Mùa Thu - Linh khí Hồng Lam

Nôn nao nhịp bước chân về!

Năm nay,Hà Tĩnh gần như được mùa du lịch. Đỉnh điểm cao nhất là dịp nghỉ lễ 2-9 3 ngày vừa qua, lượng du khách thập phương tìm về thăm thú, vãn cảnh tại các di tích, danh thắng trên dải đất Hồng Lam đông  như trẩy hội. Từ Khu di tích đặc biệt Đại thi hào Nguyễn Du tọa lạc nơi phía Bắc núi Hồng đến danh thắng hồ Thiên Tượng rồi vào khu di tích văn hóa tâm linh – chùa Hương Tích trên đỉnh núi Hồng thuộc địa phận huyện Can Lộc… là những địa chỉ hấp dẫn cho du khách trong chuyến hành hương về miền Trung.

Vùng đất Hà Tĩnh có hàng ngàn di tích văn hóa lịch sử và danh thắng kỳ vĩ. Tuy nhiên, nói đến Hà Tĩnh, trước tiên là nói đến Núi Hồng và sông Lam – nơi đã tích tụ bao khí chất con người xứ Nghệ để trở thành biểu tượng của một vùng văn hóa. Trải qua bao thời kỳ dựng nước và giữ nước, giờ đây trên những đỉnh núi Hồng vẫn đang lưu giữ những dấu ấn về lịch sử, văn hóa có giá trị lớn.  

Ngày Hội Chùa Hương Tích ở xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc (Ảnh TL)

Những ngôi chùa như Hương Tích, Thiên Tượng, Chân Tiên... từ bao đời nay đã trở thành những biểu tượng cho cuộc sống tâm linh của nhân dân trong cả nước. Cùng với núi Hồng, dòng sông Lam thơ mộng chở mang trong mình những giá trị  trầm tích góp phần làm nên cốt cách, tâm hồn của người Nghệ- Tĩnh, là mạch nguồn thi hứng cho biết bao nhạc phẩm, tác phẩm văn học bất hủ được ra đời và trường tồn mãi trong tâm thức bao thế hệ con Lạc cháu Hồng. Đặc biệt, Núi Hồng – sông Lam đã trở thành biểu tượng và là nơi chung đúc tụ khí của vùng đất xứ Nghệ trong suốt chiều dài lịch hào hùng của Dân tộc nói chung và Hà Tĩnh nói riêng.

Dãy núi Hồng Lĩnh với 99 ngọn vút cao trùng điệp. Vào năm Minh Mệnh thứ 17, Núi Hồng được khắc vào Anh Đỉnh là một biểu tượng của thiên nhiên Việt Nam. Quanh Hồng Lĩnh là cả một kho báu về những câu chuyện huyền bí và hấp dẫn. Núi Hồng Lĩnh (tên Nôm là Ngàn Hống) là dãy núi nổi tiếng nhất Hà Tĩnh, từng được xếp vào danh sách 21 danh thắng của nước Nam xưa. Mạch núi chạy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam , từ nam Bến Thủy vào đến bắc Cửa Sót. Tương truyền, Núi Hồng Lĩnh do một ông khổng lồ (tên gọi là ông Đùng) đã gom nhặt những quả núi mọc lẻ tẻ ở vùng châu thổ Lam giang và La giang đem về xếp thành dãy Hồng Lĩnh. Theo truyền thuyết, xưa kia khi Kinh Dương Vương mở nước đến vùng này, ông dạo chơi xem phong cảnh và đã định chọn Hồng Lĩnh làm kinh đô. Tại đây Dương Vương đã kết duyên cùng Thân Long và sinh ra Long Vương (Lạc Long Quân).

Trong chuyến vãn cảnh tại các khu di tích núi Hồng, chúng tôi ghé thăm khu Di tích đặc biệt Đại thi hào Nguyễn Du, thắp nén hương thơm, kính cẩn nghiêng mình tưởng niệm Đại thi hào. Vẫn như vang vẳng đâu đây “Tiếng thơ ai động đất trời/ Nghe như non nước vọng lời ngàn thu/ Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du/ Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày/ Hỡi Người xưa của ta nay/ Khúc vui xin lại do dây cùng Người !”, những âm điệu mạch vần của cố nhà thơ lớn Tố Hữu cứ dâng trào rồi sâu lắng trong cảm xuc của bao du khách đến với Hà Tĩnh.   

Khuôn viên Khu Di tích Đại thi hào Nguyễn Du (Ảnh TL)

Trưởng ban Tuyên giáo huyện ủy Nghi Xuân Nguyễn Văn Hiếu chia sẽ: Nghi Xuân là vùng đất cực Bắc của Hà Tĩnh với một kho di sản khổng lồ bao gồm cả văn hóa vật thể và phi vật thể với hơn 766 di sản trong đó có 6 di sản cấp quốc gia, 1 di sản cấp quốc tế - Khu di tích đặc biệt Đại Thi hào Nguyễn Du và 50 di tích cấp tỉnh. Hiện nay huyện đang tập trung triển khai đồ án Quy hoạc tổng thể vùng di sản Nghi Xuân với tổng diện tích khoảng hơn 15709ha. Trong đó, được sự quan tâm tạo điều kiện của tỉnh Nghi xuân cũng đang triển khai xây dựng Thiền viện Trúc Lâm Hồng Lĩnh, địa điểm chính được lấy chùa Diên Phúc làm hạt nhân hiện tọa lạc tại Rú Chua hay còn gọi là đồng chua.

“Lam thủy Hồng sơn vô hạn thắng”

 Nghi xuân đậm đặc di tích văn hóa với “ bát cảnh”, đền chùa miếu mạo, di tích Khảo cổ học và danh thắng, trong đó có 2 khu vực khảo cổ học quan trọng: Phối Phối (Xuân Viên) và khu vực đền Huyện. Các địa tầng văn hóa có rất nhiều hiện vật cổ của các triều đại Đinh, Lê , Lý và trần có niên đại cách nay hàng ngàn năm. Nói về tiềm năng văn hóa phi vật thể, ngoài hò vè dân ca vi dặm, ở Nghi Xuân có ca trù cổ đạm, trò Kiều.

Cụ Võ Hồng Huy, quê ở xã Thịch Lộc, Lộc Hà hiện đang sống tại Thành phố Hà Tĩnh năm nay đã gần 90 tuổi là nhà nghiên cứu địa phương học rất thông hiểu sâu sắc về địa chí văn hóa Hồng Lam khẳng định: Núi Hồng – Sông Lam là một vùng đất linh khí trầm tích cả một kho báu khổng lồ những di tích lịch sử văn hóa vật thể và phi vật thể. Trong đó Nghi Xuân là chiếc nôi chở mang trong mình những giá trị tinh hoa văn hóa của người Việt cổ với chiều dài lịch sử lên tới hàng ngàn năm. Riêng phía Nam dãy núi Hồng còn nổi tiếng với Hương Tích tự (chùa Hương Tích) từng được là địa chỉ du lịch văn hóa tâm linh từng được liệt hạng đệ nhất danh lam của xứ Hoan Châu rất hấp dẫn du khách.

Thiên tạo đã ban tặng cho mảnh đất linh khí Hồng Lam một kho báu danh thắng vô tận, sản sinh ra nhiều bậc vĩ nhân hiền tài để núi Hồng và sông Lam trở thành tâm điểm cầu nối hai đầu đất nước với bao sự kiện lịch sử hào hùng. Linh khí Hồng Lam đã tiếp lửa  để cách đây 83 năm người Hà Tĩnh đã làm nên cao trào xô viết 30-31mà nay tượng đài sừng sững uy nghi trong khuôn viên truyền thống Ngã ba Nghèn. 

Tượng đài Xô viết Nghệ Tĩnh tại Ngã ba Nghèn, huyện Can Lộc (Ảnh Quang Sáng)

Bí thư huyện ủy Can Lộc Bùi Đức Hạnh chia sẻ :bài học lớn về công tác dân vận, phát huy sức mạnh quần chúng đã góp phần làm nên trang sử hào hùng của dân tộc nói chung và Hà Tĩnh nói riêng. Tháng 3/1930, tại bến đò Thượng Trụ, xã Thiên Lộc, Đảng bộ Tỉnh Hà Tĩnh được thành lập.  Dưới sự lãnh đạo của Huyện uỷ Can Lộc, từ tháng 5 đến tháng 9/1930, trên địa bàn huyện này đã nổ ra 40 cuộc biểu tình lớn nhỏ và 42 chiến sỹ đã anh dũng hy sinh tại ngã ba Nghèn để cuộc biểu tình ngày 12/9/1930 trở thành biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

 Cũng theo ông Hạnh  nói về vùng danh thắng “Hoan Châu đệ nhất danh lam”: Trong hệ thống núi Hồng Lĩnh có ngôi cổ tự linh thiêng, một địa danh, thắng cảnh nổi tiếng với nhiều truyền thuyết, huyền thoại kỳ bí. Đó chính là chùa Hương Tích, một địa chỉ kì thú của du khách thập phương. Ngày nay, ngoài việc được xếp hạng di tích quốc gia, chùa Hương tích được trung tu tôn tạo gắn với một số công trình giao thông thủy bộ có hệ thống cáp treo càng tạo điều kiện thuận lợi cho du khách thập phương đến vãn cảnh. Hương Tích cổ tự toạ lạc và tựa lưng vào dãy núi Hồng Lĩnh thuộc xã Thiên Lộc. Cùng với thời gian và trải qua bao sự thăng trầm của lịch sử, di tích Phật giáo Hương Tích tự đã thay đổi đáng kể về diện mạo, nhưng sự linh thiêng và tôn nghiêm thì vẫn trường tồn trong lòng người dân địa phương và Phật tử cả nước.

Cùng với các di tích danh thắng, xưa kia Can Lộc cũng là một trong những vùng đất khoa bảng lừng lẫy tiếng tăm với khoảng 40 vị đỗ đại khoa (tiến sĩ) và rất nhiều danh nhân văn hóa như: Thám hoa Đặng Bá Tĩnh; danh tướng Đặng Tất và Đặng Dung; Quốc tử giám Tế tửu Phan Viên; Thượng thư kiêm Sử quán Tổng tài Đặng Minh Khiêm, Đặng Chiêm; Tiến sĩ Nguyễn Hành,Trấn quốc Thượng tướng quân Tuy thọ Hầu Trần Phúc Tuy…

Dân tộc Việt Nam bốn ngàn năm dâu bể thăng trầm, để Hồng Lam hôm nay trở thành điểm nối giữa hai miền Tổ quốc. Non nước Hồng Lam phía Đông là biển, bên Tây là rừng. Sóng biển và gió ngàn vỗ về nhau quyện vào từng thớ đất, để xứ đệ nhất Hoan Châu sản sinh nên những tài hoa xuất chúng, tô thắm non Hồng trường tồn mãi với sông Lam. Sông vẫn trôi hàng ngàn năm lịch sử, chở mang đầy linh khí Hồng Lam, để hôm nay trên xứ đất huyền thoại trở thành địa chỉ đỏ, hướng gọi người về từ khắp muôn phương. Hào khí cha ông tiếp lửa tinh thần để con cháu Hồng Lam vững bước đi tới tương lai trong nền trời Thu sáng lạn!

Quang Sáng