3 Bộ chưa trả lời được bao nhiêu tấn salbutamol tuồn ra thị trường

Đại biểu Quốc hội Lê Thị Nga – Phó Chủ nhiệm UB Tư pháp nói về những tồn tại, hạn chế về mặt quản lý nhà nước dẫn đến việc mất kiểm soát về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm hiện nay.

Bà Nga nhận định, thực trạng vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm trong thời gian gần đây đã rất báo động, gây hậu quả trước mắt cũng như lâu dài. Bệnh tật, suy giảm sức khỏe giống nòi, giảm sức cạnh tranh nền kinh tế, làm mất hình ảnh quốc gia.... có nguyên nhân không nhỏ từ thực phẩm bẩn. Vấn nạn thực phẩm bẩn đã đẩy người dân vào tình thế “tiến thoái lưỡng nan”: không ăn thì không thể tồn tại, ăn thì phó mặc may rủi cho số phận, bệnh đến lúc nào biết lúc ấy.

Vấn nạn thực phẩm bẩn đồng nghĩa với việc quyền tiếp cận thực phẩm sạch của người dân (một quyền phái sinh từ quyền sống, quyền được bảo vệ sức khỏe con người theo Hiến pháp) không được đảm bảo. Điều đó cũng có nghĩa Việt Nam không có một nền nông nghiệp sạch và sẽ thua ngay trên sân nhà trước các sản phẩm sạch ngoại nhập.

Hệ thống quy định, hành lang pháp lý không thiếu nhưng tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm vẫn không kiểm soát được, nguyên nhân đầu tiên, theo bà Nga là do quản lý yếu kém. “Quản lý yếu kém tại nhiều ngành, nhiều cấp dưới các dạng: không thực thi đầy đủ nhiệm vụ; buông lỏng quản lý; cá biệt có trường hợp tiếp tay, làm ngơ cho sai phạm nhưng lại không bị phát hiện, xử lý” – Phó Chủ nhiệm UB Tư pháp phân tích.

Đại biểu dẫn chứng từ vụ thất thoát chất tạo nạc Salbutamol đang làm “sôi” dư luận hiện nay. Cụ thể, đây là một chất cấm trong lĩnh vực nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp đã cấm nhập chất này nhưng Bộ Y tế lại cho phép nhập với mục đích để sản xuất thuốc chữa bệnh. Vì thế, trong 2 năm, một số lượng lớn salbutamol (9 tấn) đã được nhập vào nội địa nhưng cơ quan chức năng không kiểm soát được đường đi của lượng chất độc đưa về.

Sau nhiều tranh luận qua lại giữa các Bộ ngành liên quan, bà Nga nêu thực tế, “đến giờ cả 3 bộ Nông nghiệp, Y tế, Công an cũng vẫn im lặng, chưa trả lời được cho công luận có bao nhiêu tấn chất cấm này được dùng sản xuất thuốc, bao nhiêu bị tuồn ra thị trường, sử dụng sai mịc đích làm chất tạo nạc”. Đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ liên quan trả lời với dư luận và báo cáo Quốc hội.

Cũng từ góc độ quản lý nhà nước, theo bà Nga, thực phẩm bẩn vẫn hoành hành vì việc xử lý không nghiêm dù luật quy định mức phạt khá nặng (phạt tối đa tới 200 triệu đồng, phạt gấp 7 lần giá trị hàng hóa vi phạm). Nhiều vụ việc được phát hiện nhưng lại phạt kiểu “cho tồn tại”, thậm chí có tiêu cực trong xử phạt.

“Kỷ luật công vụ thì lỏng lẻo. Các vụ ngộ độc, buôn bán chất cấm, sản xuất, chế biến thực phẩm bẩn vừa qua liên tiếp được báo chí phanh phui, nhưng việc quy trách nhiệm cho công chức quản lý, chí ít cũng về hành vi “thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ” hiếm khi được thực hiện. Thậm chí đội ngũ cán bộ, công chức có trách nhiệm trong lĩnh vực này từ trung ương đến địa phương hàng năm đều được đánh giá là “hoàn thành và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” – bà Nga tán thành với cách đặt vấn đề của Bí thư Thành uỷ TPHCM là các Bộ đều báo cáo làm tốt, phối hợp tốt mà người dân vẫn phải ăn bẩn.

Cùng với hệ thống quản lý, thực phẩm bẩn cũng đến từ những người sản xuất kinh doanh vô cảm, tàn ác, chỉ biết chạy theo lợi nhuận, trục lợi trên sự sống chết của đồng bào, từ tâm lý buông xuôi, chưa kiên quyết “nói không” với thực phẩm bẩn của người tiêu dùng.

Từ góc độ trách nhiệm của cơ quan thực hiện quyền giám sát tối cao, bà Nga băn khoăn vì sao Quốc hội khoá này chưa tổ chức một cuộc giám sát về nội dung này, vẫn mới chỉ dừng ở việc chất vấn, phát biểu riêng lẻ của các đại biểu mà có khi người hỏi xong cũng không có điều kiện kiểm chứng câu trả lời của cơ quan thừa hành.

Bà Nga ví dụ, Bộ trưởng nói chỉ 1% thủy sản, 10% rau và 7,6% thịt có dư lượng chất cấm, kháng sinh, cử tri không tin cho là những con số đó chưa phản ánh đúng tình hình nhưng đại biểu cũng không có cách nào đánh giá lại thông tin. Đại biểu đề nghị, thực hiện trách nhiệm của mình, Quốc hội cần thực hiện giám sát tối cao vấn đề này ngay tại kỳ họp thứ 2 của khoá mới (dự kiến diễn ra vào tháng 10, 11 năm nay).

P.Thảo