Gặp người có công giải oan cho tử tù Trần Văn Thêm

Nỗi oan thấu trời xanh!

Chiều 9/8, TAND Tối cao họp liên ngành và công bố kết luận chính thức về vụ án hy hữu kéo dài suốt gần nửa thế kỷ của cụ ông Trần Văn Thêm (ở xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh). Theo đó, TAND Tối cao kết luận vụ án của cụ ông Trần Văn Thêm cách đây 46 năm là oan sai.

Ông Cù Văn Tiện, nguyên Phó Trưởng ban chỉ huy CSHS CA tỉnh Vĩnh Phú ngày xưa, giờ đã ở tuổi 85 ông nhớ khá rõ về hành trình giải oan cho tử tù Trần Văn Thêm.

Trong hành trình được minh oan của ông Thêm không thể không nhắc đến một người, đó là ông Cù Văn Tiện (nguyên phó trưởng ban chỉ huy cảnh sát hình sự (CSHS) Sở công an tỉnh Vĩnh Phú). Ông Tiện chính là người đã trực tiếp tiếp xúc với hung thủ thực sự của vụ án và đưa đối tượng này về công an Vĩnh Phú để tiến hành quá trình điều tra lại.

Để tìm hiểu về vụ án này, chúng tôi tìm về tỉnh Vĩnh Phúc - nơi ông Tiện đang sinh sống để được nghe ông kể lại những tình tiết của vụ án. Ông Tiện năm nay đã 85 tuổi. “Giờ tôi cũng đã tuổi cao, sức yếu, trí nhớ cũng không được minh mẫn như thời trai trẻ nhưng nhiều chi tiết thì không thể quên” – ông bắt đầu câu chuyện.

Rồi ông kể: “Trước năm 1972, tôi công tác ở Bộ Công an. Đến năm 1973, tôi được tỉnh Vĩnh Phú xin về và đảm nhận cương vị Phó trưởng ban chỉ huy Cảnh sát hình sự thuộc Sở Công an tỉnh Vĩnh Phú. Về tỉnh công tác nên thời điểm đó tôi có được xem đơn kêu oan của ông Thêm gửi đến các cấp ban ngành. Sau tôi xem bản án của ông Thêm, lúc này thì đã qua 2 cấp là xử sơ thẩm và phúc thẩm đều y án tử hình. Theo trí nhớ của tôi thì trong bản án của ông Thêm, kí ở dưới là bác Tôn (Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng) và vài dòng chữ nội dung: “Hủy bản án tử hình đối với Trần Văn Thêm. Giao lại toàn bộ hồ sơ cho Công an, Kiểm sát và Tòa án tiến hành điều tra xét xử lại theo thành phần khác”.

Tử tù Trần Văn Thêm chính thức được giải oan sau gần nửa thế kỉ mang tội giết người, cướp của.

Ông Tiện giải thích: “Đọc những nội dung Chủ tịch nước phê như vậy có thể được ngầm hiểu rằng hủy bỏ những tài liệu, hồ sơ điều tra trước đó vì nó không có tính khách quan và cần tiến hành điều tra lại từ đầu. Trước hết, trả lại tự do cho người bị oan sai”.

Được tạm tha sau lá thư trao đổi công tác

Những chi tiết được ông Tiện nhắc đến sau đó chính là nội dung của “lá thư trao đổi công tác” của ông Toán – Trưởng giám thị trại giam ở Lào Cai gửi đến Giám đốc công an tỉnh Vĩnh Phú để hỏi: “Ở Vĩnh Phú có vụ án mạng liên quan đến việc giết người cướp tài sản về xe đạp…?” đây đã là chìa khóa để minh oan cho Thêm.

Ông Tiện kể lại: “Sau khi đọc lá thư trao đổi công tác đó, ông Thiều Phượng Sồ (nguyên Giám đốc Công an tỉnh Vĩnh Phú) đã nhận thấy có vụ án như câu hỏi trong thư nên đã cho gọi tôi lên và đưa lá thư cho tôi đọc. Sau đó, ông Sồ có giao cho tôi vào cuộc điều tra. Khi vào cuộc điều tra, tôi đã yêu cầu không chọn những trinh sát hình sự đã điều tra trước đó mà tự mình lựa chọn 6 cảnh sát hình sự khác và được chấp thuận. Tôi đã đem toàn bộ hồ sơ liên quan đến vụ án giao cho 6 trinh sát điều tra để cùng ngồi nghiên cứu. Khi biết thông tin về đối tượng ở trại cải tạo trên Lào Cai có nói về vụ án giết người thì tôi đã trực tiếp lên đó để kiểm tra. Trao đổi xong với đồng chí Toán, tôi đưa đối tượng Nhàn về trại tạm giam công an tỉnh Vĩnh Phú để phục vụ điều tra về vụ án”.

Theo ông Tiện, từ thời điểm ông Thêm bị bắt và giam giữ cho đến khi điều tra và làm rõ được hung thủ thực sự của vụ án cũng mất khoảng 5 - 6 năm. Mọi người đều biết “một ngày ở tù bằng nghìn thu tại ngoại”. Ông Tiện đã đề xuất Lệnh tạm tha đối với ông Thêm và được Viện kiểm sát phê chuẩn. Sau khi có Lệnh tạm tha, ông Thêm được tự do và trở về quê sinh sống.

Trở về nhà, ông Thêm cùng gia đình đã có nhiều đơn kêu oan đến các cơ quan cao nhất của Đảng, Quốc hội, cơ quan tiến hành tố tụng, đề nghị trả lại sự trong sạch cho mình. Tuy nhiên, hồ sơ bị tắc vì ông Thêm không có bất kỳ giấy tờ gì liên quan đến vụ án, kể cả cáo trạng hay bản án 2 phiên tòa kết tội ông. Từ năm 2014, TAND Tối cao mới trích lục được 2 bản án sơ thẩm và phúc thẩm của ông Nguyễn Văn Thêm tại Công an tỉnh Bắc Ninh, yêu cầu các cơ quan tố tụng trung ương và địa phương phối hợp giải quyết.

Phó Chánh án thường trực Tòa án Nhân dân tối cao Bùi Ngọc Hòa cho biết, trên cơ sở tài liệu có trên hồ sơ và xác định một số tài liệu có liên quan khác, các cơ quan tố tụng Trung ương đã đi đến thống nhất: Đối với vụ án ông Trần Văn Thêm, các cơ quan tiến hành tố tụng ở cấp sơ thẩm và phúc thẩm đã xét xử, kết án ông về tội giết người tại xã Đồng Tĩnh, huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phú cũ, vào năm 1970 là oan sai.

Các cơ quan thi hành tố tụng Trung ương đang khẩn trương hoàn chỉnh các thủ tục cần thiết theo quy định của Luật Tố tụng để công bố quyết định đình chỉ điều tra bị can với ông Trần Văn Thêm, công khai xin lỗi và thực hiện việc bồi thường theo quy định của Luật Bồi thường Nhà nước trong thời gian sớm nhất.

Tuấn Hợp