Cảnh báo nhiều trẻ sinh non thủng ruột sau khi chào đời

Trao đổi với PV Dân trí, Bác sĩ Đặng Nguyễn Quỳnh Như, khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện (BV) Nhi đồng 1 (TPHCM) cho biết, BV ngày càng tiếp nhận nhiều trường hợp trẻ sơ sinh cực nhẹ cân (dưới 1.000 gram).

Trẻ sinh non nhẹ ký thường gặp các vấn đề như bệnh màng trong, bệnh lý võng mạc, đường tiêu hóa, bệnh tim bẩm sinh..., do các hệ cơ quan chưa hoàn thiện. Tỷ lệ sống sót ngay cả ở các nước phát triển với các đơn vị chăm sóc đặc biệt cũng chỉ đạt 68%, với cân nặng lúc sinh dưới 700 gram. Do đó, việc quản lý và chăm sóc trẻ sơ sinh cực nhẹ ký vẫn còn là thách thức.

Riêng ở trẻ sinh non thủng ruột, tỷ lệ tử vong được báo cáo là 15-70% và có thể còn cao hơn, nếu bệnh nhi có kèm theo những bệnh lý nặng khác.

Có nhiều nguyên nhân gây thủng ruột như viêm ruột hoại tử, bế tắc đường tiêu hóa, giảm tưới máu khu trú do stress, thiếu oxy hoặc sốc, chấn thương cơ học khi cho ăn, thủng ruột tự phát…

Thống kê từ cuối năm 2019 đến cuối năm 2021, BV Nhi đồng 1 tiếp nhận đến 15 trường hợp trẻ sinh non thủng ruột, bao gồm thủng ruột tự phát (10 ca) và thủng ruột do viêm ruột hoại tử (5 ca). Các trẻ đều rất nhẹ cân và có tuổi thai trung bình 27,4 tuần.

Sau khi được phẫu thuật, có 2 trẻ bị biến chứng nhiễm trùng vết mổ. Một trường hợp bệnh nhi tử vong do hoại tử toàn bộ ruột tiến triển dù được điều trị tích cực. Tất cả 15 trẻ đều có thời gian nằm viện rất lâu (trung bình khoảng 3 tháng).

Quá trình điều trị, các bác sĩ nhận thấy bệnh nhi gặp phải bệnh lý viêm phúc mạc do thủng ruột thường có tổng trạng rất nặng tại thời điểm chẩn đoán và trở ngại hô hấp. Các triệu chứng lâm sàng thường gặp bao gồm: chướng bụng, nôn dịch xanh, chưa tiêu phân su.

Với tình trạng bệnh nhi nặng phải sử dụng vận mạch, ổ bụng dơ và mục tiêu giải quyết nhanh, an toàn nhất có thể cho bệnh nhi, các bác sĩ sẽ thường thực hiện đưa lỗ thủng ra da (SIP) hoặc cắt đoạn ruột hoại tử và đưa 2 đầu ruột ra da (NEC). Các bệnh nhi này sau đó sẽ được đóng lỗ mở ruột ra da khi tình trạng ổn định.

Theo bác sĩ Như, trước đây trẻ sinh non thủng ruột thường được mặc định do viêm ruột hoại tử, nên có cách điều trị chưa phù hợp, dẫn đến tỷ lệ tử vong cao. Trong quá trình phẫu thuật, dần dần thủng ruột tự phát được phát hiện là nguyên nhân phổ biến và có tiên lượng điều trị tốt hơn, khả năng hồi phục sớm hơn.

Trẻ thủng ruột tự phát thường thủng một lỗ đơn độc ở đoạn cuối hồi tràng, tuổi trung bình lúc thủng thường dưới 7 ngày tuổi. Các yếu tố nguy cơ gây thủng ruột tự phát là sinh non, viêm màng đệm nặng, sử dụng thuốc glucocorticoid và indomethacin sau sinh, nhiễm trùng do vi khuẩn, thiếu cơ trơn ở ruột...

Sự sống sót lâu dài của trẻ sinh non thủng ruột tự phát đã được cải thiện trong 30 năm qua, bất kể là điều trị dẫn lưu màng bụng (PPD) hay phẫu thuật.

Riêng điều trị viêm phúc mạc do thủng ruột ở trẻ cực nhẹ cân, việc dẫn lưu ổ bụng từ trước và phẫu thuật sau khi điều chỉnh các rối loạn đã cho thấy hiệu quả và an toàn..

Bác sĩ khuyến nghị, các cơ sở sản nhi cần theo dõi để phát hiện triệu chứng sớm thủng ruột của trẻ. Từ đó có những xử trí ban đầu phù hợp và chuyển bệnh nhi đến các trung tâm phẫu nhi để được điều trị kịp thời.