàn cơ sở trên cả nước triển khai môi trường làm việc không khói thuốc lá. Ít nhất 150 nhà máy, xí nghiệp trong toàn quốc thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc tại nơi làm việc trong nhà.

Tại các tỉnh, thành phố công tác xây dựng cơ sở y tế không khói thuốc cũng được chú trọng triển khai. Một số bệnh viện điển hình như bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắc Lắc, Bệnh viện huyện Hải hậu, Nam Định,.. Mô hình khách sạn, nhà hàng không khói thuốc lá cũng đang được nhiều khách sạn, nhà hàng hưởng ứng với quy định cấm hút thuốc khu vực bên trong khách sạn, nhà hàng.

10 bệnh viện tham gia cai nghiện thuốc lá

Công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá được bước đầu triển khai, trong đó bệnh viện Bạch Mai được giao nhiệm vụ thành lập Trung tâm tư vấn cai nghiện. Đến nay, đã có 1545 cán bộ y tế của các bệnh viện của 63 tỉnh/thành phố được tập huấn về phương pháp tư vấn cai nghiện thuốc lá. Sau gần 2 năm triển khai, tổng đài tư vấn cai nghiện thuốc lá miễn phí 1800-6606 tại bệnh viện Bạch Mai đã nhận 13.596 cuộc gọi xin tư vấn cai nghiện thuốc lá. Bên cạnh tổng đài tư vấn cai nghiện, công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá còn được triển khai tại 10 bệnh viện ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam nhằm tạo điều kiện tốt nhất để hỗ trợ người dân có nhu cầu cai thuốc lá.

Xử phạt hang trăm triệu đồng

Năm 2015, tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính là 191 triệu đồng do thanh tra Bộ Y tế, công an và đoàn kiểm tra liên ngành các tỉnh thực hiện.

Năm 2016, thanh tra Bộ Y tế đã tổ chức kiểm tra 151 cơ sở tại 3 tỉnh, thành phố (Hà Nội, Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế), xử phạt 16 cơ sở với số tiền 136 triệu đồng.

Trong 3 tháng đầu năm 2017, tại Hà nội, Đoàn kiểm tra của Ủy ban nhân dân quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Tây Hồ kiểm tra tại 171 nhà hàng, khách sạn, phạt 23 đơn vị với số tiền phạt gần 60 triệu đồng. Tại Hải Phòng, các cơ quan chức năng đã kiểm tra 62 đơn vị, cơ sở kinh doanh, các khách sạn nhà hàng, cửa hàng bán lẻ thuốc lá, phạt 12 đơn vị với số tiền 30 triệu đồng.

Như vậy, tổng số tiền phạt tính đến nay là 417 triệu đồng. Đồng thời, gần 6000 cán bộ thanh tra, công an các tỉnh thành phố được tham gia tập huấn về xử lý vi phạm hành chính trong phòng chống tác hại của thuốc lá.

Ngoài ra, quỹ cũng phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới, Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), Tổng Cục Thống kê, Đại học Y Hà nội thực hiện hai cuộc Điều tra trên toàn quốc: Điều tra “Tình hình sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên Việt Nam từ 13-15 tuổi” (GYTS 2014) và Điều tra “Tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại Việt Nam” (GATS 2015).

Nhẵm hỗ trợ các đơn vị đánh giá tình hình sử dụng thuốc lá và kết quả triển khai Luật PCTH của thuốc lá giai đoạn 2013- 2016, Quỹ đã hỗ trợ 7 bộ, ngành, tổ chức chính trị xã hội, 9 bệnh viện và 20 tỉnh, thành phố thực hiện nghiên cứu. Những kết quả nghiên cứu này đã cung cấp bằng chứng để các đơn vị đánh giá kết quả thực hiện Luật và đề xuất phương hướng can thiệp trong thời gian tới.

Giảm tỷ lệ người hút thuốc trong cộng đồng

Thành quả quan trọng nhất sau quá trình hoạt động, đó là tỷ lệ hút thuốc trong cộng đồng đã giảm.

Tỷ lệ hút thuốc lá trong học sinh từ 13-15 tuổi giảm từ 3,3% năm 2007 xuống 2,5% năm 2014; tỷ lệ hút thuốc lá thụ động giảm từ 66,5% xuống 47,7%.

Ở người trưởng thành từ 15 tuổi trở lên, so với năm 2010 là 47,4%, đến năm 2015 tỷ lệ hút thuốc nam giới đã giảm 45,3%, trong đó tỷ lệ hút thuốc lá điếu của nam giới khu vực thành thị giảm được 6,5%.

Đặc biệt tỷ lệ hút thuốc thụ động tại nơi làm việc giảm 13,3%, hút thuốc thụ động tại trường đại học, cao đẳng giảm 16,4%, tại nhà hàng giảm 4,2%, trên phương tiện giao thông công cộng giảm 15%, hút thuốc thụ động tại cơ sở chăm sóc y tế giảm 5,2%.

Điều này cho thấy ý thức tuân thủ quy định cấm hút thuốc và nhận thức về tác hại của thuốc lá trong cộng đồng đang có những biến chuyển tích cực. Đây cũng là những chỉ số quan trọng góp phần đảm bảo hiệu quả bền vững của các hoạt động PCTH thuốc lá trong thời gian tới tại nước ta.

Tuy nhiên công cuộc phòng chống tác hại thuốc lá tại Việt Nam còn nhiều khó khăn bởi ở Việt Nam thuế thuốc lá thấp; Giá thuốc lá rẻ; Thuốc lá đang được bày bán tràn lan; Trên thị trường Việt Nam lại xuất hiện một số sản phẩm mới như shisha...

Những khó khăn này tiếp tục đặt ra nhiều nhiệm vụ nặng nề cho công tác phòng chống tác hại của thuốc lá trong thời gian tới.

Tú Anh