Vụ đương sự định nhảy lầu: Hội đồng xét xử nhận định những gì?

Ngày 8/7, TAND TPHCM đã ban hành bản án vụ tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa nguyên đơn là ông Phan Quý và bà Lê Thị Bích Thủy (cùng ngụ quận 12) và bị đơn là ông Lê Văn Dư, Lê Sỹ Thắng, Khâu Văn Sĩ (cùng ngụ quận Gò Vấp).

Viện Kiểm sát kháng nghị hủy án

Theo nội dung vụ án, trong các giai đoạn 2002 và 2009, vợ chồng ông Quý bán 674 m2 đất (bằng giấy tay) cho 3 bị đơn. Năm 2017, cho rằng việc mua bán chỉ bằng giấy tay, chưa công chứng, chứng thực, sang tên nhưng các bị đơn lại thỏa thuận chuyển nhượng qua lại với nhau, xây nhà trái phép trên đất nên nguyên đơn kiện ra TAND Quận Gò Vấp yêu cầu tuyên bố giao dịch chuyển nhượng đất chưa có hiệu lực. Không đồng ý, bị đơn phản tố, yêu cầu nguyên đơn hoàn tất việc chuyển nhượng.

Tháng 11/2019, TAND Quận Gò Vấp xét xử sơ thẩm vụ án tranh chấp hợp đồng dân sự chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa các bên. Theo đó, tòa này tuyên hủy hợp đồng chuyển nhượng 500 m2 đất giữa vợ chồng ông Quý và ông Khâu Văn Sĩ, do thời điểm chuyển nhượng ông Quý chưa có sổ đỏ, không đủ điều kiện giao kết hợp đồng.

Song, với 2 hợp đồng chuyển nhượng giữa vợ chồng ông Quý và ông Lê Văn Dư, Lê Sĩ Thắng, theo tòa, thời điểm chuyển nhượng có vi phạm về hình thức và trái quy định pháp luật (không đủ điều kiện tách thửa) nhưng xét thực tế bị đơn đã và đang cư trú lâu dài trên phần đất nhận chuyển nhượng nên HĐXX công nhận 2 hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất liên quan. Từ đó, ông Dư có quyền liên hệ cơ quan chức năng tách thửa, đăng ký quyền sử dụng đất đối với 174 m2/674 m2 đang tranh chấp.

Không chấp nhận với phán quyết trên, nguyên đơn và các bị đơn đồng loạt kháng cáo. Bên cạnh đó, Viện Kiểm sát quận Gò Vấp có kháng nghị chỉ ra nhiều vấn đề của bản án sơ thẩm và đề nghị cấp phúc thẩm hủy án. Tại phiên tòa phúc thẩm, các bên giữ nguyên quan điểm của mình.

Giao dịch chỉ bằng giấy tay

Theo HĐXX cấp phúc thẩm, ông Quý, bà Thủy kiện đòi ông Dư, ông Sỹ và ông Thắng trả lại 674m2 đất, theo quy định tại khoản 24, Điều 3 Bộ luật Đất đai năm 2013 thì đơn kiện của ông Quý, bà Thủy là tranh chấp quyền sử dụng đất. Theo quy định tại Điều 155 của Bộ luật dân sự năm 2015 và Điều 185 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 thì tranh chấp quyền sử dụng đất là loại tranh chấp không áp dụng thời hạn. Vì vậy, cấp sơ thẩm không đình chỉ giải quyết yêu cầu khởi kiện của ông Quý, bà Thủy theo yêu cầu áp dụng thời hạn của bị đơn là đúng pháp luật.

Toàn bộ giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa nguyên đơn và bị đơn chỉ bằng giấy viết tay và chưa đăng ký với cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về đất đai. Theo quy định thì việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất có hiệu lực kể từ thời điểm đăng ký quyền sử dụng đất nên việc chuyển nhượng trên chưa có hiệu lực và 674m2 đất trên vẫn thuộc quyền sử dụng của ông Quý, bà Thủy.

Theo bản án phúc thẩm, tại cấp sơ thẩm, không có đương sự nào yêu cầu bồi thường các thiệt hại phát sinh từ các giao dịch chuyển quyền sử đất. Việc cấp sơ thẩm buộc ông Quý, bà Thủy bồi thường thiệt hại cho ông Dư số tiền 5,5 tỷ đồng là vượt quá phạm vi khởi kiện và yêu cầu của đương sự.

Do việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa các đương sự chưa phát sinh hiệu lực, quyền sử dụng đất vẫn là của ông Quý, bà Thủy. Việc giải quyết vụ án chỉ giới hạn trong phạm vi buộc hoàn trả lại quyền sử dụng đất và tài sản đã nhận từ việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất nên việc thu thập các chứng cứ mà Viện Kiểm sát đã nêu ra trong kháng nghị là không cần thiết.

Tại phiên tòa phúc thẩm, nguyên đơn tự nguyện thanh toán cho các bị đơn khoản tiền lãi trên số tiền chuyển nhượng quyền sử dụng đất. HĐXX nhận thấy sự tự nguyện trên không trái với quy định của pháp luật nên ghi nhận.

Từ đó, HĐXX không công nhận việc chuyển quyền sử dụng đất giữa vợ chồng ông Phan Quý và 3 bị đơn; công nhận 674 m2 đất thuộc quyền sử dụng của nguyên đơn. Khi nhận lại đất, nguyên đơn có trách nhiệm thanh toán cho ông Sĩ hơn 1,32 tỷ đồng; ông Dư và ông Thắng gần 836 triệu đồng/người. Trường hợp có tranh chấp về các khoản tiền các đương sự đã thanh toán cho nhau khi nhận chuyển nhượng đất và các thiệt hại phát sinh từ giao dịch chuyển nhượng, các đương sự có quyền khởi kiện.

Sau khi nghe HĐXX phúc thẩm tuyên án, cho rằng bản án “bất công”, vợ ông Dư đòi nhảy lầu tự tử tại trụ sở TAND TPHCM nhưng được bảo vệ cùng những người tham dự phiên tòa ngăn cản kịp thời.

Hồng Lĩnh