Một năm thách thức chưa từng có của ngành Y tế TPHCM

(Dân trí) - Tháng 10/2022 đánh dấu tròn một năm TPHCM trở lại trạng thái "bình thường mới" sau hàng loạt biện pháp giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid-19. Nhìn lại khoảng thời gian này, ngành y tế thành phố phải đối diện nhiều khó khăn, sóng gió chưa từng có tiền lệ…

PGS.TS.BS Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TPHCM không thể quên tháng 7 năm 2022. Đó là khi nhân viên ngành y tế vừa mệt nhoài trải qua những tháng ngày chống dịch khốc liệt, chưa kịp phục hồi sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, lại phải đau xót chứng kiến hàng loạt cán bộ y tế cả nước vướng vòng lao lý. Bên cạnh đó, hàng loạt nguy cơ khác vẫn luôn rình rập, đe dọa đến công tác bảo vệ và chăm sóc sức khỏe người dân.

Năm của những thách thức lịch sử

Ông Thượng nhớ lại, trước đó một năm, thời điểm dịch Covid-19 bùng phát mạnh tại TPHCM, đã có những nhân viên y tế mãi mãi ra đi vì bị nhiễm bệnh trong lúc làm nhiệm vụ. Tiếng còi xe cấp cứu cứ vang lên khắp nẻo đường và đau lòng nhất khi phải tận mắt chứng kiến số bệnh nhân tử vong tại các bệnh viện cứ tăng cao mỗi ngày.

Không lời kêu than nhưng trên nét mặt từng nhân viên y tế đã lộ rõ dấu hiệu kiệt sức về thể chất, mệt mỏi về tinh thần và lo lắng về khả năng cầm cự với dịch bệnh. Nhờ hàng chục nghìn bác sĩ, điều dưỡng, sinh viên y khoa… đến từ mọi miền tiếp ứng, dịch bệnh Covid-19 ở khu vực đầu tàu kinh tế đất nước, đã từng bước được kiểm soát. Nhưng lúc này, TPHCM phải tiếp tục đối diện nhiều thách thức.

Khi Covid-19 chưa chấm dứt, dịch sốt xuất huyết đã bùng phát mạnh, với số ca mắc nặng và tử vong cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Song song đó, một vài dịch bệnh mới trên thế giới như đậu mùa khỉ, lăm le trở thành mối nguy hại, đe dọa sức khỏe người dân.

Tiếp đến là nguy cơ thiếu hụt nguồn nhân lực. Qua thống kê, 9 tháng đầu năm 2022, đã có hơn 1.000 nhân viên y tế công nghỉ việc, nguyên nhân chính là thu nhập giảm sút quá nhiều. Thực tế rất đau lòng, một số bệnh viện bác sĩ nhiều hơn điều dưỡng, khiến chất lượng chăm sóc bệnh nhân bị ảnh hưởng.

Trong khi đó, nhiều bệnh viện sa vào cảnh nợ nần kéo dài, mất cân đối thu chi, vì chưa được giải ngân chi phí điều trị BHYT vượt tổng mức thanh toán. "Quá bất công, thiệt thòi cho các bệnh viện, bỏ tiền, bỏ công mà thu lại không đủ", Giám đốc Sở Y tế TPHCM bày tỏ.

Một vấn đề nhức nhối khác mang tầm quốc gia là tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế. Đại biểu Nguyễn Tri Thức, Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM, Phó Bí thư Đảng ủy khối cơ sở Bộ Y tế bày tỏ, việc thiếu thuốc, trang thiết bị y tế là vấn đề nóng hiện nay.

"Vừa qua, Bệnh viện Chợ Rẫy mở gói thầu đối với 300 mặt hàng thuốc thì chỉ 125 mặt hàng có đơn vị dự thầu. Vấn đề nguồn cung ứng rất quan trọng", TS.BS Nguyễn Tri Thức dẫn chứng.

Trước đó vào tháng 10 năm 2022, ông Thức từng chia sẻ tại Quốc hội, đã nhiều tháng qua nhưng vẫn chưa có thay đổi nào về chính sách trong mua sắm. Vì vướng mắc trong cơ chế đấu thầu, máy móc cao cấp ở nhiều bệnh viện hư hỏng rất khó sửa chữa.

Giải quyết vấn đề… nan giải

Trước những vấn đề trên, ngành Y tế TPHCM đã chủ động lập kế hoạch ứng phó, vận dụng các bài học kinh nghiệm qua thực tiễn công tác phòng chống dịch Covid-19. Nhờ việc huy động mọi nguồn lực, mạnh dạn nghiên cứu và triển khai thí điểm các giải pháp mang tính đổi mới, sáng tạo, ngành y tế đang từng bước chuyển "nguy" thành "cơ".

Đã có thời điểm, TPHCM tiến rất gần việc lập trung tâm mua sắm tập trung về y tế đầu tiên tại Việt Nam. Lãnh đạo Sở Y tế TPHCM chia sẻ, việc hình thành trung tâm mua sắm sẽ giúp giải quyết những mặt hạn chế của việc lựa chọn bệnh viện luân phiên mua sắm thuốc tập trung; đồng thời khắc phục những điểm yếu khi đấu thầu riêng lẻ, như khó đạt được giá tối ưu, giá trúng thầu không thống nhất… Tuy nhiên, sau khi xem xét và đánh giá lại, Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM đề nghị ngành y tế thành phố củng cố cơ chế mua sắm hiện nay.

Sở Y tế đã triển khai nhiều giải pháp nhằm đảm bảo việc cung ứng thuốc như xây dựng phần mềm báo cáo thiếu thuốc; thành lập Tổ theo dõi, tư vấn giải quyết các vướng mắc liên quan đến công tác đấu thầu, thanh toán công nợ thuốc; xây dựng các danh mục thuốc dùng chung cho trạm y tế…

Muốn giải quyết các khó khăn từ gốc rễ, Sở Y tế TPHCM tiếp tục kiến nghị Bộ Y tế rà soát quy định liên quan công tác thanh quyết toán BHYT; mở rộng danh mục đấu thầu thuốc tập trung cấp địa phương, cũng như danh mục thuốc được thanh toán BHYT tại tuyến y tế cơ sở; có cơ chế, chính sách dự trữ và điều phối thuốc hiếm, thuốc ít sử dụng trong công tác cấp cứu.

Về vấn đề thiếu hụt nhân sự, lãnh đạo Sở Y tế kiến nghị từ năm 2022 trở đi, UBND TPHCM có thể cấp kinh phí cho các đơn vị sự nghiệp y tế để thực hiện Nghị quyết 03, cũng như cần có cơ chế, chính sách tăng thu nhập cho nhân viên y tế. Đặc biệt, Sở Y tế còn kiến nghị giảm, hoặc miễn hẳn học phí cho ai đăng ký học điều dưỡng, kiến nghị có thêm loại hình trợ lý điều dưỡng…

Quyết tâm "thay da đổi thịt" trạm y tế

Bên cạnh những thách thức, khó khăn, không thể không ghi nhận những thành quả mà ngành y tế TPHCM đạt được trong một năm đầy sóng gió. Đó là việc phát hiện sớm và kiểm soát thành công hai trường hợp nhiễm đậu mùa khỉ nhập cảnh đầu tiên ở Việt Nam, hay mô hình cấp cứu trầm cảm, giúp cứu mạng kịp thời nhiều trường hợp gặp vấn đề tâm lý, tâm thần giai đoạn "hậu Covid-19".

Mới đây, TPHCM đã chính thức khởi động Chương trình nâng cao năng lực y tế xã đảo Thạnh An, huyện ven biển duy nhất của địa phương. Trạm Y tế xã đảo Thạnh An trở thành trạm y tế đầu tiên của cả nước triển khai thành công ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán hình ảnh.

Sở Y tế còn phối hợp Bệnh viện Răng Hàm Mặt TPHCM tổ chức khám, chữa răng miễn phí cho bà con trên xã đảo, tổ chức điểm tiêm vaccine phòng Covid-19 ngay tại trạm y tế; đồng thời đưa tổ tiêm vaccine lưu động đến tận nhà phục vụ người cao tuổi gặp khó khăn trong di chuyển.

Tất cả hoạt động trên là khởi đầu cho lộ trình hiện thực hóa một hình mẫu về chuyển đổi hoạt động của trạm y tế. Mong muốn của ngành y tế TPHCM trong tương lai, là biến các trạm y tế từ chẩn đoán, điều trị các ca bệnh riêng lẻ như một phòng khám, trở thành nơi có thể tầm soát, phát hiện bệnh sớm và phòng bệnh cho cộng đồng dân cư…

Thực hiện: Hoàng Lê