21% dân số là thanh niên, chỉ 29% có đào tạo: Cần chiến lược thay đổi

Đánh giá 5 năm thực hiện Chiến lược phát triển thanh niên

Hội nghị diễn ra sáng 5/12 tại Quảng Ninh. Đây là dịp Bộ tổng hợp ý kiến từ các bộ, ngành và địa phương khu vực phía Bắc để hoàn thiện báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ.

Phát biểu khai mạc, ông Doãn Đức Hảo, Vụ trưởng Vụ Công tác thanh niên và Bình đẳng giới (Bộ Nội vụ), cho biết Chiến lược được Thủ tướng phê duyệt ngày 24/7/2021 theo Quyết định 1331.

Chiến lược xác định 6 mục tiêu và 20 chỉ tiêu chủ yếu, tập trung vào giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng; nâng cao hiểu biết pháp luật và trách nhiệm xã hội; phát triển trình độ ngoại ngữ, chuyên môn và nghề nghiệp; đào tạo nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao; bồi dưỡng và trọng dụng tài năng trẻ; giải quyết việc làm và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của thanh niên; cùng mục tiêu cải thiện sức khỏe, thể lực và kỹ năng sống.

Theo ông Hảo, Bộ Nội vụ đã ban hành nhiều kế hoạch triển khai, gồm Quyết định 1113 năm 2021 và Kế hoạch 2357 năm 2025 về sơ kết Chiến lược. Bộ cũng gửi công văn đôn đốc các bộ, ngành và địa phương thực hiện. Đến nay, 72 đơn vị gửi báo cáo, trong đó có 15 bộ, cơ quan trung ương và 57 địa phương. Dựa trên các báo cáo này, Bộ Nội vụ đã xây dựng dự thảo báo cáo sơ kết toàn quốc.

Ông Hảo đề nghị đại biểu góp ý về tính phù hợp của mục tiêu và nhóm giải pháp; mức độ bao quát các nhóm thanh niên; và tính khả thi của từng chỉ tiêu trong bối cảnh tổ chức bộ máy thay đổi và tác động nặng nề của dịch Covid-19. Ông đề nghị các đơn vị rà soát nội dung thuộc phạm vi quản lý để đề xuất điều chỉnh; đồng thời cho ý kiến về khả năng ban hành Chỉ thị của Thủ tướng hoặc sửa đổi Chiến lược. Đại biểu cũng được đề nghị đóng góp về cơ chế để thanh niên tham gia giám sát việc thực hiện Chiến lược.

Tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Huyền, Cán bộ cao cấp về thanh thiếu niên, Trưởng nhóm thanh thiếu niên của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam, cho biết tổ chức hoạt động tại hơn 150 quốc gia, hướng tới ba mục tiêu: mọi thai kỳ đều được mong muốn, mọi ca sinh nở an toàn và mọi thanh niên phát huy trọn vẹn tiềm năng. Với sứ mệnh này, UNFPA đã đồng hành cùng Việt Nam hơn 50 năm và hợp tác chặt chẽ với Bộ Nội vụ trong công tác thanh niên suốt hơn một thập kỷ.

Bà Huyền nhấn mạnh thanh thiếu niên Việt Nam chiếm 21% dân số, là nguồn lực then chốt giúp đất nước tận dụng “lợi tức nhân khẩu học” và thúc đẩy mục tiêu trở thành nước công nghiệp hóa, hiện đại hóa vào năm 2045. Theo bà, Việt Nam cần xây dựng một thế hệ thanh niên khỏe mạnh, giàu kỹ năng và có năng suất lao động cao, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan để tạo môi trường phát triển đồng bộ.

Tại hội nghị, bà bày tỏ mong muốn được nghe đánh giá 5 năm thực hiện Chiến lược, những kết quả nổi bật và các đề xuất cho giai đoạn tiếp theo, nhằm tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ thanh niên.

Kết quả đạt được, hạn chế và đề xuất từ các chuyên gia và địa phương

Sau phần tham luận, bà Lương Thị Hải Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Công tác thanh niên và Bình đẳng giới, trình bày báo cáo tóm tắt kết quả 5 năm thực hiện Chiến lược. Tiếp đó, bà Nguyễn Thị Huyền phân tích những điểm mạnh, điểm yếu qua quá trình theo dõi triển khai.

Theo bà Hải Anh, các bộ, ngành và địa phương đã quan tâm xây dựng văn bản chỉ đạo; lồng ghép mục tiêu thanh niên vào kế hoạch kinh tế - xã hội và tăng cường kiểm tra, đánh giá theo quy định. Công tác phối hợp liên ngành có chuyển biến tích cực; nguồn lực ngoài ngân sách được huy động hiệu quả; hệ thống báo cáo thống kê đã bắt đầu vận hành, tạo dữ liệu quan trọng cho hoạch định chính sách. Phần lớn chỉ tiêu giai đoạn 2021-2025 đạt hoặc vượt kế hoạch, chỉ còn ba chỉ tiêu chưa hoàn thành.

Tuy nhiên, bà nhận định nhiều bộ, ngành chậm ban hành chương trình phát triển thanh niên; mục tiêu lồng ghép còn nặng tính hình thức; một số đơn vị chưa chủ động triển khai; hệ thống giám sát và số liệu thống kê thiếu đồng bộ; nguồn lực còn hạn chế. Một bộ phận thanh niên cũng chưa quan tâm đến chính sách, còn thờ ơ với vấn đề xã hội.

Về nguyên nhân, bà nêu rõ nhiều cấp ủy và chính quyền chưa nhận thức đầy đủ vai trò của thanh niên; đội ngũ công chức thiếu ổn định; dữ liệu thống kê không cập nhật thường xuyên và điều kiện kinh tế - xã hội tại một số địa phương còn nhiều khó khăn. Dịch Covid-19 cũng tác động sâu rộng đến một số chỉ tiêu.

Từ kết quả 5 năm, bà rút ra các bài học như nâng cao nhận thức về vị trí của thanh niên; thể chế hóa đồng bộ chủ trương của Đảng; tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức; phát huy năng lực sáng tạo và hội nhập quốc tế; thu hút và trọng dụng tài năng trẻ; cùng yêu cầu đánh giá, dự báo xu hướng phát triển thanh niên một cách chính xác.

Phát biểu tham luận, ông Phạm Ngọc Toàn, Viện Khoa học Tổ chức nhà nước và Lao động (Bộ Nội vụ), cho rằng báo cáo cần bám sát chỉ tiêu đã lượng hóa trong Chiến lược để xác định rõ chỉ tiêu nào đạt, chỉ tiêu nào chưa. Ông đề nghị đánh giá bối cảnh kinh tế - xã hội trong và ngoài nước ảnh hưởng đến thanh niên; đồng thời bao quát thanh niên ở khu vực chính thức, công và phi chính thức.

Ông Toàn lưu ý chỉ tiêu “60% thanh niên qua đào tạo nghề” bao gồm cả nhóm có và không có bằng cấp, chứng chỉ. Tuy nhiên, báo cáo mới thể hiện nhóm có bằng cấp nên tỷ lệ chỉ đạt 29%. Ông đề nghị thống nhất khái niệm để đảm bảo so sánh và bổ sung đánh giá tác động của Chiến lược đối với thanh niên và xã hội.

Ở góc độ địa phương, ông Bùi Tuấn Anh, Phó Giám đốc Sở Nội vụ Quảng Ninh, cho biết tỉnh đã sớm cụ thể hóa Chiến lược bằng nhiều chương trình, nghị quyết và chỉ tiêu cao hơn mức trung bình cả nước. Sau 5 năm, Quảng Ninh đạt nhiều kết quả nổi bật về giáo dục - đào tạo, việc làm, chăm sóc sức khỏe và phát huy vai trò thanh niên trong chuyển đổi số.

Tuy vậy, nhiều khó khăn vẫn tồn tại như trình độ học vấn và kỹ năng số ở vùng khó khăn còn thấp; đào tạo nghề chưa gắn với nhu cầu doanh nghiệp; thiếu dữ liệu theo dõi việc làm sau đào tạo và thiếu mô hình y tế thân thiện, hỗ trợ sức khỏe tâm thần cho thanh niên. Tỉnh cũng gặp hạn chế về thiết chế văn hóa, cơ chế phản biện chính sách và khả năng tiếp cận dịch vụ của nhóm thanh niên yếu thế.

Ông Tuấn Anh cho biết tỉnh đề xuất 5 nhóm giải pháp gồm xây dựng cơ chế tài chính ổn định; hoàn thiện dữ liệu thanh niên quốc gia; tăng liên kết giữa nhà trường – doanh nghiệp – địa phương; xây dựng chính sách chuyên biệt cho thanh niên yếu thế; và hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành. Tỉnh cam kết tiếp tục đầu tư cho giáo dục, việc làm, sáng tạo và mô hình hỗ trợ thanh niên trong giai đoạn tới.

Kết thúc hội nghị, Bộ Nội vụ cho biết các ý kiến sẽ được tiếp thu để hoàn thiện báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Chiến lược phát triển thanh niên, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.