Đề xuất miễn, giảm thuế cho cặp vợ chồng sinh đủ 2 con trở lên

Thảo luận tại hội trường về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng chính sách đề ra lần này không chỉ xử lý các bất cập trong cơ chế thuế thu nhập cá nhân hiện nay mà còn cần trở thành công cụ để giải quyết những thách thức lớn của xã hội, trong đó có tình trạng mức sinh thấp và tốc độ già hóa nhanh.

Khuyến sinh bằng thuế

Đại biểu Trần Kim Yến (TPHCM) nhận định, nếu được thiết kế đồng bộ với các luật liên quan, chính sách khuyến sinh sẽ phát huy hiệu quả rõ rệt hơn. Bà đề xuất ưu đãi thuế thu nhập cá nhân cho các cặp vợ chồng sinh đủ hai con trở lên, với mức ưu đãi được tính toán phù hợp.

Theo đại biểu, khoản ưu đãi này không trùng với giảm trừ gia cảnh hiện hành mà là một chính sách bổ sung, giúp tạo động lực trực tiếp và tác động mạnh mẽ đến quyết định sinh con của những người trong độ tuổi sinh đẻ.

Bà cho rằng dù chưa có đánh giá tác động đầy đủ, quy định này vẫn nên được đưa vào luật ngay từ bây giờ và giao Chính phủ nghiên cứu phương thức cũng như thời điểm triển khai.

"Đây là chính sách khuyến sinh phù hợp với bối cảnh hiện nay của nước ta", đại biểu nhấn mạnh.

Xác định mức giảm trừ gia cảnh theo vùng

Bà Trần Kim Yến cũng liên hệ chính sách thuế với sự khác biệt về chi phí sinh hoạt tại từng địa bàn. Bà đề nghị xem xét giảm trừ gia cảnh theo vùng, bởi mức sống giữa đô thị và nông thôn chênh lệch rất lớn. Nếu chỉ duy trì một mức giảm trừ cố định toàn quốc sẽ không phản ánh đúng áp lực tài chính mà người dân đang chịu.

"Tôi biết rằng nêu lên vấn đề này, việc triển khai, quản lý thuế sẽ phức tạp hơn, khó khăn hơn. Nhưng mục tiêu của việc sửa đổi luật Thuế TNCN lần này là cơ hội quan trọng để giải quyết những vấn đề bất cập, hướng tới hệ thống thuế công bằng, nhân văn, phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội. Do đó, nếu vì phức tạp, khó khăn mà không xem xét, nghiên cứu vấn đề này thì không đạt được mục tiêu đã đề ra", bà nói. 

Đại biểu Lê Thị Ngọc Linh (Cà Mau) bổ sung, thuế TNCN ảnh hưởng trực tiếp đến hàng chục triệu lao động. Vì vậy, mọi điều chỉnh cần "chạm" đúng những khó khăn mà người dân đang đối mặt. 

Bà cơ bản thống nhất với quy định trong dự thảo nhưng đề nghị xem xét mở rộng theo hướng bổ sung các nhóm yếu thế, như người mất sức lao động, người cao tuổi sống đơn thân, sinh viên học xa nhà chưa có thu nhập ổn định. Theo bà, việc này vừa thể hiện tính nhân văn của chính sách thuế, vừa hỗ trợ đúng đối tượng cần giảm trừ.

Về mức giảm trừ gia cảnh, đại biểu Ngọc Linh đánh giá đây là một trong những điểm cần điều chỉnh sớm nhất khi sửa luật. Mức giảm trừ hiện hành đã không còn theo kịp biến động chi phí sinh hoạt, đặc biệt trong bối cảnh giá cả leo thang nhanh tại các đô thị. Bà ủng hộ quy định giao Bộ Tài chính xác định mức thu nhập của người phụ thuộc và điều chỉnh giảm trừ dựa trên biến động kinh tế nhưng cho rằng cần có cơ chế rõ ràng và linh hoạt hơn. 

"Cần nghiên cứu mức sống và chi phí sinh hoạt giữa các vùng, đô thị - nông thôn - miền núi và xem xét áp dụng hệ số vùng tương tự như cơ chế lương tối thiểu vùng, xây dựng cơ chế điều chỉnh tự động khi CPI biến động vượt một ngưỡng nhất định", bà đề xuất. 

Theo bà, nếu cơ chế giảm trừ được thiết kế hợp lý và tiệm cận thực tế, chính sách thuế sẽ trở nên công bằng hơn, giảm bớt áp lực tài chính cho người nộp thuế mà vẫn giữ ổn định nguồn thu ngân sách.

Bộ trưởng lý giải đánh thuế thu nhập cá nhân theo vùng khó khả thi

Giải trình trước Quốc hội về đề xuất áp dụng mức giảm trừ gia cảnh theo vùng, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định chủ trương này không khả thi và không bảo đảm công bằng.

Bộ trưởng nhấn mạnh: "Mức giảm trừ gia cảnh hiện nay được xây dựng dựa trên mặt bằng chung của xã hội, không phân biệt nơi cư trú hay mức sống từng khu vực, nhằm bảo đảm nguyên tắc thuế thu nhập cá nhân đánh trên khả năng đóng góp chứ không phân tách theo địa lý". 

Bộ trưởng Tài chính phân tích, nếu đặt mức giảm trừ ở nông thôn thấp hơn đô thị thì vô hình trung Nhà nước lại đánh thuế nặng hơn vào nhóm người thu nhập thấp, bởi người ở vùng khó khăn vốn đã có điều kiện sống hạn chế.

Bên cạnh đó, việc xác định một cá nhân đang cư trú, làm việc và có người phụ thuộc ở đâu là hết sức phức tạp: "Nhiều người sinh sống một nơi, làm việc nơi khác, hoặc có thu nhập phát sinh tại nhiều địa điểm cùng lúc. Sự dịch chuyển lao động liên tục cũng khiến việc quản lý theo vùng trở nên thiếu chính xác và dễ phát sinh rủi ro". 

Theo Bộ trưởng, áp dụng giảm trừ theo vùng không chỉ khó thực hiện, mà quan trọng hơn là không bảo đảm minh bạch và bình đẳng giữa những người nộp thuế.