Bia rượu: Biết rồi, khổ quá, nói mãi

Bia rượu: Rất cần thiết trong cuộc sống!

Để tôn vinh vai trò của bia rượu, người Việt Nam chúng ta có những câu ví von: “Vô tửu bất thành lễ” (không có rượu lễ nghi sẽ không thành) hay “Nam vô tửu như kỳ vô phong” (đàn ông thiếu rượu như cờ không gió). Những ông Tổ “lưu linh” như Bacchus (La Mã) hay Dionysos (Hy Lạp) từ lâu trong thần thoại đã được tôn vinh là những vị thần.

Cho nên, bia rượu hay nói chung các thức uống có cồn, không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Chất lượng sống sẽ đạt hơn, sẽ “thăng hoa” hơn nhờ có bia, rượu: Liên hoan, lễ hội, cưới hỏi, khai trương… đều không thể thiếu món “xúc tác” này.

Dưới góc độ y học, nếu được sử dụng hợp lý, bia rượu kích thích tiêu hóa, tạo cảm giác ngon miệng, cung cấp thêm năng lượng và chất dinh dưỡng cho cơ thể. Nhiều nghiên cứu khoa học nghiêm túc cho thấy, nếu dùng một ít thức uống có cồn, đặc biệt là rượu vang đỏ có thể làm giảm tỷ lệ bệnh xơ vữa động mạch, giảm bệnh lý mạch vành tim, uống từ 20 - 40gam mỗi ngày sẽ làm tăng tuổi thọ. Chế độ ăn Địa Trung Hải gồm rượu vang, hải sản là món ăn được y học thế giới khuyến khích, tôn vinh.

Mặt trái bi thảm

Rối loạn chuyển hóa

Rượu hấp thu từ đường tiêu hóa sẽ theo tĩnh mạch cửa về gan. Tại đây, trên 90% lượng rượu hấp thu sẽ được chuyển hóa. Phần còn lại sẽ được thải ra ngoài qua hơi thở (phổi) và nước tiểu (thận).

Tại gan, rượu được chuyển hóa thành acetaldehyde rồi thành acetate. Chất acetaldehyde độc cho cơ thể, nó gây ra tình trạng mặt nóng bừng, ói mửa, tim đập nhanh, nhức đầu, rối loạn nhận thức. Đặc biệt, ở những người lạm dụng rượu, lượng acetaldehyde sản sinh với một mức quá lớn sẽ không được chuyển hóa hết và gắn vào màng tế bào gây tổn thương tế bào thông qua các cơ chế gây độc, viêm và miễn dịch với hậu quả là quá trình tạo xơ teo.

Người nghiện rượu thường thiếu dinh dưỡng đi kèm. Đặc biệt, khi tiến triển đến xơ gan thường có biểu hiện thiếu protein calo nặng vì chức năng tổng hợp chất đạm của gan giảm sút nghiêm trọng. Ngoài ra, bệnh nhân cũng thường thiếu vitamin B1, B6, acid folic và vitamin K.

Người nghiện rượu sẽ bị hội chứng Wernickle Korsakoff, gồm hai chứng rối loạn chức năng não là mất khả năng nhớ (amnesia) và nhớ lẫn lộn, nôm na gọi là “teo não”, đây là bệnh não do thiếu vitamin B1 kéo dài. Vitamin B1 giữ một vai trò quan trọng trong hệ thống chuyển hóa năng lượng cho hoạt động của mọi cơ quan, đặc biệt là cho não bộ con người. Teo não còn gây nhiều hệ lụy khác như: mất ngủ, ảo giác, nói nhiều, hoang tưởng, run tay chân…, thậm chí bị tâm thần phân liệt.

Gánh nặng xã hội

Không riêng ở nước ta mà cả thế giới nghiện rượu đã và đang là một vấn nạn nhức nhối của gia đình và xã hội. Theo từ điển mở Wikipedia, ở Đức có đến 4.3 triệu người nghiện với hơn 30% là nữ, xã hội hàng năm mất đi từ 15 đến 40 tỷ euro. Ở Việt Nam theo BS Lý Trần Tình, Bệnh viện Tâm thần Hà Nội, tỷ lệ bệnh tâm thần do rượu chiếm từ 4,4 đến 7%. BS. Nguyễn Minh Tuấn, Viện Sức khỏe tâm thần Bệnh viện Bạch Mai cũng nhận định: Tỷ lệ loạn thần do rượu chiếm 6%. BS. Lê Quốc Nam, Bệnh viện Tâm thần TP Hồ Chí Minh thì cho rằng, có đến 5% tổng dân số bị nghiện rượu.

Người nghiện hầu hết bị rối loạn mất ngủ, một nửa phải điều trị tâm thần; khoảng 1/3 mắc hội chứng quên, khoảng 1/4 bị rối loạn trí nhớ và đến 60% bị rối loạn cương dương, suy giảm tình dục; mẹ nghiện rượu bia, con sinh ra có 35% nguy cơ bị khuyết tật. BS Nguyễn Thành Như và BS Vũ Lê Chuyên, Bệnh viện Bình Dân ghi nhận khá nhiều trường hợp hy hữu uống bia bị say, bàng quang căng nhưng không tiểu được dẫn đến vỡ.

Tai nạn giao thông

Ở người uống bia rượu sẽ đi qua các giai đoạn: giải ức chế, hưng phấn, kích động, say sưa và xỉn tảng; dân gian thường tổng kết “một xị tiêu sầu, hai xị mũi chảy đầy râu, ba xị bạ đâu “tè” đó, bốn xị cho chó ăn chè, năm xị chè bè tại chỗ….”. Khi nồng độ cồn 0,05mg/lít khí thở: giảm sút suy nghĩ và kích động nhẹ, nói nhiều; Ở mức 0,1mg/lít: cầm nắm, giữ tư thế, đi lại vụng về khó khăn; Nồng độ 0,2mg/lít: dễ bị ức chế, giận dữ, đi lại loạng choạng; Cao hơn mức 0,2 mg/lít: lú lẫn, không kiểm soát được nhận thức, hành vi, diễn biến xung quanh… Do đó, số người bị TNGT, chấn thương do lái xe sau khi uống rượu bia luôn ở mức cao.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong tổng số hơn 3,3 triệu ca tử vong có liên quan đến chất có cồn, có đến 15% do TNGT. Cũng theo nghiên cứu của WHO trên 18 nghìn nạn nhân nhập viện do TNGT tại Việt Nam cho thấy, 36% số người lái xe máy và 66,8% số lái xe ôtô có nồng độ cồn vượt ngưỡng cho phép khi điều khiển phương tiện giao thông. Theo thống kê của Ủy ban ATGT Quốc gia, khoảng 40% số vụ TNGT và 11% số người tử vong do tai nạn liên quan đến rượu, bia.

Đôi điều bàn luận

Bia rượu là một thức uống đặc biệt, cần thiết. Nhưng uống bia rượu phải có một “văn hóa” ẩm thực đặc thù: Uống đúng, “tiên tửu” bia rượu là món “thăng hoa cuộc sống”; Uống sai, “phàm tửu”, lạm dụng thì bia rượu sẽ là con “quỷ dữ” phá hại bản thân, gia đình và xã hội.

Con dao làm từ mảnh thép. Dao là công cụ lao động của bà nội trợ, là vũ khí tự vệ của người đi rừng và là hung khí gây án của kẻ cướp giật. Cũng như con dao, bia rượu tốt hay xấu là do cách sử dụng của chúng ta.

TS.BS Trần Bá Thoại

Ủy viên BCH Hội Nội tiết Việt Nam