Đại dịch HIV/AIDS đang về đâu?

Vào khoảng những năm 1900: Từ khỉ sang người

Trong khoảng giữa năm 1884 và 1924, ở đâu đó gần Kinshasa ngày nay thuộc miền Trung Tây Phi, một thợ săn nào đó đã giết chết một con tinh tinh. Máu của con vật đã nhiễm vào cơ thể của người thợ săn, có lẽ thông qua vết thương hở.

Máu mang một loại vi-rút vô hại cho tinh tinh nhưng gây chết người: HIV. Vi-rút lây lan khi các thành phố thuộc địa mọc lên, nhưng các trường hợp tử vong bị đổ cho những nguyên nhân khác.

1981: Những trường hợp đầu tiên được ghi nhận

Tháng Sáu năm 1981, CDC công bố báo cáo từ Los Angeles về 5 nam giới trẻ đồng tính bị viêm phổi PCP tử vong hoặc đe dọa tính mạng. Hầu như không bao giờ gặp ở những người có hệ miễn dịch bình thường, viêm phổi PCP hóa ra là một trong những "nhiễm trùng cơ hội" chính giết người bị AIDS.

Ngày mùng 4 tháng Bảy, CDC báo cáo một bệnh ung thư da khác thường – sarcom Kaposi (KS Kaposi) – đang giết chết những nam giới trẻ khỏe mạnh ở thành phố New York và California.

1982

▪ CDC gọi căn bệnh mới là Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS). AIDS ảnh hưởng đến những người bị bệnh ưa chảy máu, thuyết phục các nhà khoa học rằng bệnh lây lan do một nhiễm trùng nào đó do máu bị nhiễm.

▪ Nam giới đồng tính hình thành nên các nhóm vận động chính sách AIDS đầu tiên.

1983

▪ CDC cảnh báo AIDS có thể lây truyền qua quan hệ tình dục khác giới và lây truyền từ mẹ sang con.

▪ Dịch vụ y tế công cộng Mỹ yêu cầu "thành viên của các nhóm có nguy cơ cao về AIDS" ngừng việc hiến máu.

▪ Các chuyên gia xác nhận lây truyền AIDS qua quan hệ tình dục lan khác giới ở châu Phi.

▪ Sự lo sợ của cộng đồng gia tăng. Những tin đồn thất thiết về đồ vật "lây truyền bệnh trong gia đình". Tại New York, có những báo cáo về việc các chủ nhà xua đuổi bệnh nhân AIDS.

1983

Các nhà nghiên cứu thuộc Viện Pasteur là Luc Montagnier và Francoise Barre-Sinoussi tìm thấy vi rút trong hạch bạch huyết bị sưng của một bệnh nhân AIDS. Họ gọi nó là vi rút gây sung hạch, hay LAV. Trong khi đó, nhà nghiên cứu ở UCSF Jay Levy tìm thấy ARV – vi rút liên quan đến AIDS. Nhưng phải đến năm 1986 thì tất cả mới thống nhất gọi nó là HIV: vi rút suy giảm miễn dịch ở người.

1984

Nhà nghiên cứu Robert Gallo thuộc Viện Ung thư Quốc gia Mỹ (NCI) phát hiện một vi rút AIDS mà ông gọi là HTLV-III. Sau đó, nó hóa ra là LAV từ một mẫu gửi bởi phòng thí nghiệm Montagnier - nhưng đó là sau khi Bộ trưởng y tế Margaret Heckler dành cho Gallo sự công nhận hoàn toàn. Heckler dự đoán vắc-xin sẽ trong hai năm sau nhưng không dành sự tài trợ đặc biệt cho nghiên cứu bệnh AIDS.

1985

▪ Diễn viên Rock Hudson chết vì AIDS.

▪ Khi cơn hoảng loạn tập thể về AIDS diễn ra, các quan chức trong nhà trường đã không cho Ryan White đến lớp học tại Indiana vì em bị bệnh.

▪ Nữ diễn viên Elizabeth Taylor trở thành chủ tịch sáng lập của quỹ quốc tế AmFAR (Quỹ Nghiên cứu bệnh AIDS của Mỹ).

1985

▪ Xét nghiệm HIV đầu tiên được cấp phép; các ngân hàng máu bắt đầu sàng lọc máu hiến tặng.

▪ Atlanta đăng cai Hội nghị AIDS quốc tế đầu tiên.

▪ Một báo cáo của chính phủ chỉ trích gay gắt Bộ Y tế vì thiếu kinh phí cho AIDS.

▪ Vở kịch về AIDS của Larry Kramer – The Normal Heart (Trái tim bình thường) - gây sốc cho các khán giả New York.

▪ Gia đình Burk cho thấy HIV/AIDS ảnh hưởng đến cộng đồng tình dục khác giới như thế nào. Patrick Burk (ảnh trên) bị nhiễm vi rút khi điều trị bệnh máu khó đông vào khoảng năm 1983.

1986

▪ BS ngoại khoa C. Everett Koop kêu gọi các bậc cha mẹ có "cuộc trò chuyện thẳng thắn và cởi mở" về AIDS với con cái.

▪ Lần đầu tiên, Tổng thống Reagan công khai nhắc đến từ "AIDS".

1987
▪ Các phóng viên chụp hình ảnh Công nương Diana ôm những người có AIDS.
▪ Chiếc chăn AIDS được trưng bày với 1.920 mảnh. Đến năm 1996, chiếc chăn sẽ bao phủ toàn bộ Khu Thương mại quốc gia ở Washington, DC
1987
▪ Người dân New York phát động phong trào ACT UP để phản đối giá tiền 10.000 đô la mỗi năm của thuốc AZT. Phong trào sử dụng khẩu hiệu "IM LẶNG = CHẾT."
▪ Tổng thống Reagan có bài phát biểu đầu tiên về AIDS.
▪ Mỹ cấm những người có HIV nhập cư, chính sách này đã được tổng thống Obama xóa bỏ vào năm 2010.
▪ Diễn viên hài Liberace chết vì AIDS.

1988
▪ Các cuộc biểu tình của phong trào ACT UP khiến FDA phải tạm ngừng hoạt động. Trong vòng một tuần, FDA bắt đầu chính sách "thông qua nhanh" cho phép tiếp cận công khai với các thuốc cứu tính mạng vẫn đang trong thử nghiệm lâm sàng.
▪ Người dân được chứng kiến Ngày Thế giới phòng chống AIDS đầu tiên 1 tháng 12 năm 1988.
1989
▪ Các nhà khoa học thấy rằng ngay cả trước khi các triệu chứng AIDS phát triển, HIV vẫn nhân lên vô tội vạ trong máu. Mục tiêu của điều trị chuyển sang kìm giữ HIV ở mức thấp.
▪ Nhiếp ảnh gia Robert Mapplethorpe chết vì AIDS.

1991-1992

▪ Dải băng đỏ trở thành biểu tượng của nhận thức về AIDS.

▪ Vận động viên Magic Johnson thông báo có HIV dương tính.

▪ Ca sĩ đứng đầu ban nhạc Queen Freddie Mercury chết vì AIDS.

▪ AIDS trở thành nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nam giới Mỹ trong độ tuổi 25-44.

▪ FDA cấp phép cho xét nghiệm HIV nhanh đầu tiên.

1993

▪ Phong trào ACT UP và công ty bán lẻ Benetton đặt một bao cao su khổng lồ trên Quảng trường Concorde ở Paris.

▪ Vở kịch về đại dịch AIDS, Angels in America, đoạt giải Pulitzer.

▪ CDC khởi xướng các quảng cáo về bao cao su trên truyền hình.

1994

Bệnh nhân AIDS và là nhà hoạt động Pedro Zamora trở thành nhân vật chính trong chương trình truyền hình thực tế The Real World: San Francisco của MTV. Một ngày sau khi phát sóng đêm chung kết mùa giải, anh qua đời ở tuổi 22.

1996-1997

Một bước đột phá trong điều trị: Phối hợp các thuốc AIDS – liệu pháp kháng retrovirus hoạt tính cao, hay HAART - có thể giảm lượng HIV đến mức gần như vô hình.

Hy vọng bùng lên khi nhà nghiên cứu AIDS David Ho gợi ý điều trị có thể xóa sổ HIV khỏi cơ thể. Ông đã sai - sau đó người ta thấy rằng HIV có thể ẩn náu trong tế bào - nhưng số tử vong do AIDS ở Mỹ giảm hơn 40%.
1998-2000

Người ta ngày càng biết rằng HAART có những tác dụng phụ nghiêm trọng. Những trường hợp điều trị thất bại đã nêu bật sự cần thiết phải có những thuốc mới hơn, mạnh hơn. Sau đó FDA đã phê chuẩn những nhóm thuốc mới khiến điều trị HIV trở nên an toàn hơn, dễ dàng hơn và hiệu quả hơn. Nhưng thuốc không chữa khỏi được bệnh AIDS.

2001-2002
▪ Tổng thư ký LHQ Kofi Annan khởi xướng Quỹ toàn cầu chống HIV/AIDS, lao và sốt rét. Mục đích của Quỹ toàn cầu là huy động, quản lý và phân bổ ngân sách phòng chống HIV/AIDS.
▪Điều trị vẫn hoàn toàn không có cho đại đa số những người đang phải sống chung với HIV. Chỉ có 1% của 4,1 triệu người châu Phi tiểu vùng Sahara có HIV nhận được thuốc kháng HIV.
▪ AIDS trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới ở nhóm tuổi 15-59.

2003-2005
▪ Ngành công nghiệp khiêu dâm California nếm trải dịch HIV.
▪ Tổng thống Bush công bố Kế hoạch khẩn cấp giảm nhẹ AIDS trị giá 15 tỷ đô la. Những người chỉ trích nói rằng phần phòng ngừa của kế hoạch quá nhấn mạnh vào việc nói không với tình dục. Nhưng kế hoạch đã cung cấp ngân sách điều trị HIV/ AIDS vô cùng cần thiết cho 15 quốc gia.
2006-2007
▪ Nghiên cứu cho thấy điều trị HIV kéo dài tuổi thọ 24 năm, với chi phí 618.900 đô la.
▪ Vắc-xin HIV của hãng Merck thất bại trong thử nghiệm lâm sàng – thất bại mới nhất trong một chuỗi dài những thất bại của vắc xin. Nhưng những vắc xin mới vẫn đang được phát triển.
▪ UNAIDS khuyên nam giới trưởng thành nên cắt bao quy đầu sau khi nghiên cứu cho thấy nó làm giảm một nửa lây truyền HIV từ nữ sang nam ở những vùng có nguy cơ cao.
2008
▪ CDC cho biết nghiên cứu cho thấy HIV ở Mỹ nghiêm trọng hơn mọi người vẫn tưởng: 1.1 triệu người nhiễm, tăng 11% so với năm 2003.
▪ Tỷ lệ nhiễm mới HIV tăng trong nhóm nam giới quan hệ tình dục đồng giới.
2008
▪ Luc Montagnier và Francoise Barre-Sinoussi nhận giải thưởng Nobel y học cho khám phá về HIV.
▪ Trong số 33 triệu người sống chung với HIV, chỉ có 3 triệu đang nhận được điều trị, chưa đến 1/3 số người cần được điều trị ngay lập tức. Tuy nhiên, lần đầu tiên, số người chết vì AIDS trên toàn cầu đã giảm.

2009

UNAIDS cho biết, sự lan rộng của bệnh AIDS trên toàn cầu đạt đỉnh điểm vào năm 1996 với 3,5 triệu ca nhiễm mới. Tử vong đạt đỉnh điểm vào năm 2004, 2,2 triệu.

Tuy nhiên Ngày AIDS 2009 mang đến những con số ảm đạm: 2,7 triệu ca nhiễm mới HIV và 2 triệu bệnh nhân AIDS tử vong trong năm trước đó. Hơn một nửa trong số những người cần không được điều trị.

2009-2010

Những cuộc thăm dò ​​cho thấy hầu hết người Mỹ không còn coi AIDS là một vấn đề lớn. Họ đã nhầm. Số nhiễm mới tiếp tục tăng cao. Hơn một nửa là ở nam giới có quan hệ tình dục đồng giới, nhưng 31% là ở người quan hệ tình dục khác giới. Người Mỹ gốc Phi - 12% dân số Mỹ - chiếm 45% số ca nhiễm mới HIV.

2012-2014

Năm 2012, FDA phê chuẩn phối hợp emtricitabine/tenofovir để giảm nguy cơ nhiễm HIV ở những người có nguy cơ cao. Được.bán với tên biệt dược là Truvada, thuốc ngăn ngừa HIV tấn công các tế bào trong cơ thể. Bạn uống thuốc mỗi ngày và cũng sử dụng các biện pháp tình dục an toàn khác. Ngoài ra còn có hàng chục kháng thể nhắm vào HIV. Một trong số đó là PGT 128 có thể ngăn chặn khoảng 70% vi rút nhiễm vào các tế bào trong phòng thí nghiệm.

Tuổi thọ của người có HIV ở Mỹ hiện đã cao hơn bao giờ hết, gần như bằng tuổi thọ của dân số nói chung – 78 tuổi.

Cẩm Tú

Theo WebMD