Bia rượu, thuốc lá là yếu tố lớn nhất làm tăng nguy cơ ung thư thực quản

PGS.TS Phạm Đức Huấn, nguyên giám đốc BV Đại học Y Hà Nội cho biết, ung thư thực quản đứng thứ 5 trong các loại ung thư tiêu hóa, sau dạ dày, đại tràng, trực tràng và gan.

"Ung thư thực quản cũng gặp nhiều ở các nước Đông Nam Á, Nam Á như Nhật Bản, Việt Nam, Ấn Độ, Trung Quốc...  do liên quan đến 2 yếu tố quan trọng nhất với căn bệnh này, đó là hút thuốc lá và uống rượu", PGS Huấn cho biết.

Theo đó, người uống bia rượu từ trung bình đến nặng sẽ làm tăng nguy cơ ung thư khoang miệng, hầu họng và thanh quản từ 2 - 5 lần so với người không uống bia rượu.

Đối ung thư thực quản chỉ cần có uống bia rượu sẽ làm tăng từ 1,3 - 5 lần so với người không uống bia rượu.

Như trường hợp của bệnh nhân nam 59 tuổi, có tiền sử uống rượu, hút thuốc 20 năm vừa được chẩn đoán ung thư thực quản. Bệnh nhân sau khi xuất hiện triệu chứng nuốt nghẹn và sút cân nhiều, đi khám phát hiện bị ung thư thực quản giai đoạn 3.

Theo PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn - Trưởng khoa Tiêu hóa Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, ung thư thực quản hay gặp ở người cao tuổi, người càng cao tuổi thì nguy cơ mắc ung thư thực quản càng nhiều. Tuy nhiên, khi thêm yếu tố uống rượu, hút thuốc, ung thư thực quản có thể xuất hiện sớm hơn, 50 - 60 tuổi đã phát bệnh.

Đáng nói, căn bệnh này giai đoạn sớm không có các dấu hiệu điển hình. Thường khi khối u đã to gây tắc lòng thực quản, hoặc có khối di căn xa tạo nên các triệu chứng lâm sàng như nuốt nghẹn, nuốt vướng dẫn đến ăn uống kém, sút cân nhanh bệnh nhân mới đến viện khám, ung thư đã ở giai đoạn muộn.

Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo mỗi người cần quan tâm tới các biến đổi của cơ thể. Nếu như cảm thấy mệt mỏi, gầy sút, ăn không ngon… rồi đến chán ăn… nuốt nghẹn cần đi khám sớm nhất. Phương pháp chẩn đoán đơn giản như nội soi tiêu hóa cho phép phát hiện những tổn thương từ giai đoạn sớm.

Ngoài yếu tố bia rượu, hút thuốc lá, ung thư thực quản còn liên quan đến các yếu tố sau:

Tuổi - Giới

Các nhà khoa học đã thống kê dưới 15% các ca mắc ở độ tuổi dưới 55. Bệnh này cũng thường gặp ở nam giới hơn, với tỷ lệ nam: nữ là 4:1.

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Những người bị trào ngược làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản, đặc biệt là ung thư biểu mô tuyến. Mặc dù bệnh trào ngược dạ dày thực quản rất phổ biến, nhưng thật may mắn là hầu hết những người mắc bệnh này không phát triển thành ung thư thực quản. Trào ngược cũng có thể gây ra Barrett thực quản, đây là yếu tố nguy cơ cao hơn gây nên ung thư thực quản.

Barrett Thực quản

Barrett thực quản là bệnh lý thường xuất hiện ở những người mắc chứng trào ngược dạ dày thực quản lâu năm. 

Tuy nhiên, nếu bạn bị bệnh Barrett thì đừng quá lo lắng vì hầu hết những người bị bệnh này không hẳn tiến triển thành ung thư thực quản.

Béo phì

Những người thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ cao bị ung thư biểu mô tuyến thực quản. Điều này một phần cũng là do những người béo phì hoặc thừa cân thường dễ mắc chứng trào ngược dạ dày thực quản.

Chế độ ăn

Một số chất có trong chế độ ăn uống của bạn có thể làm tăng nguy cơ ung thư thực quản. Ví dụ, đã có những kết luận dù chưa được chứng minh rõ ràng rằng chế độ ăn nhiều thịt chế biến sẵn có thể làm tăng nguy cơ ung thư thực quản. Và như bạn thấy, ở các nước phát triển có tỷ lệ cao tiêu thụ sản phẩm chế biến sẵn từ thịt cũng có tỷ lệ cao hơn mắc bệnh ung thư biểu mô tuyến thực quản.

Ngoài ra, chế độ ăn với nhiều trái cây và rau quả có thể làm giảm nguy cơ ung thư thực quản. Lý do chính xác cho điều này còn chưa rõ ràng, nhưng trong trái cây và rau quả có một số vitamin và khoáng chất có thể giúp ngăn ngừa ung thư.

Việc thường xuyên sử dụng các đồ uống quá nóng (nhiệt độ trên 65 ⁰C ) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư thực quản dạng tế bào vảy. Điều này có thể là kết quả của việc các tế bào lót thực quản bị tổn thương trong một thời gian dài do chất lỏng quá nóng.

Hoạt động thể chất

Những người tham gia hoạt động thể chất thường xuyên có thể có ít nguy cơ bị ung thư thực quản hơn. Do đó, bạn nên thường xuyên luyện tập thể dục để giảm nguy cơ bị ung thư thực quản và cả các loại ung thư khác.

Co thắt tâm vị (Achalasia)

Triệu chứng của co thắt tâm vị thường gặp như: nuốt nghẹn, nôn, ợ chua nóng, đau tức ngực, sụt cân…

Những bệnh nhân bị chứng co thắt tâm vị có nguy cơ ung thư thực quản cao hơn nhiều lần so với bình thường, và thời gian để phát hiện ung thư thực quản sau khi bị co thắt tâm vị trung bình từ 15 đến 20 năm.

Chứng bệnh di truyền Tylosis

Đây là bệnh di truyền hiếm gặp, bệnh biểu hiện sự tăng sinh quá mức các tế bào sừng ở bề mặt lòng gan bàn tay và bàn chân. Những người bệnh này thường phát triển các u nhú nhỏ ở lòng thực quản, có nguy cơ cao gây ung thư biểu mô vảy thực quản. Các bệnh nhân này cần được theo dõi sát sao, khám định kỳ và có thể nội soi thực quản để phát hiện sớm ung thư thực quản.

Hội chứng Plummer-Vinson

Đây là một hội chứng hiếm gặp, (hầu hết là gặp ở phụ nữ trung niên da trắng), biểu hiện đặc trưng là xuất hiện mạng lưới ở phần trên thực quản, thường đi kèm với thiếu máu, viêm lưỡi, khó nuốt, móng tay giòn và có thể lách to. Mạng lưới thực quản là một mảnh mô mỏng kéo dài ra từ lớp niêm mạc bên trong của thực quản gây ra một vùng hẹp. Hầu hết các mạng lưới thực quản không gây ra vấn đề gì, nhưng những lưới lớn hơn có thể khiến thức ăn mắc kẹt trong thực quản, dẫn đến khó nuốt và kích ứng mãn tính ở khu vực đó. Khoảng 1/10 người mắc hội chứng này cuối cùng phát triển thành ung thư tế bào vảy của thực quản hoặc ung thư  hạ họng.

Tổn thương thực quản

Vô tình uống phải chất tẩy rửa làm từ dung dịch kiềm có thể gây bỏng hóa chất ở thực quản một cách nghiêm trọng. Khi tổn thương lành, các mô sẹo có thể khiến thực quản bị hẹp lại. Những người này có nguy cơ cao bị bệnh ung thư biểu mô tế bào vảy ở thực quản, thường xảy ra nhiều năm (thậm chí nhiều thập kỷ) sau đó.

Nhiễm virus u nhú ở người (HPV)

HPV (Human papilloma virus) là một nhóm gồm hơn 100 loại virus liên quan. Chúng được gọi là vi rút u nhú vì một số trong số chúng gây ra một loại u phát triển gọi là u nhú (hoặc mụn cơm). Nhiễm một số loại HPV được cho là có liên quan đến một số bệnh ung thư, như: ung thư họng miệng, ung thư hậu môn và ung thư cổ tử cung.

Nhiễm HPV đã được tìm thấy ở 1/3 số ca ung thư thực quản ở khu vực châu Á và Nam Phi. Tuy nhiên, nhiễm HPV không được tìm thấy từ các bệnh nhân ung thư thực quản ở các khu vực khác, bao gồm cả Hoa Kỳ. HPV là một nguyên nhân hiếm gặp của ung thư thực quản.