Đồng bộ năng lực cán bộ cấp xã mới để tránh tâm lý hụt hẫng, so bì

Chênh lệch về trình độ, năng lực chuyên môn

Theo ThS Nguyễn Tuấn Anh, công tác tại Tổng Công ty Công nghiệp Sài Gòn, tại các đơn vị hành chính cấp xã mới hiện còn tồn tại tình trạng thiếu đồng bộ về năng lực, trình độ giữa hai nhóm cán bộ vốn xuất phát từ các khu vực công vụ khác nhau.

“Nhóm cán bộ từ cấp huyện cũ thường có ưu thế về trình độ chuyên môn, kỹ năng quản trị và kinh nghiệm xử lý công việc ở tầm bao quát hơn. Trong khi đó, đội ngũ cán bộ cấp xã cũ lại có lợi thế về sự am hiểu địa bàn, gần dân, bù lại những hạn chế về khả năng tham mưu chính sách, sử dụng công nghệ thông tin và xử lý hành chính theo quy trình cải cách mới”, ThS Nguyễn Tuấn Anh nói.

Ông cho rằng đội ngũ cấp xã mới có 3 điểm phổ biến thể hiện sự "lệch pha" về năng lực. Trước hết là trình độ chuyên môn, nhiều cán bộ ở xã, phường cũ chưa đạt chuẩn về bằng cấp theo quy định mới. Tiếp đó là chênh lệch trong kỹ năng quản lý, soạn thảo, phối hợp liên thông. Sau nữa, về tư duy quản trị, cán bộ từ cấp huyện như trước đây thường có khả năng nhìn nhận vấn đề theo hướng chiến lược và dài hạn hơn.

“Cuộc cách mạng sắp xếp bộ máy diễn ra thần tốc, cần có thêm lộ trình bồi dưỡng, giúp cán bộ từ các đơn vị khác nhau hòa nhập, tránh cảm giác hụt hẫng, cán bộ cơ sở thiếu động lực học tập và dễ nảy sinh tâm lý so bì cũng như cán bộ trên điều xuống gặp rào cản trong thích ứng văn hóa mới”, chuyên gia chia sẻ.

TS Nguyễn Trần Như Khuê, Trưởng bộ môn Luật, Khoa Nhà nước và pháp luật, Học viện cán bộ TPHCM, cho rằng thực tế đến từ sự khác biệt về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn giữa 2 cấp chính quyền trước đây, khiến điều kiện tuyển dụng theo chuyên môn, nghiệp vụ cũng khác nhau. Cán bộ cấp huyện cũ thường có cơ hội được đào tạo, bồi dưỡng nhiều hơn so với cán bộ cơ sở ở những khu vực vùng sâu, vùng xa.

“Sự khác biệt cũng đến từ kinh nghiệm làm việc. Cán bộ cấp huyện cũ thường phải giải quyết công việc ở phạm vi rộng, mang tính phối hợp và liên ngành, còn cấp xã cũ thường làm việc trong phạm vi địa phương hẹp, quy mô nhỏ hơn, phải nắm mọi việc thật chi tiết”, TS Nguyễn Trần Như Khuê nói.

Để cán bộ cùng giỏi hơn

ThS Nguyễn Tuấn Anh cho hay cần nhanh chóng đồng bộ năng lực đội ngũ cán bộ cấp xã mới để tránh cản trở hiệu quả vận hành bộ máy hành chính cấp cơ sở.

Ông chia sẻ, có thể tuyển chọn và sàng lọc lại cán bộ dựa trên các nhóm tiêu chí. Tiêu chí về năng lực cốt lõi sẽ bao gồm kỹ năng hành chính – pháp lý, năng lực sử dụng công nghệ, kỹ năng làm việc nhóm và giải quyết vấn đề.

Tiêu chí về phẩm chất và động lực công vụ bao gồm tinh thần phục vụ nhân dân, có đạo đức nghề nghiệp và khả năng thích ứng với thay đổi.

Tiêu chí về năng lực chuyên biệt xét theo từng vị trí như địa chính - xây dựng, tài chính - kế toán, tư pháp - hộ tịch…. Tương ứng với các lĩnh vực phụ trách, cán bộ phải có bằng cấp chuyên ngành phù hợp và chứng chỉ kỹ năng theo khung năng lực vị trí việc làm.

“Về số lượng, các đơn vị nên tính toán lại cơ cấu đội ngũ theo hướng tinh gọn, đa năng, ưu tiên chất lượng hơn số lượng. Một số địa phương nên thực hiện thí điểm hợp nhất chức danh kiêm nhiệm đối với những vị trí tương đồng chuyên môn. Việc thí điểm sau đó cần được tổng kết, đánh giá và nhân rộng nếu hiệu quả. Tuy nhiên, cần lưu ý nghiêm ngặt về nguyên tắc không kiêm nhiệm giữa các vị trí có tính kiểm tra, giám sát lẫn nhau để bảo đảm tính minh bạch và đúng quy định pháp luật”, chuyên gia lưu ý.

ThS Nguyễn Tuấn Anh cho rằng địa phương cần nhìn nhận công chức cấp xã như “mặt tiền của chính quyền”, là bộ phận gần dân nhất, nên càng phải được chuẩn hóa mạnh mẽ hơn.

Ông gợi ý các giải pháp như Bộ Nội vụ có thể phối hợp với các cơ sở giáo dục đào tạo về chính trị, học viện hành chính để thiết kế chương trình bồi dưỡng ngắn hạn và cấp chứng chỉ kỹ năng quản trị công hiện đại, đặc biệt là kỹ năng chuyển đổi số, dịch vụ công trực tuyến và quản lý nhân sự số.

Các đơn vị có thể ứng dụng nền tảng quản lý công việc công vụ theo thời gian thực (như phần mềm e-Government) giúp phát hiện những điểm yếu về năng lực và đưa ra phản hồi tức thời.

“Đồng thời, các cán bộ giỏi từ cấp huyện, cấp tỉnh nên được phân công làm người hướng dẫn, kèm cặp cho cán bộ cấp xã nhằm chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, tạo cơ chế học tập tại chỗ”, ThS Nguyễn Tuấn Anh nói.

TS Nguyễn Trần Như Khuê gợi ý, có thể đồng bộ và nâng cao năng lực cán bộ cấp xã bằng cách xây dựng cơ chế khen thưởng, kỷ luật công khai, minh bạch nhằm tạo động lực cho cán bộ công chức thực hiện nhiệm vụ; xây dựng và chuẩn hóa vị trí việc làm để làm cơ sở cho việc đánh giá; đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng theo nhu cầu công việc; ưu tiên lựa chọn cán bộ công chức am hiểu và và có kiến thức sử dụng công nghệ để ứng dụng kịp thời vào hoạt động quản lý, thực hiện thủ tục hành chính bằng công nghệ…