Giám đốc Biện viện K lý giải con số 70% bệnh nhân ung thư Việt Nam tử vong

Cơ quan nghiên cứu và phân tích toàn cầu (EIU) thuộc tạp chí The Economist vừa công bố nghiên cứu về ứng phó với bệnh ung thư tại 10 quốc gia thuộc khu vực châu Á Thái Bình Dương. Trong đó gồm: Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Ấn Độ, Indonesia, Philippines và Việt Nam.

Báo cáo chủ yếu dựa trên nguồn dữ liệu của tổ chức nghiên cứu ung thư thế giới (IARC) và một phần do EIU thu thập độc lập.

Theo đó, trong năm 2018, khu vực này ghi nhận 8,8 triệu ca mắc ung thư mới và 5,5 triệu người tử vong, sự báo số mắc tiếp tục tăng. Tại các nước như Hàn Quốc, Nhật Bản và Thái Lan, ung thư là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, tại Việt Nam ung thư đứng hàng 2 (chiếm gần 18% các trường hợp tử vong do nguyên nhân bệnh tật.

Ngoài ra, tỷ lệ tử vong ung thư ở nhóm các quốc gia có thu nhập trung bình, dao động 60-70%, Việt Nam có tỷ lệ tử vong xấp xỉ 70%. Ở nhóm các quốc gia có thu nhập cao dao động 30 - 50%, cụ thể Nhật Bản chưa tới 50%, tỷ lệ này tại Hàn Quốc là 35% và tại Australia là 28%.

Theo PGS.TS Lê Văn Quảng, Giám đốc Bệnh viện K Trung ương (Hà Nội), con số gần 70% bệnh nhân ung thư ở Việt Nam tử vong không phải là số chết trên số mắc mới trong 1 năm. Cụ thể, năm 2018, Việt Nam có 165.000 ca mắc mới ung thư, 115.000 ca tử vong, con số tử vong này là số tích luỹ của các bệnh nhân được chẩn đoán ung thư từ trước đó, không phải trên số chết trên số mắc mới. 

Ngoài ra, tỷ lệ tử vong trong ung thư đánh giá tại một thời điểm không có giá trị bằng đánh giá trong một khoảng thời gian dài 3 hay 5 năm. Tiêu chí chính xác hơn đánh giá năng lực điều trị ung thư là thời gian sống thêm, bệnh nhân sống thêm được bao lâu từ thời điểm chẩn đoán, điều trị. 

Báo cáo của EIU cũng chỉ ra rằng tỷ lệ bệnh nhân ung thư tử vong ngay trong năm đầu tiên tại các quốc gia Đông Nam Á trong đó có Việt Nam là 29%, PGS Quảng cho biết. 

Ngoài ra nguyên nhân ung thư ở các nước khác nhau dẫn đến cơ cấu, tỷ lệ các loại ung thư khác nhau cũng là yếu tố làm nên tỷ lệ tử vong ung thư chung khác biệt giữa các nước. 

PGS Quảng dẫn chứng Việt Nam, 3 ung thư hay gặp nhất là phổi, gan, dạ dày đều là những ung thư tiến triển nhanh, ác tính, tiên lượng xấu, điều trị khó khăn. Ngay các nước tiên tiến, nếu bệnh nhân mắc 3 bệnh ung thư trên, thì tỷ lệ điều trị hiệu quả cũng rất thấp nếu phát hiện ở giai đoạn muộn. 

Trong khi đó tại Australia, 3 ung thư phổ biến nhất trong nghiên cứu là ung thư vú, tiền liệt tuyến, đại trực tràng đều là những ung thư diễn tiến chậm, tiên lượng tốt. Dù phát hiện ở giai đoạn muộn thì ở Việt Nam việc điều trị cũng có thể kéo dài thời gian sống thêm nhiều năm. 

Hay tại Hàn Quốc, 3 ung thư thường gặp nhất là giáp trạng, đại trực tràng và dạ dày, trong đó ung thư tuyến giáp tại Việt Nam có thể nói gần như chữa khỏi hoàn toàn.

Theo Giám đốc Bệnh viện K việc so sánh chỉ thực sự có giá trị khi cùng một hệ quy chiếu, ít nhất tỷ lệ cơ cấu các ung thư tương đồng nhau, như vậy mới thể đưa ra so sánh đánh giá chính xác. 

Trong khi đó mô hình ung thư ở mỗi quốc gia nhìn chung là khác nhau, liên quan nhiều yếu tố. Chẳng hạn ở các nước phát triển, phần lớn ung thư liên quan đến lối sống công nghiệp, béo phì, ít vận động. Trong khi ở các nước đang phát triển thường gặp ung thư liên quan đến nhiễm khuẩn như nhiễm virus viêm gan B gây ung thư gan, HPV gây ung thư cổ tử cung, EBV gây ung thư vòm và vi khuẩn HP gây ung thư dạ dày.

Với bệnh ung thư, phát hiện càng sớm thì tỷ lệ chữa khỏi càng cao, chi phí thấp. Ngược lại phát hiện muộn, việc điều trị gặp nhiều khó khăn, chi phí lớn. Điều đáng nói, hiện nay, tỷ phát hiện sớm ung thư tại nước ta tăng lên 50% so với ngày trước chỉ 20-25%.

Cùng với sự tiến bộ của khoa học trong chẩn đoán, điều trị phối hợp điều trị đa mô thức (xạ trị, hoá trị, phẫu trị và điều trị đích) đã khiến nhiều trường hợp người bệnh có thể tử vong gần, nhiều trường hợp tiên lượng chắc chắn tử vong nhưng vẫn được cứu sống và trở về với cuộc sống.