Fica
DTiNews
Nội vụ & Xã hộiTrục lợi quỹ bảo hiểm thất nghiệp - Mối đe dọa với tính bền vững của chính sách an sinh
(Dân trí) - Tình trạng trục lợi quỹ bảo hiểm thất nghiệp ngày càng xuất hiện tinh vi, nếu không được kiểm soát kịp thời sẽ làm suy yếu chính sách, gây mất niềm tin xã hội và đe dọa tính bền vững của hệ thống an sinh.
Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) từ lâu đã trở thành một trong những chính sách an sinh quan trọng của Việt Nam, là “phao cứu sinh” giúp hàng triệu người lao động vượt qua giai đoạn khó khăn khi mất việc.
Người lao động làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ việc làm (Ảnh: Châu Giang).
Tuy nhiên, các hình thức trục lợi quỹ BHTN ngày càng đa dạng, phổ biến, mỗi năm có không ít trường hợp người lao động hoặc doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở để hưởng trợ cấp không đúng quy định.
Một số hành vi phổ biến bao gồm: Người lao động khai gian, vừa đi làm vừa nhận trợ cấp; doanh nghiệp thỏa thuận ngầm để người lao động nghỉ việc ngắn hạn, sau đó quay lại làm việc nhằm nhận trợ cấp; người lao động kéo dài thời gian nộp hồ sơ hoặc sử dụng giấy tờ giả để đủ điều kiện hưởng trợ cấp.
Những hành vi này tuy không chiếm đa số nhưng gây thất thoát quỹ đáng kể, làm giảm nguồn lực dành cho người lao động chân chính, đồng thời méo mó mục tiêu chính sách - hỗ trợ kịp thời cho những người lao động thực sự mất việc.
Quỹ BHTN chịu áp lực lớn khi phát sinh nhiều hành vi trục lợi (Ảnh: Thu Hương).
Đơn cử, tại TPHCM, Trung tâm Dịch vụ việc làm thành phố cho hay, trong 6 tháng đầu năm 2024, trung tâm phát hiện 712 trường hợp người lao động nhận chế độ trợ cấp thất nghiệp sai quy định. Sau nhiều tháng phối hợp cùng BHXH TPHCM, trung tâm đã thu hồi số tiền hơn 6,1 tỷ đồng hưởng sai chế độ bảo hiểm thất nghiệp.
Người lao động làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm (Ảnh: Thu Hương).
Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, từ tháng 1/2024 đến hết tháng 4/2025, cơ quan này đã thanh tra gần 23.000 đơn vị sử dụng lao động và truy thu gần 1.100 tỷ đồng tiền chậm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Trong đó, khoảng 17.500 lao động bị truy thu 131 tỷ đồng, gần 39.000 lao động đóng thiếu với tổng số tiền hơn 127 tỷ đồng.
Thủ tục chi trả trợ cấp thất nghiệp vẫn tiềm ẩn nguy cơ bị trục lợi (Ảnh: Tùng Nguyên).
Riêng 4 tháng đầu năm, số tiền chậm đóng lũy kế gần 17.700 tỷ đồng, trong đó các khoản chậm từ 3 tháng trở lên chiếm gần 64%. Năm 2024, số tiền thu hồi từ quỹ BHTN do hưởng sai quy định lên tới gần 980 triệu đồng. Những con số này cảnh báo rõ tình trạng trục lợi BHTN, từ cả người lao động lẫn doanh nghiệp.
Theo nhiều chuyên gia về việc làm và bảo hiểm, tình trạng trục lợi quỹ BHTN chủ yếu xuất phát từ hai phía: người lao động thiếu hiểu biết về pháp luật, trong khi doanh nghiệp lợi dụng các kẽ hở để hợp thức hóa sai phạm. Bên cạnh đó, hệ thống giám sát và hậu kiểm còn yếu, chủ yếu phát hiện sai phạm sau khi đã xảy ra, gây khó khăn trong việc thu hồi và xử lý.
Để bảo đảm quỹ BHTN hoạt động hiệu quả và bền vững, tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Bảo hiểm thất nghiệp - Minh bạch, hiệu quả, vì quyền lợi người lao động” do báo Dân trí phối hợp cùng Cục Việc làm, Bộ Nội vụ tổ chức sẽ trao đổi về thực trạng và các thách thức trong quản lý, thực thi chính sách BHTN.
Nội dung tọa đàm gồm phòng chống trục lợi quỹ, cải tiến quy trình quản lý, đề xuất hoàn thiện khung pháp lý và tăng cường minh bạch BHTN.
Sự kiện có sự tham gia của ông Trần Tuấn Tú, Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp, Cục Việc làm và bà Lê Hải Anh - Đại diện Ban Chính sách Bảo hiểm xã hội Việt Nam.
