10 ca tử vong do sốt xuất huyết, những dấu hiệu nào đe dọa tính mạng?

Tại cuộc Giao lưu trực tuyến phòng chống bệnh sốt xuất huyết trên báo Dân trí, rất nhiều bạn đọc đã đặt câu hỏi về những biến chứng, dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm của sốt xuất huyết? Đã mắc 1 lần, có thể mắc lại SXH hay không? 

Dấu hiệu SXH như thế nào?

BS Nguyễn Trung Cấp, trưởng Khoa Cấp cứu (BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương) cho biết, một trường hợp SXH điển hình sẽ có những diễn biến như sau:

Trong 3 ngày đầu tiên bệnh nhân sốt cao, đau đầu, đau mỏi người... giống như các sốt virus thông thường khác.

Từ cuối ngày thứ 3 cho đến ngày thứ 7, bệnh nhân lui sốt nhưng có thể xuất hiện các biến chứng như: hạ tiểu cầu máu ngoại biên và tăng tính thấm thành mạch gây cô đặc máu. Bệnh nhân có thể có các biểu hiện như các chấm nốt xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng hoặc xét nghiệm thấy tiểu cầu trong máu hạ, máu bị cô đặc.

 Từ ngày thứ 7 trở đi, các rối loạn này sẽ tự hồi phục dần. Tuy nhiên, người bệnh sẽ còn cảm giác mệt mỏi trong 1 đến 2 tuần tiếp theo.

 Khi người bệnh có biểu hiện sốt trước tiên nên đi khám để xác định nguyên nhân do SXH hay nguyên nhân khác để được xử lý theo đúng căn nguyên gây bệnh.

Chăm sóc bệnh nhân SXH như thế nào?

Nếu sốt do SXH, người bệnh nên tuân thủ các nguyên tắc sau:

Nghỉ ngơi và uống đủ nước:

 Khi cơ thể đang sốt cao, hãy nghỉ ngơi, hạ sốt, uống nhiều nước và dinh dưỡng đầy đủ. Trong đó, sữa, nước hoa quả (thận trọng với người bệnh đái tháo đường) và các dung dịch điện giải đẳng trương (oresol) và nước cơm được khuyến khích dùng với người bệnh.

 Nếu uống quá nhiều nước trắng đơn thuần có thể gây rối loạn điện giải, vì thế các loại nước trên được khuyên dùng, nước hoa quả, nước rau luộc, nước oresol… đều rất tốt cho người bệnh.

 Chỉ uống hạ sốt paracetamol:

 Liều hạ sốt được khuyến cáo là < 4 gram mỗi ngày đối với người lớn và tính liều theo riêng cho trẻ em. Chỉ nên dùng thuốc hạ sốt paracetamol, còn việc phối hợp thêm các thuốc khác phải theo chỉ định của thầy thuốc.

 Bệnh nhân cũng cần lưu ý tuyệt đối tránh không dùng các thuốc hạ sốt họ salicylat (aspirin), mefenemic acid (ponstan), hay các chất chống viêm không-steroid khác (NSAID).

 Ngoài ra, bệnh nhân có thể chườm ấm để hỗ trợ hạ sốt.

 Tuyệt đối không tự uống kháng sinh

Bệnh nhân không tự ý uống kháng sinh. Bởi SXH là bệnh do virus gây ra, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu mà chỉ điều trị triệu chứng. Vì vậy, uống kháng sinh không mang lại tác dụng điều trị.

Khi nào SXH đe dọa tính mạng?

Dù SXH đa phần là nhẹ, nhưng luôn luôn có tỉ lệ nhất định các bệnh nhân có diễn biến rất nặng. Ngoài ra, những ca có tình trạng cảnh báo nặng mà không được xử trí kịp thời do bệnh nhân đến muộn thì cũng có nguy cơ diễn biến nặng.

BS Cấp cho biết, các biến chứng nặng sẽ xuất hiện chủ yếu trong giai đoạn từ ngày thứ 3 đến thứ 7 của bệnh. Và trong giai đoạn này, bệnh nhân có thể đã lui sốt nên đôi khi người bệnh chủ quan cho rằng bệnh đã khỏi.

Bởi vậy ở giai đoạn này, người bệnh không nên chủ quan mà cần theo dõi sát các dấu hiệu của cơ thể để kịp thời đến viện khi có các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm.

Sốt xuất huyết có hai biến chứng là hạ tiểu cầu trong máu ngoại biên gây xuất huyết và biến chứng tăng tính thấm thành mạch gây thoát dịch có thể dẫn đến sốc.

 Cả hai biến chứng này đều gây nguy hiểm cho người bệnh. Tuy nhiên, biến chứng chảy máu thường dễ nhận biết và ít khi bị bỏ qua. Trong khi đó, biến chứng thoát dịch đôi khi người bệnh khó tự nhận biết, thậm chí đến giai đoạn sốc người bệnh mới tự phát hiện ra.

 Chính vì thế, nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo các biến chứng trên là điều rất quan trọng.

 Các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm?

Khi bị SXH, nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây, hay đưa ngay người bệnh tới bệnh viện gần nhất. Đây là những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm:

 Chảy máu:

 - Các chấm hay đốm màu đỏ trên da.

 - Chảy máu mũi, lợi.

 - Nôn ra máu.

 - Đi ngoài phân đen.

 - Kinh nguyệt ra nhiều/chảy máu âm đạo.

Nôn liên tục; Đau bụng dữ dội; Lơ mơ, rối loạn ý thức hoặc co giật;

 Xanh tím, tay và chân lạnh ẩm; Khó thở

- Ngoài ra, nếu bệnh nhân có tình trạng sốt cao liên tục không kiểm soát được bằng các thuốc hạ sốt thông thường cũng nên đến bệnh viện để được xử trí có hiệu quả hơn.

"Tôi cũng xin nhấn mạnh, tỉ lệ biến chứng nặng của SXH là khá nhỏ. Đa phần bệnh SXH được bác sĩ hướng dẫn điều trị và theo dõi tại nhà, chỉ nhập viện khi có các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Vì thế, người bệnh không nên quá hoang mang, lo lắng", BS Cấp cho biết.

Đã mắc một lần vẫn có thể bị lại

Virus Dengue gây SXH có 4 tuýp gây bệnh từ D1, D2, D3, D4. Vì vậy, theo lý thuyết 1 người có thể nhiễm SXH 4 lần.

BS Cấp cho biết, trong thực tế điều trị, các bác sĩ đã gặp những trường hợp bị SXH nhiều lần.Thông thường, lần nhiễm virus đầu tiên bệnh biểu hiện khá nhẹ. Với những lần nhiễm sau, do phản ứng miễn dịch nên người bệnh có thể có các biểu hiện nặng hơn lần đầu.

TS.BS Nguyễn Đức Khoa, Phó trưởng phòng kiểm soát bệnh truyền nhiễm Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo để phòng SXH quan trọng nhất là ngăn muỗi đốt. 

Vì thế người dân nên ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày.

Tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.

 Muỗi truyền bệnh SXH đẻ trứng ở những dụng cụ chứa nước sạch ở trong và xung quanh nhà khoảng 7-10 ngày thì hình thành lứa muỗi mới nếu như chúng ta không thường xuyên có các biện pháp thực hiện diệt lăng quăng bọ gậy. Bạn sống tại khu vực có nhiều muỗi nên sử dụng lưới chắn cửa sổ, cửa ra vào để hạn chế muỗi bay vào nhà. Bạn cần thường xuyên thực hiện các biện pháp diệt lăng quăng bọ gậy, diệt muỗi và phòng muỗi đốt như sau:

 Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.

 Hàng tuần thực hiện các biện pháp diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn.

 Hàng tuần loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá...

Hồng Hải