Lắp camera ở phòng ngủ, thay đồ: Lợi bất cập hại

Thời gian qua, tình trạng rò rỉ, lộ lọt dữ liệu từ camera giám sát trở thành nỗi lo của nhiều người. 

Nghiêm trọng hơn, nhiều camera bị "hack", từ đó kẻ xấu lén thu thập những hình ảnh, clip nhạy cảm của gia chủ rồi đem bán, phát tán trên không gian mạng, ảnh hưởng đến danh dự, tinh thần, quyền riêng tư của nạn nhân.

Trước thực trạng trên, Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng rò rỉ hình ảnh từ camera không chỉ là vi phạm quyền riêng tư, mà còn có thể trở thành vũ khí tống tiền, cưỡng đoạt, làm nhục, thậm chí đẩy nạn nhân đến suy sụp tâm lý, tự tử.

"Có những video “nóng” bị phát tán công khai trên các nền tảng như Telegram, X (Twitter), thậm chí cả các web đen. Khi bị tung ra, chúng tác động mạnh đến danh dự, uy tín, đời sống cá nhân và cả sự an toàn của bị hại", ông nói và cho biết dữ liệu riêng tư đang bị thương mại hóa, bị buôn bán như một loại “hàng hóa phi vật thể” nhưng gây tổn thương vô hình cực kỳ lớn.

Nhiều người nghĩ, camera giám sát được lắp đặt trong nhà, trong phòng, kết nối với mạng wifi riêng do đó không thể bị hack.

Tuy nhiên, theo Thượng tá Đào Trung Hiếu, camera giám sát gia đình, đặc biệt là loại kết nối qua Internet (IP Camera), tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ dữ liệu rất lớn nếu người dùng không đủ hiểu biết để thiết lập các biện pháp bảo mật. 

Ông chỉ ra 3 nhóm nguyên nhân chính:

"Thứ nhất, người dùng thiếu kiến thức về an toàn thông tin, thường sử dụng mật khẩu mặc định, không thay đổi tài khoản quản trị, hoặc chia sẻ thiết bị với quá nhiều người.

Thứ hai, lỗ hổng trong chính phần mềm của thiết bị, đặc biệt ở các dòng camera giá rẻ, xuất xứ không rõ ràng. Tin tặc có thể khai thác các lỗ hổng này để chiếm quyền điều khiển thiết bị từ xa. Điển hình như lỗ hổng CVE-2021-36260 trên camera Hikvision ảnh hưởng đến hàng triệu thiết bị trên toàn thế giới.

Thứ ba, ý thức bảo vệ dữ liệu riêng tư còn mờ nhạt trong cộng đồng. Nhiều gia đình lắp camera trong cả phòng ngủ, phòng thay đồ, phòng tắm - những nơi riêng tư tuyệt đối. Khi hệ thống này bị tấn công hoặc vô tình lộ lọt hình ảnh, hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng", vị Tiến sĩ Tội phạm học phân tích.

Từ 3 nguyên nhân nêu trên, Thượng tá Đào Trung Hiếu đưa ra một số khuyến cáo cho người dân khi đang và có ý định lắp đặt camera tại gia đình.

Đầu tiên, ông cho rằng người dân không nên lắp camera ở những nơi riêng tư tuyệt đối, như phòng ngủ, phòng tắm, nơi thay đồ. Nếu cần giám sát trẻ em hay người già, hãy sử dụng thiết bị có thể tắt/mở từ xa và có đèn báo khi ghi hình.

Theo Thượng tá Hiếu, người dân nên chọn sản phẩm camera uy tín, có bảo hành, có chính sách cập nhật phần mềm thường xuyên; không nên dùng thiết bị giá rẻ trôi nổi, không rõ nguồn gốc.

Đặc biệt, ông nhấn mạnh người dân phải đặt mật khẩu mạnh cho thiết bị, thay đổi định kỳ, không chia sẻ tài khoản cho người không tin cậy. Nếu không biết cách bảo mật, người dân nên nhờ đơn vị kỹ thuật chuyên nghiệp cấu hình thiết bị an toàn.

Đồng thời, người dân cần có thói quen kiểm tra nhật ký truy cập, cài đặt xác thực 2 lớp (2FA), tắt tính năng truy cập từ xa nếu không cần thiết.

"Nếu phát hiện dấu hiệu bị xâm nhập, cần ngay lập tức ngắt kết nối Internet, thay mật khẩu, sao lưu dữ liệu và báo ngay cho cơ quan công an", Thượng tá Đào Trung Hiếu khuyến cáo và cho biết bị hại có thể nộp đơn trực tiếp đến Cơ quan Cảnh sát điều tra nơi phát hiện hành vi vi phạm, hoặc nơi thường trú của nạn nhân.

Ngoài ra, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Bộ Công an cũng là đơn vị chuyên trách xử lý các hành vi tấn công mạng, xâm phạm dữ liệu riêng tư.