Đề cao trách nhiệm của Chủ tịch UBND địa phương

Luật Tổ chức chính quyền địa phương vừa sửa đổi có hiệu lực thi hành từ 1/3 nêu 5 nguyên tắc tổ chức và hoạt động của các cấp chính quyền tại địa phương (quy định tại Điều 4). 

Thứ nhất, hoạt động của chính quyền địa phương tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng pháp luật, theo nguyên tắc tập trung dân chủ.

Hội đồng nhân dân (HĐND) làm việc theo chế độ tập thể và quyết định theo đa số.

UBND ở cấp chính quyền địa phương hoạt động theo chế độ tập thể, kết hợp với đề cao trách nhiệm của Chủ tịch UBND.

Thứ hai, tổ chức chính quyền địa phương tinh, gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản trị địa phương chuyên nghiệp, hiện đại, minh bạch, bảo đảm trách nhiệm giải trình gắn với cơ chế kiểm soát quyền lực.

Thứ ba, bảo đảm quyền con người, quyền công dân; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu sự kiểm tra, giám sát của nhân dân.

Thứ tư, bảo đảm nền hành chính thống nhất, thông suốt, liên tục.

Thứ năm, những công việc thuộc thẩm quyền của chính quyền địa phương phải do địa phương quyết định, địa phương tổ chức thực hiện và tự chịu trách nhiệm.

So với Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, luật mới bổ sung nhiều nội dung về nguyên tắc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương, đặc biệt là các nội dung đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính; yêu cầu tổ chức chính quyền địa phương tinh, gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; quyền tự quyết của chính quyền địa phương đối với những công việc thuộc thẩm quyền…

Tại Điều 5, Luật mới quy định HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. HĐND gồm các đại biểu HĐND do cử tri ở địa phương bầu ra.

Đại biểu HĐND là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân địa phương, chịu trách nhiệm trước cử tri địa phương và trước HĐND về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại biểu của mình.

Cơ cấu, tổ chức UBND được quy định tại Điều 6 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.

Theo đó, UBND ở địa phương do HĐND cùng cấp bầu, là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước người dân địa phương, HĐND cùng cấp và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên.

UBND ở nơi không tổ chức cấp chính quyền địa phương là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước người dân địa phương và UBND cấp trên trực tiếp.

Nhiệm kỳ của UBND "chạy" theo nhiệm kỳ của HĐND cùng cấp. Khi HĐND hết nhiệm kỳ, UBND tiếp tục làm nhiệm vụ cho đến khi cơ quan dân cử nhiệm kỳ mới bầu ra UBND khóa mới.

Chính phủ lãnh đạo, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra tổ chức, hoạt động của UBND; ban hành quy chế làm việc mẫu của UBND.