Nghỉ hưu sớm, tuổi thọ tăng: Cân đối quỹ BHXH ra sao?

Ông Nguyễn Trường Giang - Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ LĐ-TB&XH), phát biểu tại Hội thảo cải cách chính sách bảo hiểm xã hội. Chương trình do Bộ LĐ-TB&XH, Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tổ chức sáng 29/11 tại Hà Nội.

Đánh giá của Vụ BHXH cho thấy, trên cơ sở thực tế, trung bình thời gian hưởng BHXH của người lao động đang là 24,7 năm, trong đó nam hưởng 22,5 năm và nữ hưởng 26,9 năm.

“Trong khi đó, thời gian đóng BHXH bình quân là 28 năm với tỉ lệ 21%, trong khi thời gian hưởng bình quân là 24,7% năm với mức hưởng trung bình 70,2%. Trong khi đó, nguyên tắc định đề ra là người lao động phải đóng 40 năm mới có thể được hưởng 20 năm lương hưu” - ông Vũ Trường Giang nói.

Trên cơ sở đó, đại diện vụ BHXH đặt vấn đề: Vậy ai sẽ là người chịu “gánh nặng” khi trung bình hiện nay số năm đóng BHXH là 28 năm nhưng chỉ đủ để chi trả trong 8 năm, nhưng thực tế người lao động đang hưởng tới 24,7 năm?

Để đảm bảo cân đối quỹ BHXH, theo vụ BHXH chỉ còn 3 phương án: Giảm tỉ lệ hưởng, tăng mức đóng góp hoặc kéo dài thời gian lao động (tăng tuổi hưu).

Đánh giá về thực trạng quỹ hưu trí và tử tuất, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cũng bày tỏ lo ngại: “Bên cạnh những kết quả tốt đã đạt được, chính sách bảo hiểm xã hội vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập”.

Đó là thực trạng diện bao phủ bảo hiểm xã hội còn thấp, mức độ tuân thủ chính sách và quy định về bảo hiểm xã hội bắt buộc còn yếu trong khu vực chính thức, tỷ lệ tham gia thấp trong khu vực phi chính thức. Cả nước hiện từ 6-7 triệu người cao tuổi chưa có lương hưu.

Được biết, việc cải cách tham số nhằm hướng tới tương quan đóng - hưởng trong chính sách hưu trí đã được đặt ra trong quá trình hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội và gần đây nhất là Luật Bảo hiểm Xã hội sửa đổi năm 2014.

“Tuy nhiên, trước bối cảnh về già hóa dân số, sự chuyển dịch cơ cấu lao động, việc làm do tác động của yếu tố hội nhập kinh tế, biến đổi khí hậu và cách mạng công nghiệp 4.0 làm cho quỹ hưu trí vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ khó cân đối trong dài hạn” - Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.

Đánh giá của Bộ LĐ-TB&XH, quỹ hưu trí và tử tuất sẽ đối mặt với nguy cơ khó cân đối trong tương lai gần. Một trong những nguyên nhân là tỷ lệ hưởng cao (tối đa 75%) và tuổi nghỉ hưu thấp, gia tăng số lượng người nhận bảo hiểm xã hội một lần, số lượng người nghỉ hưu trước tuổi khá lớn do suy giảm khả năng lao động và các yếu tố đặc thù khác như ưa đãi ngành nghề.

Tới dự và chỉ đạo Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ nhận định vai trò to lớn của bảo hiểm xã hội: “Chúng ta đều biết, bảo hiểm xã hội được coi là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần quan trọng trong thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội với quan điểm tiếp cận bảo hiểm xã hội là quyền an sinh xã hội mang tính phổ quát, gắn với mục tiêu mở rộng phạm vi bao phủ toàn dân theo lộ trình phù hợp”.

Với thực trạng hiện nay, Phó Thủ tướng xác định, Việt Nam là một quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh, tỷ trọng lao động phi chính thức lớn và sẽ gặp phải nhiều thách thức khi xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội.

Trên cơ sở nhận định những tồn tại trong triển khai chính sách BHXH, Phó Thủ tướng yêu cầu các cơ quan liên quan tập trung khắc phục nhanh các hạn chế, yếu kém, tiếp tục đẩy mạnh cải cách chính sách BHXH như một công cụ quan trọng góp phần thực hiện hiệu quả chính sách an sinh xã hội và phát triển bền vững theo chủ trương của Đảng tại văn kiện Đại hội Đảng XII.

Hoàng Mạnh