Giật mình con số 13% trẻ 13-17 tuổi luôn cảm thấy cô đơn

Năm 2019, Bộ Y tế, Bộ Giáo dục phối hợp Tổ chức Y tế Thế giới, các cơ quan chuyên môn tổ chức khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam. Đây là cuộc khảo sát lần thứ 2 được thiết kế để nghiên cứu thực trạng và xu hướng của các yếu tố nguy cơ và các hành vi sức khỏe ở trẻ lứa tuổi 13-17. Trong đó, đặc biệt lưu ý đến các yếu tố, hành vi liên quan chế độ ăn uống, vệ sinh cá nhân, sử dụng thuốc lá rượu bia, hoạt động thể chất, tai nạn thương tích, sức khỏe tâm thần và các vấn đề sức khỏe khác. 

Chia sẻ tại hội thảo công bố số liệu cuộc khảo sát này diễn ra sáng 25/4 tại Hà Nội, PGS.TS Trần Thị Tuyết Hạnh, trường Đại học Y tế công cộng, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết gần 7.800 học sinh lớp 8-12 (tương ứng trẻ 13-17 tuổi) của 81 trường tại 20 tỉnh thành đã tham gia khảo sát. 

So với khảo sát năm 2013, có một số chỉ số cải thiện rõ như tỷ lệ nhẹ cân giảm một nửa, tỷ lệ học sinh sử dụng rượu bia, chất kích thích, thuốc lá giảm… Tuy nhiên, tỷ lệ học sinh bị thừa cân, béo phì có xu hướng tăng lên, tỷ lệ thừa cân tăng gấp đôi. Một số hành vi nguy cơ như uống nước ngọt có ga, ăn thức ăn nhanh đều tăng lên. 

Trong đó, có những chỉ số hết sức quan trọng về sức khỏe tâm thần. Số liệu được thu thập trước khi dịch Covid-19 xảy ra thế nhưng đã có 13% trẻ cảm thấy cô đơn hầu hết thời gian hoặc luôn luôn. Gần 7% thường xuyên cảm thấy lo lắng. 

Đặc biệt, tỷ lệ trẻ nghiêm túc xem xét việc tự tử trong 12 tháng qua 2 lần khảo sát có giảm nhẹ nhưng trong số 6-7 trẻ thì vẫn còn một trẻ nghiêm túc nghĩ đến việc tự tử trong một năm qua. 

Theo TS Hạnh, đây là nhóm yếu tố nguy cơ cần lưu ý vì số liệu này được thu thập trước khi dịch Covid-19 xảy ra, trước khi chúng ta thực hiện các biện pháp phòng chống dịch như giãn cách xã hội, trẻ ở nhà nhiều, không được đến trường, không được tiếp xúc với bạn bè nhiều. Nếu khảo sát tại thời điểm hiện tại thì có lẽ tỷ lệ này cao hơn. 

Trong khi đó, tỷ lệ phần trăm bố mẹ đồng hành cùng các con không cao. Đây là điều bậc phụ huynh cần suy nghĩ. 

"Tỷ lệ cha mẹ, người giám hộ hiểu các vấn đề lo lắng của con là chưa đến 30%. Chỉ số này cho thấy phụ huynh cần nỗ lực hơn nữa để đồng hành cùng trẻ để biết con đang lo lắng gì, có vấn đề gì. Trẻ ở lứa tuổi này gặp nhiều vấn đề (học hành, yêu đương…). Vì thế, nếu cha mẹ không đồng hành thì có thể trẻ không vượt qua được", TS Hạnh phân tích. 

Tỷ lệ cha mẹ, người giám hộ biết trẻ đang làm gì trong thời gian rảnh rỗi cũng chỉ khoảng 40%. 

Ngoài ra, tỷ lệ học sinh từng quan hệ tình dục có giảm nhưng tỷ lệ quan hệ tình dục trước 14 tuổi chiếm tỷ lệ khá cao và có xu hướng tăng lên so với khảo sát năm 2013. 

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết Việt Nam đang giải quyết gánh nặng bệnh tật kép, trong khi dịch Covid-19 diễn biến phức tạp thì chúng ta đồng thời đối mặt với sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm. Tỷ lệ tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 81% tổng số tử vong do mọi nguyên nhân mỗi năm, chủ yếu do các bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh hô hấp mãn tính. 

Ước tính tỷ lệ người trưởng thành hiện mắc bệnh tăng huyết áp là 26%, tương đương 17 triệu người, khoảng 7% dân số mắc bệnh đái tháo đường tương đương 4,5 triệu người. Sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm có nguyên nhân do gia tăng các yếu tố nguy cơ có thể phòng tránh được như hút thuốc, uống rượu bia, dinh dưỡng không hợp lý, thiếu vận động thể lực, kèm theo tình trạng thừa cân, béo phì, tăng huyết áp, rối loạn đường máu, mỡ máu. Hầu hết các yếu tố này được hình thành từ giai đoạn rất sớm trong cuộc đời, Thứ trưởng Thuấn cho biết. 

Vì vậy, việc bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe cho trẻ, thanh thiếu niên thông qua thúc đẩy các hành vi có lợi cho sức khỏe và phòng chống các yếu tố nguy cơ là một chính sách ưu tiên của Việt Nam.