Lần đầu cả nước phân loại trình độ phát triển đô thị với các phường

Bộ Xây dựng đang trình Bộ Tư pháp thẩm định dự thảo Nghị quyết mới về phân loại đô thị, trước khi hoàn thiện để trình Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét.

Dự thảo bổ sung việc phân loại trình độ phát triển đô thị của phường và khu vực dự kiến thành lập phường. Đây là lần đầu tiên cấp phường được đưa vào hệ thống phân loại đô thị, bên cạnh các thành phố, khu vực đô thị thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Theo dự thảo, Nghị quyết sẽ quy định rõ phường và khu vực dự kiến thành lập phường phải được đánh giá trình độ phát triển đô thị theo tiêu chuẩn của loại đô thị, làm cơ sở để công nhận, quản lý, đầu tư phát triển.

"Phường được đầu tư xây dựng theo kế hoạch phát triển đô thị, đáp ứng yêu cầu về trình độ phát triển đô thị theo loại quy định tại Phụ lục III của Nghị quyết. Phường đạt trình độ phát triển đô thị nào thì được công nhận theo trình độ phát triển đô thị đó", dự thảo nêu. 

Theo Phụ lục III, tiêu chuẩn đánh giá trình độ phát triển đô thị của phường tập trung vào các nhóm nội dung như: quy mô dân số và tỷ lệ lao động phi nông nghiệp; hệ thống hạ tầng kỹ thuật (giao thông, cấp thoát nước, xử lý rác thải, chiếu sáng…); hạ tầng xã hội (trường học, y tế, văn hóa, cây xanh…); hạ tầng chuyển đổi số và đô thị thông minh; kiến trúc, cảnh quan và môi trường đô thị. Các phường đạt đủ tiêu chuẩn sẽ được công nhận đạt trình độ phát triển đô thị loại II hoặc loại III, làm cơ sở cho việc quản lý, đầu tư phát triển và xem xét chuyển đổi đơn vị hành chính từ xã lên phường.

Đáng chú ý, dự thảo cũng bổ sung quy định: "Phường thuộc một khu vực đô thị có thể đạt trình độ phát triển đô thị cao hơn loại của khu vực đô thị đó". Điều này cho phép công nhận những phường phát triển vượt trội về hạ tầng, kinh tế - xã hội, dù nằm trong một khu vực đô thị chưa đạt loại cao, qua đó tạo cơ sở pháp lý để ưu tiên đầu tư, quản lý phù hợp hơn với thực tiễn.

Việc bổ sung cấp phường vào hệ thống phân loại đô thị được Bộ Xây dựng lý giải nhằm phản ánh đúng thực trạng phát triển không đồng đều giữa các khu vực nhỏ trong cùng một đô thị, nhất là trong bối cảnh cả nước đang xóa bỏ cấp huyện, tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Theo dự thảo Tờ trình, mô hình mới đòi hỏi công cụ quản lý linh hoạt hơn, có thể đánh giá, theo dõi chính xác mức độ đô thị hóa ở quy mô nhỏ nhất. 

Trong bản tổng hợp tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý, Bộ Xây dựng cho biết nhiều địa phương thống nhất với việc cần tách riêng đánh giá đối với phường, nhất là phường hình thành từ xã sau sáp nhập. Một số ý kiến đề nghị làm rõ tiêu chí cụ thể, đồng thời đảm bảo tính khả thi khi áp dụng tại các khu vực còn hạn chế về hạ tầng. 

Nếu được thông qua, đây sẽ là lần đầu tiên Việt Nam có cơ chế phân loại trình độ phát triển đô thị ở cấp phường, thay vì chỉ áp dụng cho các đô thị cấp thành phố, thị xã, thị trấn như hiện nay.

Theo Bộ Xây dựng, bước đổi mới này sẽ là cơ sở quan trọng để lập kế hoạch đầu tư, phát triển hạ tầng, dịch vụ và phân bổ nguồn lực hợp lý cho từng phường, góp phần nâng cao chất lượng đô thị trong giai đoạn tới.