Tiểu thương đóng sạp, giữ hàng tồn kho vì sợ "kiểm đâu sai đó"

Sợ bị phạt nên tạm đóng cửa

Chiều 9/6, tại khu vực tầng chuyên doanh quần áo thời trang của An Đông Plaza (quận 5, TPHCM), nhiều sạp hàng đã cửa đóng then cài.

Khách hàng đến đây không khỏi bất ngờ trước cảnh tượng này. Họ được giải thích rằng tiểu thương đóng cửa để “né” kiểm tra, vì vẫn còn mơ hồ về những quy định mới.

Bà Như (54 tuổi), chủ sạp giày dép tại đây, bộc bạch từ đầu tháng đến nay bà thấy rất hoang mang.

Trước đó, bà Như và nhiều tiểu thương đã nghe đến các quy định mới thuộc Nghị định số 70, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123 về hóa đơn, chứng từ. Họ cũng bắt đầu tìm hiểu và sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có liên kết với cơ quan thuế, nhưng quá trình này vẫn còn một số khó khăn.

“Tiểu thương tại chợ, trong đó có tôi, đa phần đã lớn tuổi nên không rành công nghệ. Chúng tôi không ngại làm theo quy định nhưng trước giờ, tiểu thương chợ truyền thống đã quen bán hàng theo kiểu truyền thống, viết hóa đơn bằng tay theo kiểu đơn giản. Giờ có tải ứng dụng xuất hóa đơn về, chúng tôi cũng chỉ biết để đó, không dám làm vì sợ nhập sai, bị phạt. Nhiều người vì sợ bị phạt nên tạm đóng cửa, tìm cách xoay xở rồi mới dám bán lại”, bà Như nói.

Anh Liêm, một tiểu thương khác, cũng băn khoăn, chợ bán sỉ thường cấp hàng cho khách theo kiểu cho "nợ gối đầu”. Nghĩa là khách lấy hàng trước, trả tiền sau, thậm chí có khách còn được trả lại hàng tồn sau vài tháng không bán được. Giờ phải nộp thuế ngay trong tháng theo hóa đơn đã xuất thì quá khó cho việc tính toán, kinh doanh.

“Làm vậy thì khá thiệt thòi cho tiểu thương chợ đầu mối. Liệu chúng tôi có được hoàn lại số thuế đã nộp mà hàng bị hoàn lại hoặc có cách nào để khai thuế hợp lý hơn không?”, anh Liêm thắc mắc.

Bên cạnh những quy định về thuế, tiểu thương còn lo về các mức phạt hành chính khi phạm lỗi "kinh doanh hàng hóa không có hóa đơn chứng từ, hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ". Đó cũng là lý do một số người chọn cách tạm đóng cửa, vì sợ “kiểm tra đến đâu, vi phạm đến đó”.

“Tình hình kinh doanh ngày càng khó khăn, hàng tồn kho từ năm này sang năm khác là chuyện bình thường. Bây giờ hỏi hóa đơn đầu vào cho số lượng hàng tồn kho thì thật sự tôi không thể xuất trình được. Hóa đơn mỗi năm rất nhiều, chất đống nên cứ qua 1 năm là tôi xé bỏ. Nếu bây giờ đột nhiên bị kiểm tra, không xuất trình được hóa đơn, nguồn gốc xuất xứ, bị phạt nặng thì xem như… bỏ nghề. Vì vậy, chúng tôi rất mong cơ quan chức năng hướng dẫn, tạo cơ hội để tiểu thương xử lý lượng hàng tồn kho không hóa đơn, sau đó sẽ có cách lưu trữ hóa đơn hợp lý hơn”, bà Như chia sẻ.

Lộ trình áp dụng "luật chơi"

Theo chuyên gia kinh tế, TS Huỳnh Thanh Điền, việc bỏ thuế khoán, thay bằng hóa đơn điện tử là một bước đi đúng đắn, giúp làm rõ nghĩa vụ thuế và tạo sân chơi công bằng giữa doanh nghiệp và hộ kinh doanh cá thể.

“Theo tôi, việc chuyển đổi không có gì quá khó khăn hay bất cập, chỉ là vấn đề về thời gian và lộ trình hướng dẫn. Không phải tiểu thương không làm được mà chỉ là chưa quen và chưa sẵn sàng”, ông Điền nhấn mạnh.

Chuyên gia kinh tế cho rằng để quy định mới thực thi hiệu quả, cần có lộ trình chuyển đổi hợp lý để tránh gây áp lực tâm lý. Việc hỗ trợ kỹ thuật, miễn giảm chi phí phần mềm hóa đơn và đơn giản hóa quy trình là điều cần thiết để người dân dễ tiếp cận và thực hiện. Cơ quan thuế cần đẩy mạnh tuyên truyền, giải thích rõ lợi ích của việc chuyển đổi để xóa bỏ tâm lý e ngại.

Song song với quá trình này, TS Huỳnh Thanh Điền cho rằng, thay đổi cách tính thuế là cơ hội để thúc đẩy các hộ có doanh thu lớn mạnh dạn chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp, nếu đi kèm với chính sách hỗ trợ phù hợp.

“Thực tế, có rất nhiều hộ kinh doanh có doanh thu trên 5 tỷ đồng/năm, không chuyển đổi lên doanh nghiệp vì muốn lách luật, tránh thuế. Vì vậy, theo quy định mới, khi hộ kinh doanh phải kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế thì việc che giấu doanh thu gần như không thể. Việc này giúp tạo môi trường kinh doanh công bằng trên thị trường, tạo cơ hội phát triển cho những hộ kinh doanh, doanh nghiệp làm ăn chuẩn chỉ”, ông Điền nói.

Vị tiến sĩ cũng khuyến cáo những hộ kinh doanh có doanh thu cao chuyển đổi mô hình lên doanh nghiệp. Bởi khi lên doanh nghiệp, hộ kinh doanh không chỉ được miễn thuế trong 3 năm đầu nếu lỗ, được đóng thuế trên lợi nhuận thực, mà còn có thêm cơ hội tiếp cận vốn vay, các chương trình đào tạo quản trị và hỗ trợ phát triển.

Về vấn đề hóa đơn đầu vào của hàng tồn kho, TS Huỳnh Thanh Điền cho rằng tiểu thương cần tuân thủ “luật chơi” và chấp nhận các mức phạt nếu không xuất trình được hóa đơn chứng từ, chứng minh xuất xứ, nguồn gốc của sản phẩm. Bởi quy định này đã có từ lâu, hộ kinh doanh bắt buộc phải tuân thủ. Điều này góp phần đẩy lùi được vấn nạn hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng, vi phạm sở hữu trí tuệ, đang được quan tâm trên thị trường.

Riêng hóa đơn đầu ra đối với khách mua buôn nợ gối đầu, chuyên gia gợi ý tiểu thương có thể chỉ xuất và lập hóa đơn tính thuế khi khách hàng nhận hàng và thanh toán.