Sau 1/1/2016: Nhiều quy định mới về lương hưu và bảo hiểm xã hội

Đối với chế độ hàng tháng

Luật BHXH mới sẽ giảm điều kiện thời gian đóng BHXH và tuổi đời để hưởng lương hưu đối với lao động nữ hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở cấp xuống còn 15 năm đóng BHXH và đủ 55 tuổi.

Do đối tượng này có tính đặc thù tương đối. Tuy nhiên, đối tượng này không được điều chỉnh lương hưu bằng mức lương cơ sở trong trường hợp lương hưu thấp hơn mức lương cơ sở;

Về điều kiện tuổi đời hưởng lương hưu đối với người bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên, Luật BHXH sẽ sửa theo hướng: Tăng dần mỗi năm 1 tuổi từ 01/01/2016 đến khi nam đủ 55 tuổi, nữ đủ 50 tuổi trở lên (hiện nay là 50 và 45); đối với nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi thì điều kiện hưởng lương hưu do suy giảm khả năng lao động phải từ 81% trở lên.

Liên quan tới mức hưởng lương hưu

Sửa đổi cách tính tỷ lệ % hưởng lương hưu theo lộ trình tăng dần số năm đóng BHXH đối với lao động nam để được hưởng 45% mức bình quân tiền lương tháng như sau: Nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi mỗi năm tăng thêm 01 năm cho đến khi 20 năm đóng BHXH tương ứng với 45% (năm 2018 là 16 năm; năm 2019 là 17 năm; năm 2020 là 18 năm; năm 2021 là 19 năm và từ năm 2022 trở đi là 20 năm); đối với nữ 15 năm đóng BHXH tương ứng với 45% và sau đó cả nam và nữ đều tính thêm 2% cho mỗi năm, mức tối đa bằng 75%.

Tăng tỷ lệ giảm trừ do nghỉ hưu trước tuổi từ 1% lên 2% cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi nhằm hạn chế tình trạng nghỉ hưu sớm như hiện nay khi mà người lao động sau khi nghỉ hưu vẫn còn khả năng lao động.

Về mức bình quân tiền lương làm căn cứ tính lương hưu đối với người thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định, Luật quy định lộ trình áp dụng cách tính lương bình quân theo nhiều bước để tiến tới thực hiện tính bình quân chung của cả quá trình đóng BHXH, đảm bảo bình đẳng giữa khu vực trong và ngoài nhà nước.

Cụ thể: Tính bình quân của 5 năm cuối trước khi nghỉ hưu đối với người lao động tham gia BHXH trước năm 1995; tính bình quân của 6 năm cuối đối với tham gia BHXH trong thời gian từ ngày 01/01/1995 đến 31/12/2000; tính bình quân của 8 năm cuối đối với người tham gia BHXH trong thời gian từ 01/01/2001 đến 31/12/2006 (như quy định hiện hành); tham gia BHXH từ 01/01/ đến 31/12/2015 thì tính bình quân của 10 năm cuối; tham gia BHXH từ ngày Luật có hiệu lực thi hành đến 31/12/2019 thì tính bình quân của 15 năm cuối trước khi nghỉ hưu; tham gia BHXH từ ngày 01/01/2020 đến 31/12/2024 tính bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của 20 năm cuối; tham gia BHXH từ ngày 01/01/2025 trở đi thì tính bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian.

Điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH

Luật BHXH sửa đổi theo hướng đối với người tham gia BHXH từ trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành thì việc điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH vẫn thực hiện như quy định hiện hành.

Đối với người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành thì tiền lương đã đóng BHXH được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá sinh hoạt của từng thời kỳ áp dụng cho mọi người lao động, không phân biệt khu vực trong hay ngoài nhà nước nhằm đảm bảo công bằng xã hội.

Về tạm dừng hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng: Bỏ quy định người đang chấp hành hình phạt tù giam bị tạm dừng hưởng lương hưu (bị phạt tù giam vẫn được hưởng lương hưu); bổ sung quy định về việc tiếp tục chi trả lương hưu khi người xuất cảnh trái phép trở về định cư hợp pháp; đồng thời quy định việc truy lĩnh lương hưu, trợ cấp trong thời gian bị Tòa án tuyên bố là mất tích đối với người mất tích trở về.

Có thể nói với các nội dung sửa đổi nêu trên, để được hưởng lương hưu với tỷ lệ % tối đa (75%) khi thực hiện đầy đủ lộ trình thì người lao động phải có thời gian đóng BHXH nhiều hơn (nam là 35 năm, nữ là 30 năm) nên số người đủ điều kiện được hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu sẽ ít hơn; người lao động nghỉ hưu trước tuổi sẽ bị trừ tỷ lệ % hưởng lương hưu nhiều hơn.

Phan Minh (tổng hợp)