Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp gắn xây dựng nông thôn mới ở Sơn La

Không gian phát triển mới

Sau sắp xếp, Sơn La giảm từ 200 xã, phường, thị trấn xuống còn 75 đơn vị hành chính, trong đó 67 xã. Nhiều xã có quy mô dân số, diện tích tăng gấp đôi, gấp ba, thuận lợi hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, kết nối giao thương, giảm chi phí vận chuyển nông sản.

Xã Vân Hồ, hợp nhất từ 4 xã, hiện có 400 ha chè, hơn 1.600 ha cây ăn quả, tạo điều kiện phát triển sản phẩm OCOP. Ông Đinh Công Thông, Chủ tịch Hội Nông dân xã, cho biết: “Đến nay xã có 6 sản phẩm OCOP, nhiều mô hình chăn nuôi, trồng trọt mang lại hiệu quả ổn định”.

Tại Quỳnh Nhai, sau khi hợp nhất thị trấn và 3 xã đạt chuẩn NTM, địa phương đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt chuẩn NTM nâng cao, có 21 bản đạt chuẩn kiểu mẫu.

Chủ tịch UBND xã Vân Hồ, ông Nguyễn Ngọc Tú, khẳng định: “Xây dựng NTM chỉ có điểm khởi đầu, không có điểm kết thúc. Chúng tôi huy động sức dân, Nhà nước đầu tư hạ tầng, đồng thời chú trọng phân loại rác tại nguồn đạt 90%”.

Ở nhiều nơi, liên kết vùng sau sáp nhập tạo đòn bẩy phát triển. Bản Văn Minh (xã Mường Bú) xây dựng bản NTM kiểu mẫu, phát triển gần 30 ha cây ăn quả, nuôi 1.000 đàn ong, hàng nghìn gia súc, gia cầm; thu nhập bình quân đạt 62 triệu đồng/người/năm, không còn hộ nghèo.

Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ. Tiêu chí NTM giữa các xã chênh lệch rõ rệt: có xã đạt 14-15 tiêu chí, xã khác chỉ đạt 8-9. Địa bàn rộng, dân cư phân tán, hạ tầng chưa đồng bộ, chi phí đầu tư lớn trong khi ngân sách hạn hẹp.

Trường hợp xã Tà Xùa cho thấy rõ: trước tháng 7/2025 đạt 14/19 tiêu chí, sau sáp nhập thêm Háng Đồng, Làng Chếu, bình quân chỉ còn 10,3. Chủ tịch UBND xã Tà Xùa, ông Đỗ Văn Xiêm, chia sẻ: “Sáp nhập giúp mở rộng không gian phát triển nhưng cũng tăng áp lực quản lý. Chúng tôi củng cố hệ thống chính trị, phát huy tinh thần đồng thuận, phấn đấu đạt chuẩn NTM vào cuối năm 2025”.

Khó khăn khác là kiện toàn tổ chức. Nhiều Ban Chỉ đạo NTM cũ giải thể, cán bộ nghỉ hưu hoặc chuyển công tác, gây gián đoạn tiến độ; thay đổi địa giới hành chính cũng phát sinh vướng mắc trong quy hoạch, bố trí nguồn lực.

Hướng tới nông thôn mới bền vững

Để đảm bảo tiến độ, tháng 7/2025, UBND tỉnh Sơn La đã kiện toàn Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, có nhiệm vụ tham mưu cơ chế, chính sách, điều phối và kiểm tra việc triển khai.

Nhiều địa phương cũng chủ động sáng tạo. Tại Tà Xùa, mô hình “Ngày chủ nhật xanh” huy động 80-120 đoàn viên, thanh niên tham gia dọn vệ sinh, thu gom rác thải, tổ chức vẽ tranh tái chế, lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường.

Ở xã biên giới Chiềng Khoong, Ban Chỉ đạo NTM được kiện toàn, phân công rõ nhiệm vụ, duy trì giao ban định kỳ. Địa phương chú trọng cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo an ninh trật tự. Nhờ đó, nhiều tuyến đường bản được sửa sang, trường lớp nâng cấp, tạo nền tảng hoàn thiện tiêu chí giao thông, giáo dục.

Trước thời điểm thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp, toàn tỉnh đã có 74 xã đạt chuẩn NTM, 11 xã đạt NTM nâng cao; thành phố Sơn La duy trì chuẩn NTM, huyện Quỳnh Nhai đạt huyện NTM.

Hạ tầng nông thôn được cải thiện rõ nét: 98,5% xã có đường ô tô đến trung tâm cứng hóa, 96,9% hộ sử dụng điện an toàn, 99% dân nông thôn dùng nước hợp vệ sinh, 63% lao động qua đào tạo.

Sơn La có 4 huyện thoát nghèo; tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 3,59%/năm, trong đó hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 3,5%/năm, vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh XV.

Tỉnh hỗ trợ kết nối việc làm, chuyển đổi nghề cho hơn 93.000 lao động, trong đó hơn 10% thuộc hộ nghèo, cận nghèo; đồng thời đào tạo nghề cho hơn 13.000 lao động yếu thế, triển khai mô hình giảm nghèo gắn với sản xuất, thích ứng biến đổi khí hậu ở cả 12/12 huyện, thị xã, thành phố.

Nhân dân Sơn La đóng góp hơn 165.000 ngày công, hiến 1,85 triệu m² đất và tài sản trị giá trên 293 tỷ đồng để xây dựng nhà văn hóa, trường học, đường giao thông, thủy lợi. Đến nay, toàn tỉnh có 82 bản đạt chuẩn NTM, trong đó 28 bản kiểu mẫu.

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết các chương trình mục tiêu quốc gia, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, ông Nguyễn Đình Việt, đề nghị các cấp ủy, chính quyền tập trung quán triệt, triển khai nghiêm túc nghị quyết, chỉ thị của Đảng, đồng thời chuẩn bị phương án giai đoạn 2026–2030 trên cơ sở đánh giá kết quả 2021–2025 và cập nhật chiến lược phát triển mới.

Ông nhấn mạnh cần đẩy mạnh tuyên truyền, phát huy vai trò của hệ thống chính trị và người dân; nhân rộng mô hình hiệu quả; rà soát, điều chỉnh cơ chế chính sách phù hợp thực tiễn khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; phân định rõ trách nhiệm, kịp thời sửa đổi quy định để đảm bảo thông suốt trong chỉ đạo.

Tỉnh sẽ tập trung huy động, lồng ghép nguồn lực, ưu tiên địa bàn khó khăn và nhóm yếu thế; nâng cao năng lực cán bộ, nhất là cấp xã, thôn bản; đổi mới tập huấn theo hướng thực tiễn, dễ tiếp cận.

Với quyết tâm cao và cách làm linh hoạt, chương trình NTM đã trở thành phong trào rộng khắp, thay đổi diện mạo nông thôn Sơn La. Đời sống nhân dân được nâng cao, bản làng khang trang, đường làng ngõ xóm sạch đẹp.

Dù còn nhiều khó khăn, song với sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị và người dân, Sơn La đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu: xây dựng nông thôn mới giàu đẹp, văn minh, bền vững, góp phần đưa miền núi phía Bắc phát triển toàn diện, hiện đại.

Đức Hưng