Tiêu chuẩn chức danh, cơ cấu nhân sự trưởng phòng ở xã, phường mới

Trách nhiệm "không đẩy việc" và quyền tự quyết

Nghị định 150 quy định UBND xã có tối đa ba phòng: Văn phòng HĐND - UBND, Kinh tế, Văn hoá - Xã hội.

Trưởng phòng - do Chủ tịch UBND xã bổ nhiệm - chịu trách nhiệm trước UBND, Chủ tịch UBND xã và trước pháp luật về toàn bộ hoạt động của phòng. Mọi việc nằm trong thẩm quyền phải được xử lý dứt điểm tại cơ sở; hồ sơ chỉ trình lên lãnh đạo khi vượt giới hạn chuyên môn hoặc thẩm quyền. Quy tắc này được nêu rõ nhằm chấm dứt tình trạng đẩy việc lên trên ở cấp xã nhiều năm qua.

Theo chế độ thủ trưởng, Trưởng phòng ban hành quy chế làm việc, phân công công chức, điều hành ngân sách, tài sản và chịu trách nhiệm thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng chống tham nhũng trong phạm vi quản lý.

Tờ trình, dự thảo đề án, kế hoạch tài chính… trước khi chuyển Văn phòng UBND xã thẩm tra đều phải do Trưởng phòng ký, trở thành căn cứ xác định trách nhiệm cá nhân nếu phát sinh sai sót.

Trưởng phòng đồng thời là đầu mối phối hợp ngang cấp. Hồ sơ liên quan nhiều lĩnh vực phải được chủ động trao đổi, thống nhất với Trưởng phòng khác trước khi trình Chủ tịch UBND xã, bảo đảm quyết định đến tay người dân nhanh, minh bạch và thống nhất tại cơ sở.

Tiêu chuẩn chức danh và cơ cấu nhân sự

Để đáp ứng vai trò mới, Trưởng phòng phải tốt nghiệp đại học phù hợp với lĩnh vực phụ trách, có chứng chỉ quản lý nhà nước ngạch chuyên viên chính, trung cấp lý luận chính trị và tối thiểu ba năm công tác chuyên ngành.

Bên cạnh đó, người đứng đầu phòng cần phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị, tinh thần phục vụ nhân dân và năng lực tổ chức, giám sát. Tiêu chuẩn này cao hơn đáng kể so với quy định trước kia, khi công chức cấp xã chỉ cần bằng trung cấp (đối với vùng khó khăn) và chưa bắt buộc kinh nghiệm quản lý. 

Cơ cấu mỗi phòng một trưởng, một phó giúp xác định rõ người chịu trách nhiệm cuối cùng. Khi Trưởng phòng vắng mặt, Phó Trưởng phòng được ủy quyền điều hành nhưng không thay thế trách nhiệm pháp lý của người đứng đầu. Việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển, khen thưởng, kỷ luật Trưởng phòng thuộc thẩm quyền Chủ tịch UBND xã, bảo đảm thống nhất chỉ đạo.

Trước năm 2025, theo Nghị định 112/2011 và Nghị định 34/2019, cấp xã không tổ chức phòng chuyên môn; sáu công chức độc lập (văn phòng - thống kê, tư pháp - hộ tịch, tài chính - kế toán, địa chính, văn hoá - xã hội, quân sự/công an) chủ yếu tham mưu, soạn thảo văn bản nhưng không đứng ra ký trình và không chịu trách nhiệm toàn diện.

Ngoài chuyên môn, Trưởng phòng phải định kỳ báo cáo, tự kiểm tra việc thực thi pháp luật; tham gia tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; kiến nghị sửa đổi quy định chưa phù hợp. Những nhiệm vụ này trước đây do Chủ tịch xã trực tiếp gánh vác, nay được chia sẻ cho cấp phòng, giúp bộ máy cơ sở vận hành hiệu lực hơn.