10 đặc thù sức khỏe của phụ nữ

1. Xương phụ nữ không chắc như xương nam giới: Khi mới sinh ra, phụ nữ có khối lượng xương thấp hơn nam giới. Khối lượng xương khi cao nhất cũng như tỷ trọng xương và độ cứng rắn tối đa mà phụ nữ có thể đạt được cũng không bằng nam giới.

Sự tiêu xương nhanh xảy ra cùng với sự giảm hoóc môn estrogen ở tuổi mãn kinh cũng góp phần làm cho phụ nữ có nguy cơ bị loãng xương cao hơn so với nam giới. Vì vậy 80% người bị loãng xương là nữ. Hấp thụ đủ canxi và vitamin D, duy trì một lối sống hoạt động, phụ nữ sẽ ít bị những tác động của loãng xương.

2. Tim phụ nữ chỉ to bằng 2/3 tim nam giới và các động mạch vành cũng nhỏ hơn. Tính chung, nhịp tim phụ nữ nhanh hơn nam giới. Những đặc thù này lý giải sự khác biệt thường thấy ở điện tâm đồ bình thường của nam nữ.

Nồng độ estrogen ở phụ nữ tụt nhanh ở tuổi mãn kinh, nồng độ LDL-cholesterol (tức loại xấu) tăng và nồng độ HDL-cholesterol (loại tốt) giảm; mạch máu có xu hướng co thắt hơn; sau mãn kinh, nguy cơ mắc bệnh tim của phụ nữ tăng lên gấp 4 lần.

3. Phụ nữ bị u xơ tử cung tăng nguy cơ bị ung thư tử cung. U xơ tử cung là u lành và hay gặp nhất ở phụ nữ. Có tới 3/4 phụ nữ bị u xơ, nhưng phần lớn không biết mình có bệnh. Thầy thuốc có thể tình cờ phát hiện u xơ khi khám tiểu khung hoặc làm siêu âm. U xơ có thể gây các triệu chứng cho khoảng 25% phụ nữ, thường gặp nhất ở độ tuổi 30 hoặc 40.

Những triệu chứng chính của u xơ là ra máu kinh nhiều, kinh kéo dài, đau hay có đè ép ở tiểu khung. Ít gặp hơn nhưng u xơ có thể gây són tiểu, tiểu nhiều lần hay bí tiểu; táo bón; đau lưng hay đau cẳng chân.

Có nhiều phương pháp khác điều trị u xơ như dùng thuốc làm giảm sự phát triển của khối u, bóc nhân xơ mà không cắt tử cung và không cho máu đến u xơ để làm u xơ co lại. Nếu u xơ không gây ra các triệu chứng gì khó chịu thì không cần điều trị.

4. Phụ nữ nghiện rượu dễ bị tổn thương gan, não, tim. Phụ nữ và nam giới có đáp ứng khác nhau với rượu. Phụ nữ thường có nhiều mô mỡ hơn nam, khiến sự chuyển hóa rượu kém hiệu quả hơn. Bệnh gan do rượu phát triển ở nữ nhanh hơn nam, dù với lượng rượu ít hơn.

Nghiên cứu cho thấy bệnh viêm gan do rượu dễ phát triển ở nữ và dễ dẫn đến tử vong vì xơ gan hơn so với nam. Phụ nữ cũng dễ bị tổn thương não do rượu hơn nam; khi chụp cộng hưởng từ để nghiên cứu, người ta thấy ở những phụ nữ nghiện rượu, vùng não liên quan đến nhiều chức năng điều phối của não nhỏ hơn rõ rệt so với phụ nữ không uống rượu và cả nam giới nghiện rượu. Mặc dầu một số người đồng ý uống rượu vừa phải có thể tốt cho tim, nhưng uống nhiều thì thực sự có hại cho tim. Phụ nữ cũng dễ bị tổn thương tim do rượu hơn nam.

Uống rượu vừa phải là không uống quá một suất rượu mỗi ngày với nữ và không quá 2 suất mỗi ngày với nam. Phụ nữ uống rượu cũng đồng nghĩa với tăng nguy cơ bị ung thư vú. Tác dụng việc sử dụng chất folate đang được nghiên cứu để hạn chế nguy cơ của uống rượu đến ung thư vú.

5. Để duy trì cân nặng, phụ nữ ít vận động mỗi ngày chỉ cần 1.600 calo. Năng lượng cho cơ thể dao động rất nhiều theo khối lượng lao động, kích thước cơ thể, giới và tuổi. Ví dụ một phụ nữ có tuổi, ít vận động chỉ cần 1.600 calo mỗi ngày, nhưng phụ nữ 25 tuổi cũng có tầm vóc tương tự và vận động nhiều lại cần đến 1.800 - 2.000 calo mỗi ngày.

6. Phụ nữ dễ bị hội chứng ruột kích thích hơn nam. Nếu bị hội chứng này, ngoài các triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng, đau quặn và dễ táo bón còn có thể bị đau bụng, phân lỏng hoặc có cảm giác nhu động ruột không mạnh.

Hội chứng ruột dễ kích thích ảnh hưởng đến đại tràng, một bộ phận của ống tiêu hóa. Hội chứng ruột dễ kích thích có đại tràng nhạy cảm hơn; những tác động để gây ra hội chứng ruột dễ kích thích là một số thức ăn, thuốc hay cảm xúc đã tạo ra hơi áp lực đến ruột.

7. Trầm cảm sau sinh. Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến phụ nữ sau bất kỳ lần sinh đẻ nào. Phụ nữ bị trầm cảm sau sinh có thể có các cảm giác như buồn, thất vọng, lo âu, dễ kích thích và không muốn làm việc gì.

Hầu hết các trường hợp buồn sau sinh đều tự khỏi, không cần dùng đến thuốc. Thể nặng nhất của trầm cảm sau sinh có thể biểu lộ như một bệnh nhiễu tâm nhưng hiếm gặp, có tỷ lệ khoảng 1/1000 phụ nữ nhưng lại rất nguy hiểm vì tình trạng ảo giác, hoang tưởng và biến động về khí chất có thể làm cho phụ nữ tự gây hại cho mình, cho người thân kể cả cho trẻ sơ sinh. Bệnh này cần được quan tâm, chăm sóc sớm.

8. Ung thư vú hay gặp nhất ở phụ nữ. Sau ung thư da, ung thư vú là thể ung thư hay gặp nhất ở phụ nữ Mỹ. Mỗi năm ở Mỹ có đến 200.000 phụ nữ được chẩn đoán là ung thư vú. Phát hiện sớm ung thư vú vô cùng cần thiết.

Khoảng 85% phụ nữ bị chẩn đoán ung thư vú không có yếu tố nguy cơ có ý nghĩa và có thể phát hiện được. Chụp vú hàng năm bắt đầu từ tuổi 40 và khám kiểm tra vú từ tuổi 20 là cách tốt nhất để bảo vệ và phòng ngừa ung thư vú.

9. Hội chứng tiền kinh nguyệt nặng hơn khi phụ nữ sắp mãn kinh. Với hầu hết phụ nữ, những dấu hiệu và triệu chứng tiền kinh như cương đau vú, mỏi mệt, dễ kích thích và khí chất bất thường dễ nhận thấy hơn những năm còn trẻ và khi tuổi mãn kinh ập đến.

Hội chứng tiền kinh hay gặp nhất vào độ tuổi 20 và 30 và thường nặng lên khi có thay đổi về nồng độ hoóc môn. Khi sắp đến tuổi mãn kinh, số nang trứng ở buồng trứng giảm đi nhiều do đó estrogen cũng ít hơn; sự bài tiết progesterone cũng giảm nên các triệu chứng của hội chứng tiền kinh giảm và dần dần sẽ hết.

10. Rụng tóc không chỉ là vấn đề của nam giới mà phụ nữ cũng bị rụng tóc. Tỷ lệ rụng tóc tăng theo tuổi, hầu hết phụ nữ thấy tóc mình bắt đầu rụng ở những năm cuối của độ tuổi 20 cho đến những năm đầu của tuổi 40. Tóc thưa đi là diễn biến bình thường của lão hóa. Nếu thấy mái tóc mỏng đi thì chị em nên chọn:

- Minoxidil (Rogaine) là thuốc bôi giúp làm cho tóc mọc lại. Đây là loại thuốc giúp mọc tóc duy nhất được cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm (FDA) Mỹ công nhận để dùng cho phụ nữ.

- Cấy tóc, lấy một ít tóc mọc ở vùng tóc đang mọc cấy vào vùng hói, có thể tồn tại được nhiều năm.

Theo BS Đào Xuân Dũng
Sức khoẻ và Đời sống