Vì sao vụ Epco - Minh Phụng hơn 20 năm vẫn chưa thi hành án xong?

Tại Hội thảo "góp ý sửa đổi Luật Thi hành án dân sự - giải pháp xử lý tài sản thi hành án trong các vụ án kinh tế" do Báo Pháp Luật TPHCM tổ chức, luật sư Lê Văn Hoan (Đoàn Luật sư TPHCM) đã trình bày tham luận với chủ đề "Các vướng mắc thường gặp liên quan đến việc xử lý tài sản thi hành án là bất động sản trong các vụ án kinh tế nhìn từ thực tiễn", chỉ ra một số vướng mắc điển hình và câu chuyện từ thực tiễn.

Tài sản được giao cho ngân hàng nhưng chưa định giá

Về pháp lý, luật sư Hoan cho rằng chưa rõ ràng, nhiều tài sản chưa được cấp giấy chứng nhận, chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất hoặc đang có tranh chấp, bất động sản bị thế chấp hoặc chưa hoàn tất nghĩa vụ tài chính gây khó khăn cho việc kê biên, định giá và đấu giá.

Nêu câu chuyện thực tiễn, Luật sư Hoan cho biết, hơn 20 năm qua, phần trách nhiệm dân sự trong vụ án hình sự Epco - Minh Phụng vẫn chưa thi hành xong, và tiếp tục phát sinh hệ lụy pháp lý.

Tài sản được giao cho ngân hàng tự định giá và bán mà không qua thủ tục kê biên, định giá từ cơ quan thi hành án. Điều này dẫn đến khiếu kiện vì người phải thi hành án cho rằng quyền lợi bị xâm phạm.

Theo ông Hoan, Thông tư liên tịch số 02/2003 giữa Bộ Tư pháp và Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng có quyền lựa chọn hình thức xử lý tài sản (bán công khai, bán qua trung tâm đấu giá hoặc bán cho Công ty mua bán nợ nhà nước), đồng thời tự lập hội đồng định giá. Tuy nhiên, quy trình giám sát từ phía cơ quan thi hành án gần như không có.

Trong khi đó, theo Pháp lệnh Thi hành án dân sự các năm 1993 và 2004, tài sản thi hành án phải được kê biên, định giá, thông báo đầy đủ cho người liên quan. Việc ngân hàng tự xử lý tài sản mà không có cơ chế giám sát đã làm mất quyền cơ bản của người phải thi hành án và dẫn đến tranh chấp kéo dài.

Đồng thời, ông Hoan cũng nêu ra một số bất cập, vướng mắc trong quá trình thi hành án khiến việc thu hồi tài sản bị kéo dài.

Khó thu hồi tài sản của bà Hứa Thị Phấn

Cũng tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Hòa (Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự TPHCM) cho biết trong 3 năm gần đây cơ quan thi hành án TP thu hồi được trên 50.000 tỷ đồng (chưa tính vụ Trương Mỹ Lan) chiếm 76-96% của cả nước. Tuy nhiên vấn đề xử lý tài sản trong thi hành các vụ án kinh tế hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề bất cập.

Theo đó, giai đoạn truy tố, xét xử kéo dài, luật chưa rõ dẫn đến các đối tượng tẩu tán tài sản, tài sản là bất động sản xuống cấp, tốn nhiều chi phí bảo quản, lưu giữ. Qua vụ Trương Mỹ Lan cho thấy công tác phối hợp rất quan trọng, cơ quan thi hành án TP đã phối hợp với C03, viện kiểm sát, tòa án, luật sư…ngay từ đầu để làm rõ dòng tiền, tính chất tài sản.

Ông Hòa cho rằng hiện nay cơ quan điều tra, tòa án chưa quan tâm đến tính chất tài sản nên khi cơ quan thi hành án xử lý tài sản gặp vướng.

Như trong vụ án Hứa Thị Phấn, án tuyên phát mãi dự án Bệnh viện Phú Mỹ diện tích 10ha ở Bình Chánh, nhưng thực tế giấy phép triển khai dự án đã hết hạn, về nguyên tắc phải thu hồi nên hiện nay bán đất thì không đúng, dự án thì không được cấp phép, cơ quan thi hành án loay hoay không biết xử lý như thế nào và liên tục kiến nghị hủy bản án.

Từ năm 2018 đến 2020, bà Phấn nhiều lần bị TAND TP Hà Nội, TAND TPHCM và TAND Cấp cao tại TPHCM đưa ra xét xử trong nhiều vụ án liên quan đến sai phạm trong thời gian điều hành Trustbank.

Tại đại án Phạm Công Danh, bà Phấn bị xác định lợi dụng việc sở hữu lượng lớn cổ phần (gần 85%) Trustbank để thao túng mọi hoạt động nhà băng, chỉ đạo các thành viên HĐQT, nhân viên là người dưới quyền hoặc trong gia đình thực hiện nhiều hành vi sai phạm chiếm đoạt và gây thiệt hại hàng chục nghìn tỷ đồng cho nhà băng.

Trong tất cả giai đoạn của đại án trên, bà Phấn bị cáo buộc chiếm đoạt tổng cộng 12.000 tỷ đồng của Trustbank. Cuối tháng 5/2018, xét xử giai đoạn một, bà Phấn bị TAND TP HCM tuyên phạt 20 năm tù về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản; 20 năm tù về tội Cố ý làm trái quy định của nhà nước trong quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

Tổng hợp với bản án 17 năm tù do TAND Cấp cao tại Hà Nội tuyên trước đó, bà Phấn phải chấp hành 30 năm tù (mức án cao nhất của hình phạt có thời hạn). Tổng số tiền bà Phấn bị buộc bồi thường là hơn 16.000 tỷ đồng.

Tới tháng 5/2023, bà Hứa Thị Phấn qua đời.