Cao Bằng: Khơi dậy nội lực từ OCOP, nâng tầm giá trị nông sản

Từ sản vật truyền thống đến sản phẩm OCOP gắn sao

Triển khai theo hướng phát huy nội lực, gia tăng giá trị nông sản và gắn với mục tiêu phát triển nông thôn mới, chương trình OCOP đã giúp thay đổi rõ nét tư duy sản xuất của người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Thay vì sản xuất nhỏ lẻ, tự phát, các chủ thể bắt đầu chú trọng đến chất lượng, bao bì, truy xuất nguồn gốc và câu chuyện văn hóa gắn với mỗi sản phẩm.

Một trong những điển hình là miến dong Tân Việt Á (xã Minh Tâm). Từ sản phẩm thủ công truyền thống, HTX đã chuẩn hóa vùng nguyên liệu dong riềng, đầu tư máy móc, bao bì và công nghệ truy xuất nguồn gốc. Sản phẩm được chứng nhận OCOP 3 sao năm 2020, nâng lên 4 sao năm 2023. Đầu năm 2025, 4 tấn miến dong đầu tiên đã xuất khẩu sang Mỹ, đánh dấu bước tiến quan trọng của nông sản Cao Bằng trên thị trường quốc tế.

Câu chuyện bảo tồn giống lúa bản địa gắn với chỉ dẫn địa lý ở Bảo Lạc cũng là minh chứng rõ nét. Nếp hương Bảo Lạc, sản phẩm đạt OCOP 3 sao từ năm 2020 - được Doanh nghiệp tư nhân 668 Bảo Lâm liên kết sản xuất, bao tiêu và chuẩn hóa quy trình canh tác. Việc đầu tư bao bì, tem truy xuất nguồn gốc, nâng cao chất lượng đã giúp sản phẩm ngày càng được thị trường ưa chuộng.

Thực hiện Quyết định 919/QĐ-TTg về Chương trình OCOP giai đoạn 2021-2025, Cao Bằng đã bố trí hơn 16 tỷ đồng để hỗ trợ triển khai. Đến nay, toàn tỉnh có 171 sản phẩm OCOP, gồm 10 sản phẩm đạt 4 sao và 161 sản phẩm đạt 3 sao, thuộc các nhóm thực phẩm, đồ uống, thủ công mỹ nghệ và dịch vụ du lịch cộng đồng.

Với 117 chủ thể tham gia, các sản phẩm OCOP được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, thiết kế bao bì, đăng ký sở hữu trí tuệ, mã số mã vạch, công bố chất lượng. Nhờ đó, nhiều đặc sản như hạt dẻ Trùng Khánh, miến dong Phja Đén, mật ong Nguyên Bình, thảo dược Hà Quảng… đã trở thành những thương hiệu tiêu biểu của tỉnh.

Hoạt động xúc tiến thương mại được đẩy mạnh giúp sản phẩm tiếp cận hệ thống phân phối hiện đại và các sàn thương mại điện tử. Đến nay, 28 sản phẩm OCOP đã được đưa lên sàn TMĐT của bưu điện; nhiều sản phẩm hiện diện tại siêu thị và chuỗi cửa hàng đặc sản như lạp sườn Tâm Hòa, bún khô Ba Sạch, thạch đen Lê Thùy, bún khô Cao Tuyền…

Chuyển đổi số - Chìa khóa mở rộng thị trường

Một trong những thay đổi rõ rệt tại Cao Bằng thời gian gần đây là sự chủ động ứng dụng công nghệ của người dân vào sản xuất và kinh doanh. Câu chuyện của anh Lương Ích Hiền (phường Thục Phán) là minh chứng sống động.

Xuất phát từ người bán mật ong ở chợ phiên, sau các lớp tập huấn thương mại điện tử của Sở Công Thương, anh Hiền đã mở gian hàng trên Shopee, TikTok, học livestream, chụp ảnh, viết nội dung quảng bá. Nhờ đó, mật ong của anh đã có khách hàng từ Hà Nội, TPHCM, thậm chí cả kiều bào ở Đức đặt mua.

Không chỉ bán hàng trực tuyến, lớp “nông dân số” mới tại Cao Bằng còn biết xây dựng thương hiệu cá nhân, tạo nội dung số, trở thành những “đại sứ” quảng bá đặc sản quê hương.

Cùng với chuyển đổi số trong marketing, tỉnh đang vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc cho 193 sản phẩm với thông tin minh bạch. Nhiều đơn vị duy trì cập nhật thường xuyên như trà giảo cổ lam, các sản phẩm bánh chưng, lạp sườn, thạch đen… góp phần nâng cao niềm tin của người tiêu dùng.

Theo Sở Khoa học và Công nghệ, truy xuất nguồn gốc và bảo hộ nhãn hiệu tập thể là giải pháp chiến lược nhằm bảo vệ thương hiệu truyền thống, phòng chống gian lận thương mại và nâng cao giá trị nông sản.

Giai đoạn 2021-2025, Sở Công Thương Cao Bằng đã tổ chức 41 hội chợ, phiên chợ với hơn 3.000 gian hàng; 16 sự kiện kết nối giao thương, giúp hơn 400 sản phẩm OCOP tiếp cận hệ thống phân phối lớn. Kết quả, ít nhất 9 đơn vị đã ký hợp đồng với các siêu thị như Big C, AEON, VinMart, LOTTE Mart; một số doanh nghiệp đã xuất khẩu sang châu Âu và Nhật Bản.

Song song, 42 gian hàng điện tử với 249 sản phẩm đã được đưa lên Cổng thương mại điện tử caobangtrade.vn, mở ra kênh kết nối cung - cầu nhanh chóng, phù hợp xu thế tiêu dùng mới.

Từ chỗ chỉ quen thuộc tại chợ phiên, nhiều đặc sản Cao Bằng nay đã xuất hiện trên sàn thương mại điện tử, trong hệ thống siêu thị và thậm chí có mặt ở thị trường khó tính. Thành quả đó phản ánh sự đổi mới tư duy của người dân, sự đồng hành quyết liệt của chính quyền và sức mạnh của chuyển đổi số.

Trong giai đoạn tới, Cao Bằng đặt mục tiêu xây dựng hệ sinh thái số hoàn chỉnh cho nông sản - từ sản xuất, chế biến đến phân phối. Đây được xem là chìa khóa giúp sản phẩm OCOP phát triển bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân và đóng góp quan trọng vào mục tiêu xây dựng nông thôn mới của tỉnh.

Hà Anh