Chanh - Thức ăn, vị thuốc bốn mùa

Công dụng

Dịch quả

Có vị chua, tính mát. Có tác dụng thanh nhiệt, tiêu thực, chống viêm. Chanh vị cực toan, cho nên mỗi lần không dùng nhiều, kể cả khi dùng ngoài hay uống trong. Không ăn chanh để giảm béo. Bốn mùa chúng ta đều có thể dùng chanh. Nhưng nói chung chanh dùng tốt nhất vào mùa hè - thu. Mùa hè tác dụng khử tiêu thực. Mùa thu thuộc phế kim khắc can mộc, phế khắc can nên cần tăng chất chua.

Do tính hàn của dịch quả chanh nên tránh dùng trong trường hợp có hàn chứng như cảm hàn.

Chanh có vị chua nên cả Đông và Tây y đều chống chỉ định trong trường hợp có viêm loét đường tiêu hóa.

Vỏ quả chanh

Có vị the, cay, tính ấm, vào 3 kinh cam, tỳ, phế. Có tác dụng lý trí tiêu thực, hóa đờm, chữa chứng ăn không tiêu, bụng đau đầy trướng, nôn mửa. Vỏ có tính ôn nên có thể dùng quả chanh cắt khoanh lấy cả vỏ lẫn dịch cho uống nóng để giải cảm như thả vào nước trà nóng.

Lá chanh

Dùng làm lá xông giải cảm, lá non giã đắp rốn trẻ em bí đái, trướng bụng. Lá chanh ăn với thịt gà luộc ăn thơm và dễ tiêu do có nhiều tinh dầu.

Rễ

Chữa ho. Rễ chanh cùng hạt chanh, phèn chua, gừng chữa rắn cắn.

Hạt chanh

Tẩy giun, chữa rắn cắn, chữa ho ở trẻ em. Ép lấy dầu làm xà phòng.

Vỏ thân

Làm thuốc bổ giúp tiêu hóa tốt

Theo Tây y: vỏ quả chanh có tác dụng tiêu thực, tăng nhu động ruột, gây trung kiện, khử đờm. Phần xốp trắng của vỏ cầm tiêu chảy do có pectin, vỏ còn chứa canxipectat và flavonoit tăng miễn dịch, chống xơ vữa mạch máu. Cành non và lá có tinh dầu thơm mát dùng sản xuất nước hoa, kem bôi da.

Acid citric có nhiều nhất trong chanh so với các loại quả, hợp với canxi thành dung dịch hòa tan, có ích cho người bị tăng huyết áp, chữa sắc tố da trên mặt nên cũng làm mỹ phẩm.

Chanh làm thức ăn uống

Nước chanh đường uống giải nhiệt mùa hè. Nếu cho ít, ít bạc hà càng ngon, càng tốt. Không uống lúc đói và trước khi đi ngủ.

- Vắt vào nước rau muống luộc, các thức ăn như nước phở, bín, mắm tôm, nước mắm, muối rất hấp dẫn và bổ.

- Vắt lên trứng luộc thái miếng, các món cá, thêm ngon bổ.

- Thái lát cho vào cốc nước trà (có cả vỏ) thanh nhiệt và trừ đàm.

- Ăn chanh khi lên cơn thèm rượu, thuốc là để cai rượu, thuốc lá.

- Kẹo chanh, rượu chanh, mứt chanh tiện dùng nhưng không tốt bằng chanh tươi.

- Mắm tôm cho chanh sủi bọt mới là mắm tôm loại ngon nhiều đạm.

- Luộc ốc dùng lá chanh để thơm và bớt lạnh.

- Chanh muối dầm nước uống đã được sản xuất công nghiệp gần như chanh tươi.

Chanh làm thuốc

Chanh không những được dùng làm thuốc mà còn dùng làm mỹ phẩm

- Chữa cảm cúm viêm họng: Nước chanh cô mật ong

- Chữa đau đầu: Cắt lát chanh với một ít vôi dán vào hai thai dương chữa đau đầu.

- Côn trùng đốt: Nhỏ hay đắp chanh lên chỗ bị đốt.

- Đau nửa đầu: Dùng chanh cả vỏ áp lên trán rồi phủ khăn mặt lên. Khi cảm thấy nóng thì bỏ ra hoặc cho bệnh nhân ngâm chân vào nước có vắt chanh.

- Đau nhức mỏi chân: Xoa xát nhẹ chanh vào nơi nhức.

- Loét niêm mạc lưỡi: Chanh, bột sắn dây mỗi thứ 12g, đường 20g, nước đun sôi 150ml. Uống nóng 1-2 lần/ngày

- Ho ra máu: Chanh 3 quả, mật mía 30ml, nước 750ml sắc còn 1/3. Lấy chanh ra thái nhỏ cho vào nước sắc trộn. Uống nước ngày 1 lần, uống 3 ngày liền, ăn bã.

- Chín mé: Chanh 1 quả, khoét lỗ vừa ngón tay hay chân cho ít muối nướng cho nóng, để ấm cho ngón tay hay chân vào buộc lại.

- Lợm giọng đầy hơi: Quả vắt hết nước, thái miếng nhào mật. Ăn ngày 3 quả.

Chanh làm mỹ phẩm

Dùng chanh làm chất se da, làm khít lỗ chân lông, làm da căng mịn. Đặc biệt đối với da nhờn nên dùng loãng và kèm xoa bóp. Người Nhật tắm với bột chanh tăng cường tuần hoàn cho da hồng mịn.

- Gội đầu bằng chanh thơm mượt tóc, sạch gầu. Rửa mặt bằng nước pha loãng chanh sẽ trắng da, cho vào bồn ngâm tắm sạch thơm da, khử độc, mùa hè tốt cho trẻ, trừ rôm sẩy.

- Chế mặt nạ trị da nhờn

Công thức 1: 2 thìa canh cám gạo, 2 thìa canh bột kiều mạch, 2-3 giọt chanh, nước ấm đủ làm nhão.

Công thức 2: Nghiền nhuyễn hạt hạnh nhân, quả dưa chuột, với 2-3 giọt chanh cho quánh. Trước khi đắp mặt nạ, rửa sạch mặt. Đắp khoảng 15-30 phút. Sau đó rửa lại nước mát cho sách.

- Dị ứng phấn trang điểm: Hạt chanh tươi nghiền mịn hòa với nước đun sôi để nguội xoa lên mặt cho đến khi khỏi.

Thanh khiết môi trường

Dùng quả chanh nguyên nhất là loại có mùi thơm để trong phòng vài quả sẽ có tác dụng điều tiết không khí. Để vỏ chanh trong tủ lạnh cũng khử được mùi hôi (cho vào túi ni lông)

Để dưỡng sinh theo mùa, bạn hãy dùng chanh là đắc sách trong mùa hè. 

Theo Sức khỏe & Đời sống