Quy định mới, thuận hơn khi gửi chuyên gia cơ động sang Việt Nam

Chính phủ mới ban hành Nghị định 219 về lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam, có hiệu lực từ ngày 7/8.

Nghị định bổ sung ba nhóm lao động nước ngoài đủ điều kiện xin giấy phép, đồng thời tái cấu trúc danh mục hiện hành. Tổng cộng có 12 hình thức đưa lao động sang thay vì 11 như trước đây, tạo dư địa lớn hơn cho doanh nghiệp và các nhà đầu tư quốc tế trong bối cảnh thị trường nhân lực chất lượng cao khan hiếm ở Việt Nam.

Ba nhóm lao động mới lần đầu được ghi nhận

Trước đây, Điều 2 Nghị định 152/2020/NĐ-CP dừng lại ở 11 hình thức, chưa bao gồm lao động biệt phái rộng rãi, thành viên hội đồng quản trị hay người làm việc cho phái đoàn ngoại giao. Nghị định mới đã bổ sung:

Lao động được điều chuyển (secondment) từ cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nước ngoài sang Việt Nam nhưng không thuộc diện di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp truyền thống. Quy định này giúp các tập đoàn đa quốc gia luân chuyển nhân sự linh hoạt hơn, đặc biệt ở giai đoạn triển khai dự án ngắn hạn hoặc khởi động văn phòng đại diện.

Nhân sự quản lý doanh nghiệp nhỏ: Chủ tịch, thành viên Hội đồng quản trị (HĐQT) công ty cổ phần và chủ sở hữu, thành viên công ty TNHH có giá trị góp vốn dưới 3 tỷ đồng. Đây là lần đầu tiên pháp luật nêu đích danh nhóm cổ đông nhỏ nhưng đóng vai trò điều hành, mở rộng "rào" tiếp cận nhà đầu tư khởi nghiệp và doanh nghiệp vừa và nhỏ nước ngoài.

Người ký hợp đồng lao động với cơ quan đại diện ngoại giao, tổ chức nước ngoài tại Việt Nam, ví dụ các văn phòng Liên Hợp Quốc, tổ chức tài chính quốc tế, cũng được cấp phép. Quy định mới giải toả vướng mắc nhiều năm qua, khi các phái đoàn phải xin xác nhận "không thuộc diện" hoặc thuê tư vấn vòng vèo.

Cuối năm 2023, thống kê cho thấy Việt Nam có khoảng 136.800 chuyên gia và kỹ sư nước ngoài đang làm việc. Riêng Hà Nội năm 2023 phê duyệt 14.024 vị trí lao động ngoại, còn TP HCM hiện cấp phép cho gần 30.000 người, chủ yếu là quản lý và chuyên gia công nghệ cao. Cơ chế "di chuyển nội bộ doanh nghiệp" (secondment) trong Nghị định 152/2020, được rút thủ tục xuống 10 ngày kể từ bản sửa đổi 2023, cho phép doanh nghiệp cử chuyên gia sang ngắn hạn mà không phải lập pháp nhân con, đồng thời buộc kèm kế hoạch chuyển giao kỹ năng - phù hợp mục tiêu thu hút chuyên gia quốc tế hỗ trợ đề án đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn đến 2030.

Đối với nhóm thành viên HĐQT, chính sách nhắm đến làn sóng khởi nghiệp xuyên biên giới: nhiều quỹ ngoại rót vốn nhỏ vào startup Việt nhưng muốn cử người trực tiếp quản trị. Ngưỡng 3 tỷ đồng (tương đương 120 nghìn USD) vừa đủ rộng cho doanh nghiệp nhỏ, song vẫn ngăn "vốn mỏng" trá hình.

Đối với các đại sứ quán và tổ chức quốc tế, Nhà nước dự kiến cho phép họ ký trực tiếp hợp đồng lao động với chuyên gia nước ngoài mà không cần xin giấy xác nhận "không thuộc diện cấp phép". Cách làm này vừa tuân thủ thông lệ ngoại giao toàn cầu (Công ước Vienna), vừa rút ngắn thủ tục hành chính, minh bạch hơn, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy hàng loạt dự án hợp tác phát triển với các đối tác quốc tế.

Doanh nghiệp và lao động cần lưu ý gì?

Hiệu lực tức thì: mọi hồ sơ nộp từ ngày 7/8 phải áp dụng biểu mẫu, thủ tục mới. Hồ sơ đã nộp theo Nghị định 152 vẫn được xử lý tiếp nhưng khi gia hạn sẽ chuyển sang quy định mới.

Xác định đúng hình thức: Trong 12 nhóm lao động nước ngoài được phép làm việc, doanh nghiệp cần xác định chính xác nhóm phù hợp: chuyên gia “biệt phái” do trụ sở nước ngoài cử sang ngắn hạn phải khai theo nhóm “biệt phái từ cơ quan, tổ chức nước ngoài”, còn nhân sự di chuyển giữa các chi nhánh cùng tập đoàn thuộc nhóm “luân chuyển nội bộ doanh nghiệp”. Khai nhầm nhóm khi nộp hồ sơ là lý do để cơ quan quản lý thu hồi giấy phép lao động.

Chứng minh vốn góp: với thành viên Hội đồng quản trị (HĐQT), hồ sơ phải kèm tài liệu xác nhận phần vốn dưới 3 tỷ đồng; trường hợp vượt ngưỡng, họ buộc chuyển sang diện "chủ đầu tư" theo Luật Đầu tư và không được cấp giấy phép lao động.

Hợp đồng với phái đoàn ngoại giao: ngoài giấy phép lao động, cá nhân vẫn phải bảo đảm quy định an ninh ngoại giao; cơ quan chủ quản chịu trách nhiệm phối hợp Bộ Ngoại giao làm lý lịch tư pháp, lý lịch an ninh.