Mục tiêu xây dựng lớp nông dân mới làm giàu trên quê hương

Đây là thông điệp được nêu tại hội thảo chiều 4/1 của Ban Kinh tế Trung ương về cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa giai đoạn 2021-2030, định hướng đến 2045.

Tạo sinh kế từ thương hiệu địa phương

Tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Phương Châm - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội - cho rằng, cần hình thành mô hình "hàng văn hóa", văn hóa địa phương như biến các danh lam thắng cảnh, các di tích lịch sử trở thành điểm du lịch; các món ăn, lâm thổ sản địa phương trở thành các mặt hàng xuất khẩu, lưu niệm; các công cụ lao động, sinh hoạt, thực hành tín ngưỡng, lễ hội, chợ phiên... thành thương hiệu du lịch địa phương.

"Làng nào cũng phải có cổng làng, đường bê tông hóa giống nhau thì có nên không? Vì mỗi 1 thôn, 1 làng có đặc trưng văn hóa riêng, đây cũng chính là thế mạnh của từng địa phương, góp phần tạo ra sinh kế và phát triển kinh tế - xã hội"- bà Châm đặt vấn đề.

Nữ chuyên gia kiến nghị giảm thiểu các chương trình, chính sách làm suy giảm sự đa dạng văn hóa, đặc biệt là đa dang sinh kế; cần đa dạng hóa mô hình thay vì "một mô hình văn hóa cho tất cả" trong các chương trình phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa ở nông thôn. Cần có nhiều sự lựa chọn cho từng địa phương để phát huy sức mạnh nội sinh, sức mạnh, lợi thế của văn hóa để tạo sinh kế và phát triển kinh tế.

Còn theo PGS.TS Đinh Thị Nga, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đề xuất: "Quy hoạch phát triển vùng, các địa phương phải rất rõ nét, phát triển công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp phải rất rạch ròi từng địa phương, hài hòa với văn hóa, cư dân, thiên nhiên. Để nông dân tự sống trên mảnh đất, quê hương mình thay vì chỉ luôn là đối tượng yếu thế cần sự trợ giúp, hỗ trợ từ năm này qua năm khác".

Trong khi đó, GS.TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng thời gian tới, cần tìm động lực mới ở vùng nông nghiệp, nông thôn. Ông Lợi đề xuất cần bổ sung thêm 1 nhà vào danh sách "3 nhà" (nhà nông - nhà nước và doanh nghiệp) đó là nhà tư vấn gắn với áp dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, cần quan tâm nguồn nhân lực ở khu vực nông nghiệp, nông thôn.

"Ly nông bất ly hương" cần có đánh giá mới, không phải chỉ nhằm vào số lượng mà cả chất lượng. Không chỉ giữ đội ngũ lao động thuần túy ở lại nông thôn mà cả nhóm có nguồn lực tài chính, trình độ, chất xám ở lại nông thôn thay vì chạy ra thành phố"- ông Lê Văn Lợi nói.

Người nông dân thụ hưởng từ nông nghiệp còn rất thiệt thòi

Kết luận hội thảo, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng cho biết nông nghiệp, nông dân và nông thôn là lĩnh vực có tính chiến lược quốc gia và đặc biệt là phát triển nông nghiệp là phát triển lĩnh vực thế mạnh của Việt Nam, phát huy được vị thế. Nghị quyết Đại hội Đảng XIII đã nhấn mạnh con đường phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong sự nghiệp chăm lo đời sống người dân.

Ông Nguyễn Duy Hưng cũng cho rằng nếu làm tốt công tác quy hoạch, trong mỗi quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thành phố đến liên huyện, liên xã, xã hình thành ra các vùng sản xuất… để phát triển kinh tế và tạo sinh kế cho người dân địa phương. Đặc biệt là việc bảo tồn và phát triển văn hóa.

"Khi 2 nước có kinh tế, người dân có cùng mức hưởng thụ như nhau thì sự khác biệt chỉ còn là vấn đề văn hóa. Với 60-70% người dân cả nước sinh ra từ nông thôn thì việc giữ gìn văn hóa, nếp sống tốt đẹp ở nông thôn là hết sức quan trọng"- ông Nguyễn Duy Hưng nói.

Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương đặt vấn đề, phải làm sao nâng giá trị được hưởng của người nông dân vì nhiều sản phẩm nông nghiệp chủ yếu xuất khẩu thô và đầu tư sản xuất nông nghiệp lớn chủ yếu là doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp trong nước còn rất hạn chế. Người nông dân thụ hưởng từ nông nghiệp còn rất thiệt thòi.

Theo ông Nguyễn Duy Hưng, Trung ương đã giao tổng kết Nghị quyết 19/NQTW về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp hóa theo hướng hiện đại (gọi tắt là Nghị quyết 19) để tiến tới sửa Luật Đất đai; tổng kết Nghị quyết 13 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể và sửa Luật Hợp tác xã và tổng kết Nghị quyết 26 để ban hành nghị quyết mới về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Việc sửa đổi thể chế, chính sách cũ nhằm thiết kế chính sách đồng bộ nhằm tạo ra đột phá trong lĩnh vực này.

"Chúng ta đặt mục tiêu xây dựng một lớp nông dân mới, họ chính là một kỹ thuật viên, một công nhân,… trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Để người nông dân là trung tâm, nông thôn là nền tảng, nông nghiệp là động lực để phát triển thì phải tạo điều kiện để người nông dân phải là chủ thể và nghị quyết mới cần phải làm rõ"- ông Nguyễn Duy Hưng phân tích.