Amíp “ăn não” là loại ký sinh trùng gì?

Đặc điểm bệnh nhiễm amíp Naegleria fowleri

Vào năm 1965, lần đầu tiên ở Australia, các bác sĩ M. Fowler và R. F. Carter đã mô tả một bệnh ở người gây ra bởi loại ký sinh trùng amebo-flagellates. Nó thuộc về ngành Percolozoa, lớp Heterolobosea, bộ Schizopyrenida, họ Vahlkampfiidae, chi Naegleria, loài Naegleria fowleri, tên gọi hai thành phần là Naegleria fowleri (Carter 1970). Mặc dù loại ký sinh trùng không phải là một amíp thật sự nhưng sinh vật này thường được gọi là một amíp cho thuận tiện.

Naegleria fowleri còn được gọi là "amíp ăn não", đây là một loại sinh vật đơn bào excavata sinh sống tự do, thường được tìm thấy trong các khu vực nước ngọt ấm như ao, hồ, sông, suối nước nóng. Nó cũng được tìm thấy trong đất, gần khu nước thải có độ ấm của các nhà máy công nghiệp và bể bơi không được xử lý bằng hóa chất chlor trong giai đoạn ký sinh trùng amíp hoạt động. Không có bằng chứng nào xác định loại ký sinh trùng này sinh sống được trong nước biển. Loại amíp Naeglera fowleri có thể có khả năng xâm nhập và tấn công vào hệ thống thần kinh của con người để ký sinh và gây bệnh. Mặc dù điều này hiếm khi xảy ra nhưng nếu bị nhiễm ký sinh trùng trùng thì gần như đa số người bệnh đều bị tử vong, tỷ lệ tử vong có thể chiếm đến 98% các trường hợp. Khi xâm nhập vào cơ thể người, loại amip Naegleria fowleri sẽ sinh sôi, phát triển rất nhanh, sau đó di chuyển lên não. Từ đây nó sẽ bắt đầu ăn các tế bào thần kinh gây nên chứng đau đầu khủng khiếp, bệnh nhân bị sốt, có ảo giác và thậm chí mất khả năng kiểm soát hành vi. Các nhà khoa học mô tả loại amíp này gây tử vong nhanh đến nỗi rất khó nghiên cứu chúng tại phòng thí nghiệm.

Amíp Naegleria fowleri có mặt ở ao, hồ, sông, suối nước nóng

 

Cận cảnh amip “ăn não”

Loại ký sinh trùng amíp Naegleria fowleri sinh sống và có mặt ở khắp nơi trên thế giới, tại những khu vực hoặc vùng có nước ấm như ao, hồ, sông, suối nước nóng. Thiếu niên và trẻ em thường hay bị mắc bệnh do đây là đối tượng có sở thích ưa tắm, bơi, lội ở những nơi này. Loại amíp Naegleria fowleri tồn tại ở trong nước, xâm nhập vào cơ thể con người qua đường mũi, vào não bộ để ký sinh, tồn tại ở đó và ăn các tế bào thần kinh cho đến khi người bệnh tử vong. Cho đến nay trên thế giới chỉ mới phát hiện được khoảng vài trăm trường hợp bệnh nhân bị nhiễm loài amip ăn não người này.

Chu kỳ phát triển của loại amíp Naegleria fowleri

Hiện nay tại nước ta chưa có một công trình nghiên cứu khoa học nào thông báo đã phát hiện được bệnh do loại amíp Naegleria fowleri “ăn não người” nhưng cộng đồng người dân cũng cần cảnh giác để phòng ngừa. 

TTƯT.BS. Nguyễn Võ Hinh