Công nhận “sức mạnh” của phụ nữ trong giảm thiểu rủi ro thiên tai

Mặc dù không thể loại trừ những thiên tai này nhưng chúng ta có thể giảm thiểu những thiệt hại to lớn do chúng gây ra. Một trong các biện pháp là cần đảm bảo mọi người dân Việt Nam, không phân biệt giới tính, địa vị xã hội và tuổi tác, đều tham gia vào việc tìm kiếm giải pháp, đồng thời các chính sách và hành động phù hợp được đưa ra dựa trên nhu cầu và hiểu biết của cộng đồng.

Thông điệp này là một sự khẳng định cho chủ đề của Ngày Quốc tế Giảm thiểu Thiên tai năm nay: “Phụ nữ và Trẻ em gái - lực lượng chưa được ghi nhận trong đối phó với thiên tai”. Phụ nữ và trẻ em gái chiếm một nửa dân số thế giới, vì vậy rất cần thiết phải sử dụng tối đa những kinh nghiệm và kiến thức của họ trong công tác giảm thiểu rủi ro thiên tai và thích nghi với biến đổi khí hậu.

Phụ nữ và trẻ em gái rất thường xuyên được mô tả là những nạn nhân thụ động của thiên tai. Tuy nhiên phụ nữ và trẻ em gái có những kỹ năng và hiểu biết, kinh nghiệm đặc biệt có thể được sử dụng cũng như đưa vào các chính sách và hành động quốc gia. Năm 2004, mọi người đã được biết đến câu chuyện về nữ sinh 11 tuổi tên là Tilly Smith đã báo động cho khoảng 100 du khách thoát khỏi trận sóng thần xảy ra tại Châu Á vào thời điểm đó. Nhờ có kiến thức về sóng thần qua một giờ địa lý mới được học, Tilly đã nhận thấy các dấu hiệu cảnh báo một sự việc không bình thường đang diễn ra, từ đó cô bé đã thuyết phục gia đình và các du khách khác rời khỏi bãi biển ngay trước khi cơn sóng thần ập đến.

Chúng ta cũng cần hiểu rõ hơn về việc nam giới và phụ nữ, trẻ em gái và trẻ em trai bị ảnh hưởng theo những cách khác nhau như thế nào bởi thiên tai và biến đối khí hậu. Ví dụ, ở Việt Nam, phụ nữ chiếm đa số trong lực lượng lao động nông nghiệp và vì vậy họ bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi những tác động của biến đổi khí hậu đối với nông nghiệp. Phụ nữ cũng hiếm khi được sử hữu đất đai. Điều này có nghĩa là sau khi xảy ra thiên tai, nhiều phụ nữ không thể tự mình xin trợ cấp xã hội để sửa chữa nhà cửa hay gây dựng lại kế sinh nhai. Họ cũng phải chịu nhiều rủi ro hơn khi xảy ra lũ lụt vì các em gái ít khi được học bơi.

Việt Nam hiện đã có một khung pháp lý nhằm giải quyết vấn đề bình đẳng giới. Trong lĩnh vực biến đổi khí hậu, Chương trình Mục tiêu Quốc gia Ứng phó với Biến đổi Khí hậu nêu bật tầm quan trọng của bình đẳng giới như một nguyên tắc chỉ đạo. Chương trình này cũng nhấn mạnh rằng những tác động mà biến đổi khí hậu có thể gây nên cho phụ nữ có nguy cơ làm mất đi nhiều thành tựu đã đạt được trong việc thực hiện các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ.

Tuy vậy, phụ nữ vẫn ít được đại diện trong các cơ quan, thể chế chính thức về quản lý rủi ro thiên tai, ví dụ như Ban Chỉ đạo Phòng chống Lụt bão Trung ương, Ủy ban Tìm kiếm Cứu nạn, quân đội và Ủy ban Nhân dân các cấp. Công tác ứng phó với thiên tai vẫn tiếp tục được coi là việc của nam giới.

Tại một số địa phương như Phú Yên và Bình Định, Hội LHPN tỉnh hiện là thành viên chính thức của Ban Chỉ đạo Phòng chống Lụt bão và Ủy ban Tìm kiếm Cứu nạn cấp tỉnh, có vai trò tích cực trong công tác cứu trợ và phục hồi. Tuy nhiên, ở hầu hết các tỉnh thành khác đây không phải là một thông lệ. Ở cấp Trung ương, Hội LHPN Việt Nam cũng chưa phải là thành viên của Ban Chỉ đạo Phòng chống Lụt bão Trung ương. Điều này trên thực tế có nghĩa là tiếng nói của một nửa dân số Việt Nam đã bị bỏ qua.

Tại một sự kiện tổ chức tại Hà Nội ngày hôm nay, do Ban Chỉ đạo Phòng chống Lụt bão Trung ương, Hội LHPN Việt Nam, Nhóm Công tác Quản lý Thiên tai và LHQ tại Việt Nam đồng tổ chức, những vấn đề này đang được nêu lên và giải quyết.

Một trong những biện pháp quan trọng để giải quyết vấn đề sự đại diện của phụ nữ là cần chính thức hóa vai trò thành viên của Hội Phụ nữ trong Ban Chỉ đạo Phòng chống Lụt bão, đồng thời tăng cường số lượng ủy viên nữ trong Ban Chỉ đạo Phòng chống Lụt bão ở tất cả các cấp lên tối thiểu 30%. Điều này sẽ giúp đảm bảo sự tham gia tích cực của phụ nữ trong công tác này.

LHQ tại Việt Nam cam kết đảm bảo tiếng nói của cả nam giới và phụ nữ, trẻ em trai và trẻ em gái đều được đưa vào các thảo luận về quản lý và ứng phó với rủi ro thiên tai. Chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn nhằm hỗ trợ Chương trình Quốc gia về Giảm thiểu Rủi ro Thiên tai dựa vào cộng đồng, đồng thời phối hợp với Hội Phụ nữ các cấp nhằm thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong các quá trình ra quyết định.

Chúng tôi cũng sẽ hỗ trợ Việt Nam xây dựng các kế hoạch hành động cụ thể hơn về bình đẳng giới, trong khuôn khổ Hiệp định ASEAN về Quản lý Thiên tai và Ứng phó Khẩn cấp.

Sáng 13/10, Hội Chữ thập đỏ TP Đà Nẵng, Hội Liên hiệp phụ nữ TP Đà Nẵng và Ban chỉ huy Phòng chống lụt bão TP Đà Nẵng phối hợp tổ chức lễ mít tinh hưởng ứng Ngày quốc tế giảm nhẹ rủi ro thiên tai 2012. Chủ đề của Ngày quốc tế giảm nhẹ rủi ro thiên tai 2012 là “Hãy ghi nhận sức mạnh của phụ nữ và trẻ em gái trong phòng ngừa và ứng phó với thiên tai”. Quang cảnh lễ mít tinh   Lễ mít tinh nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức, hiểu biết cho cộng đồng về phòng tránh, ứng phó, giảm nhẹ rủi ro thiên tai, nhất là tại cộng đồng vùng dễ bị tổn thương; nâng cao vai trò, tăng cường năng lực cho phụ nữ và trẻ em gái trong phòng tránh, giảm nhẹ rủi ro thiên tai và hành động vì cộng đồng an toàn.   TP Đà Nẵng là một trong những tỉnh thành ở miền Trung hàng năm thường xuyên phải chịu nhiều tác động của các đợt áp thấp nhiệt đới, bão trên biển Đông. Nhận thức được vai trò của phụ nữ trong công tác phòng chống thiên tai, trong những năm qua Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố đã tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai nhiều hoạt động, dự án thiết thực như: chương trình trồng cây xanh, mô hình nhà ở chống bão, mô hình truyền thông thích ứng với biến đổi khí hậu cho cộng đồng ven biển... (Khánh Hồng)

 

Bà Pratibha Mehta

Điều phối viên thường trú của LHQ tại Việt Nam