Nguy cơ bị đầu độc từ từ bởi phụ gia tẩy trắng thực phẩm

Làm sạch từ sách bò đến... tolet!

Trong vai một chủ cửa hàng bán đồ nhậu có nhu cầu mua chất tẩy trắng nội tạng bò, lợn, chúng tôi đến chợ Vinh (Nghệ An), nơi được xem là trung tâm cung cấp loại phụ gia thực phẩm này. Ướm hỏi một chủ ki-ốt bán bánh kẹo, chúng tôi nhận được lời chào mời đon đả: “Ở đây chị có bán. Giá 55 nghìn đồng/kg nhưng nếu em mua cả yến, chị để cho 50 nghìn/kg”.

Phụ gia tẩy trắng thực phẩm (còn được gọi là axit chanh) được bày bán tại chợ Vinh với giá từ 30-50 nghìn đồng/kg mà không có nhãn mác hay bất kỳ hướng dẫn sử dụng nào.

Vì chúng tôi ngỏ ý nhờ chị hướng dẫn sử dụng vì mới bán hàng, chưa biết dùng như thế nào đúng cách, chị chủ hàng cho biết: “Cứ yên tâm, các chủ của hàng bán lòng lợn, lòng bò ở trên Nam Đàn, Thanh Chương xuống đây mua một lúc cả yến về dùng dần. Cái loại này em chỉ cần bỏ vài thìa vào nước rồi ngâm sách bò vào. Đảm bảo sạch tinh luôn mà không bị mất mùi đặc trưng của thực phẩm. Giờ người ta toàn làm thế chứ lấy quả chanh mà chà xát thì đến bao giờ mới sạch”.

Hẹn sẽ quay lại sau khi đi khảo sát giá, chị bán hàng có vẻ bực dọc: “Có 55 nghìn/kg, vừa sạch, vừa không tốn công tốn sức, chị đảm bảo không lấy đắt cho em đâu”.

Đến một cửa hàng bán tạp hóa, khi nghe chúng tôi hỏi mua chất tẩy trắng sách bò, bà bán hàng không hiểu là gì. Sau một thoáng nhíu mày, bà cụ hỏi: “Có phải axit chanh không. Họ toàn mua axit chanh về làm trắng lòng bò, lòng lợn đấy. Có hai loại, 30 nghìn/kg và 50 nghìn/kg, mua loại nào?”. Nói rồi bà chỉ cho chúng tôi đi sâu vào trong cửa hàng, chỗ nhiều túi trắng như đường được chất lên nhau.

Đó là những túi nilon 1kg đựng thứ chất bột màu trắng, không có bất kỳ nhãn mác hay dòng chữ nào. Khi chúng tôi hỏi cách thức sử dụng, bà bán hàng trả lời chỉ biết khách hàng đến hỏi mua thì bán chứ không rõ sử dụng như thế nào và có tác dụng ra sao. Tuy nhiên, hỏi về nguồn gốc, xuất xứ của những túi axit chanh kể trên thì tất cả những người bán loại hàng này đều khẳng định là từ miền Nam chuyển ra, không phải là hàng Trung Quốc.

Loại phụ gia thực phẩm này được người bán quảng cáo có thể làm  trắng thực phẩm, quần áo và tẩy sạch cả tolet.

Lấy tay với một túi bóng trắng để lẫn bên cạnh bánh kẹo và các loại gia vị khác, một người bán hàng khác thao thao bất tuyệt về công dụng “thần kỳ” của loại phụ gia thực phẩm này. “Tùy theo lượng hàng nhiều hay ít, em đổ một vài thìa bột này vào nước rồi nhúng sách bò hay những thứ nội tạng khác vào ngâm một chút. Đảm bảo trắng tinh luôn. Nếu cần tẩy trắng khăn màn hay quần áo em cũng cứ làm tương tự. Thậm chí, nếu cần có thể tẩy sạch mảng bám trong tolet”.

“Tẩy sạch được cả tolet liệu có an toàn cho sức khỏe không chị?”, chúng tôi hỏi. Chị bán hàng trả lời: “Chị cũng không rõ lắm nhưng chưa thấy người mua nào đến phản ánh bị này bị nọ cả. Chắc phải an toàn thì người ta mới dùng chứ?”. Thấy chúng tôi hỏi nhiều quá, chị bán hàng gắt: “Mua hay không để chị còn dọn hàng. Hỏi gì mà lắm thế?”.

Dạo một vòng khu bán hàng khô tại chợ Vinh, không hiếm để bắt gặp những ki ốt có bán axit chanh này. Tất cả phụ gia thực phẩm này đều được để chung với các loại hàng hóa khác và hoàn toàn không có một thứ nhãn mác hay bất kì dòng chữ hướng dẫn sử dụng nào. Người bán đều hoàn toàn không có bất kì kiến thức gì về loại phụ gia thực phẩm mà cứ thấy có người mua là bán.

Có thể gây nhiễm độc kim loại nặng dẫn tới sỏi thận!

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Đào Trọng Dũng, Chi cục trưởng Chi cục ATTP tỉnh Nghệ An, về loại axit chanh này. Theo ông Dũng, axit chanh được bày bán tại chợ Vinh là Axít citric hay còn có tên gọi thông dụng khác là bột chua hay bột nở. Đây là một trong 400 loại phụ gia được phép sử dụng trong công nghiệp chế biến thực phẩm.

Những túi Axit chanh không nhãn mác, không rõ nguồn gốc được bày bán lẫn với nhiều loại hàng hóa, thực phẩm khác.

“Loại axit này có chức năng chính là tạo chua, tạo mùi chanh đặc trưng, chống oxi hóa và tạo kết tủa. Đây là loại phụ gia khá thông dụng, được sử dụng và thực phẩm. Hiện chưa có báo cáo khoa học nào về tác hại của nó đối với sức khỏe con người.

Tuy nhiên, nếu sử dụng lâu dài với liều lượng cao hơn liều lượng cho phép sẽ dẫn tới hỏng men răng, nếu dây vào mắt sẽ bị bỏng giác mạc và gây rối loạn thị lực; gây rối loạn tiêu hóa, nôn mửa, tiêu chảy, đau quặn bụng; viêm da kích ứng. Đặc biệt, với khả năng kết tủa, nếu sử dụng liều lượng nhiều trong thời gian dài sẽ gây ra hiện tượng nhiễm độc kim loại dẫn tới bị sỏi thận, sỏi mật. Trong sản xuất được khuyến cáo hạn chế hàm lượng tối đa nhất. Tuy nhiên sử dụng bao nhiêu và sử dụng như thế nào lại không có quy định cụ thể”, ông Đào Trọng Dũng cho biết.

Axít citric thuộc loại kinh doanh có điều kiện, nghĩa là người bán và sử dụng phải có sự hiểu biết về nó; không được để lẫn loại phụ gia này với các loại thực phẩm, hàng hóa khác. Sản phẩm phải buộc phải dán nhãn và có hướng dẫn sử dụng cụ thể cho người sử dụng khi đưa ra kinh doanh buôn bán. Thế nhưng trên thực tế, loại phụ gia thực phẩm này vẫn được bày bán tràn lan, hoàn toàn không được đáp ứng các yêu cầu đối với mặt hàng kinh doanh có điều kiện. Và trên thực tế, loại phụ gia này được các nhà hàng, quán nhậu sử dụng để rút ngắn thời gian, công sức trong việc làm sạch các loại nội tạng động vật.

“Về vấn đề này thì chúng tôi quản lý không xuể”, ông Dũng thừa nhận. Mặc dù chưa có báo cáo khoa học nào về tác hại của axit chanh đối với sức khỏe con người nhưng ông Dũng cũng khuyến cáo người dân nâng cao hiểu biết của mình về các loại thực phẩm an toàn để tránh những hệ quả không mong muốn có thể xảy ra đối với sức khỏe của chính bản thân mình.

Hoàng Lam