Số hóa quy trình tiếp nhận và giải quyết hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp

Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là chính sách an sinh quan trọng, giúp người lao động duy trì thu nhập khi mất việc, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tái hòa nhập thị trường lao động.

Tuy nhiên, các phương thức truyền thống với thủ tục giấy tờ rườm rà, thời gian xử lý dài và dễ xảy ra sai sót đã khiến hệ thống gặp không ít bất cập. Vì vậy, chuyển mình sang số hóa không chỉ giúp đơn giản hóa quy trình mà còn nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý.

Một trong những thành tựu nổi bật của công nghệ thông tin trong BHTN là việc chuyển đổi quy trình nộp và xử lý hồ sơ từ hình thức giấy tờ truyền thống sang nền tảng số. Người lao động (NLĐ) có thể đăng ký hưởng bảo hiểm thất nghiệp qua Cổng Dịch vụ công quốc gia. Việc này không chỉ giúp NLĐ tiết kiệm thời gian, mà còn giảm thiểu sai sót trong quá trình ghi nhận thông tin.

Đồng thời, hệ thống cho phép người lao động kiểm tra tình trạng hồ sơ của mình theo thời gian thực, nhận thông báo qua tin nhắn hoặc email ngay khi hồ sơ được xét duyệt.

Cùng với đó, sự phát triển của công nghệ AI và Big Data đã mở ra nhiều cơ hội mới trong quản lý BHTN như việc kiểm tra và đối chiếu hồ sơ tự động: Hệ thống AI giúp so sánh và đối chiếu thông tin từ các hồ sơ, từ đó phát hiện các dấu hiệu bất thường hay gian lận.  

Khi phân tích dữ liệu lao động, sử dụng dữ liệu lớn, các hệ thống không chỉ hỗ trợ xác minh hồ sơ mà còn phân tích xu hướng thị trường lao động theo ngành nghề và khu vực. Nhờ đó, các cơ quan chức năng có thể đề xuất các chương trình đào tạo và tái định hướng nghề nghiệp phù hợp với nhu cầu thực tế.

Những ứng dụng này giúp hệ thống BHTN trở nên thông minh và chủ động hơn trong việc quản lý, đồng thời tạo ra cơ sở dữ liệu chính xác để hỗ trợ quyết định chính sách.

Một bước tiến quan trọng khác là việc chuyển đổi hình thức thanh toán trợ cấp từ tiền mặt sang chuyển khoản ngân hàng và ví điện tử. Giao dịch điện tử giúp loại bỏ các rủi ro về mất mát, thất thoát tài sản và đảm bảo mọi giao dịch được ghi nhận một cách rõ ràng, công khai. Không chỉ giảm thiểu rủi ro mà giao dịch điện tử còn làm rút ngắn thời gian nhận trợ cấp. Thực tế cho thấy ở nhiều địa phương, thời gian nhận trợ cấp đã được rút ngắn từ 10 ngày xuống còn 3-5 ngày.

Cụ thể, thống kê cho thấy hơn 80% người hưởng BHTN tại TPHCM và Hà Nội hiện nhận trợ cấp qua chuyển khoản ngân hàng, góp phần đảm bảo quyền lợi của người lao động được thực hiện kịp thời.

Nhờ cải tiến này, hệ thống không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động mà còn giảm áp lực cho các trung tâm dịch vụ, góp phần giảm thiểu sai sót trong quá trình chi trả.

Bên cạnh việc xử lý hồ sơ và chi trả trợ cấp, công nghệ thông tin còn được ứng dụng để kết nối người lao động với thị trường việc làm. Nhiều địa phương đã xây dựng các sàn giao dịch việc làm trực tuyến giúp NLĐ nhanh chóng tìm kiếm cơ hội việc làm phù hợp..

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong chính sách BHTN đã giúp tăng cường hiệu quả quản lý, minh bạch hóa thông tin. Các hệ thống trực tuyến cho phép người lao động dễ dàng tra cứu thông tin, đăng ký hưởng trợ cấp và theo dõi quá trình giải quyết hồ sơ, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ, nâng cao năng lực quản lý của cơ quan nhà nước về BHTN. Đồng thời, công nghệ cũng hỗ trợ cơ quan bảo hiểm xã hội trong việc rà soát, đối chiếu dữ liệu, phát hiện và ngăn chặn các trường hợp trục lợi gian lận về BHTN.

Nhờ ứng dụng công nghệ thông tin, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trong việc ngăn chặn tình trạng trục lợi bảo hiểm thất nghiệp. Trong đó, hàng tháng, khi thực hiện chi trả, cơ quan bảo hiểm xã hội tiến hành rà soát, đối chiếu dữ liệu để phát hiện và dừng chi trả đối với các trường hợp vừa hưởng trợ cấp thất nghiệp vừa có việc làm và đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc vừa hưởng trợ cấp thất nghiệp vừa hưởng lương hưu. Thông tin sau đó được cung cấp cho trung tâm dịch vụ việc làm để yêu cầu người lao động thực hiện các thủ tục chấm dứt hưởng theo quy định.

Thực tiễn từ các địa phương cho thấy, việc ứng dụng CNTT không chỉ mang lại lợi ích cho cơ quan quản lý, mà còn trực tiếp cải thiện trải nghiệm của người lao động. Với quy trình điện tử hóa, người lao động giảm đáng kể thời gian chờ đợi, được tư vấn kỹ lưỡng hơn, tiếp cận thủ tục đơn giản, rõ ràng và minh bạch hơn. Họ cũng có thể chủ động tra cứu thông tin, theo dõi tình trạng giải quyết hồ sơ hay đăng ký học nghề từ xa mà không cần phải trực tiếp đến trung tâm.

Về phía các trung tâm dịch vụ việc làm, công nghệ giúp xây dựng hệ thống dữ liệu đầy đủ, chính xác, hỗ trợ công tác thống kê, báo cáo và quản lý nghiệp vụ một cách hiệu quả, giảm tải công việc cho cán bộ chuyên trách, hạn chế sai sót, thất lạc thông tin, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để liên thông dữ liệu với các cơ quan như bảo hiểm xã hội, cơ quan lao động cấp tỉnh... 

Hà Phương