Giảm nghèo nhờ du lịch cộng đồng ở bản Hoa Tiến

Trên quốc lộ 48 dẫn về miền Tây Bắc xứ Nghệ, du khách sẽ gặp bản Hoa Tiến nằm bên dòng sông Hiếu hiền hòa với không gian đậm bản sắc người Thái, vừa mộc mạc, vừa cuốn hút. Những guồng nước quay đều, mái nhà sàn nép mình dưới tán cây cổ thụ, tiếng khung cửi lách cách… tạo nên khung cảnh thơ mộng. 

Hoa Tiến - “trái tim” của Mường Chiềng Ngam (tiếng Thái nghĩa là “mường đẹp”) - gần như toàn bộ là đồng bào Thái sinh sống, vẫn gìn giữ nghề dệt thổ cẩm, trồng dâu nuôi tằm. Chính nền tảng văn hóa này đã giúp bản làng bứt phá trong phát triển du lịch cộng đồng. 

“Ngày trước, khách chỉ đến tham quan rồi đi, nay nhiều người ở lại, ăn cơm, ngủ nhà sàn, cùng bà con múa xòe, uống rượu cần. Vất vả nhưng vui lắm, bởi có cả du khách quốc tế tìm đến”, chị Lang Thị Tâm - chủ homestay Từ Tâm - chia sẻ.

Buổi tối ở Hoa Tiến, bên mâm cơm dân dã với cá nướng sông Hiếu, măng rừng, xôi nếp, gà nướng…, du khách hòa mình trong vòng xòe rộn ràng, tiếng cồng chiêng ngân vang.

Anh Nguyễn Văn Hoàn (Hà Nội) nói: “Tôi đã đi nhiều nơi nhưng chưa thấy nơi nào lưu giữ được không gian văn hóa bản địa đậm đà như ở đây”.

Để có được thành quả hôm nay, nhiều hộ dân đã mạnh dạn vay vốn đầu tư cơ sở vật chất, chỉnh trang nhà sàn, mua cồng chiêng, chăn nệm. Bà Sầm Thị Hồng nhớ lại: “Nếu không có nguồn vốn ban đầu, chắc chúng tôi không dám làm homestay. Giờ khách đến ngày càng đông, bản làng sôi động hẳn”.

Không chỉ làm du lịch, bà con còn khôi phục và phát triển nghề truyền thống. Bà Sầm Thị Bích, kiên trì nuôi tằm, dệt thổ cẩm để nuôi con. Nay sản phẩm của bà không chỉ là hàng hóa, mà còn là câu chuyện văn hóa được du khách tìm mua.

Được chính quyền đồng hành, từ vài hộ ban đầu, nay Hoa Tiến đã có 3 hợp tác xã du lịch cộng đồng, làng nghề dệt thổ cẩm với hàng chục gia đình tham gia. Tháng 3/2024, UBND tỉnh Nghệ An công nhận bản Hoa Tiến là Điểm du lịch cộng đồng cấp tỉnh - dấu mốc quan trọng trong phát triển bền vững.

Du lịch cộng đồng ở Hoa Tiến không chỉ bảo tồn văn hóa mà còn mở ra sinh kế, trở thành động lực nâng cao đời sống. Thu nhập bình quân của xã đã tăng từ 28 triệu đồng (năm 2020) lên gần 33 triệu đồng (năm 2025), dự kiến đạt 45-50 triệu đồng vào năm 2030. Nhiều hộ đã thoát nghèo bền vững.

Người dân còn biết kết nối với doanh nghiệp lữ hành, xây dựng tour trải nghiệm, quảng bá homestay, sản phẩm OCOP trên mạng xã hội. “Giờ người Thái Hoa Tiến không chỉ giỏi cấy lúa, nuôi tằm mà còn biết phát trực tiếp bán hàng nữa”, chị Sầm Thảo Trang, chủ homestay Bích Trang, cười nói.

Mỗi mùa, Hoa Tiến lại mang vẻ đẹp riêng: xuân với lễ hội Hang Bua rộn ràng, hè với sông Hiếu trong xanh, thu lúa chín vàng trên cánh đồng Tả Chum, mùa đông mây phủ trắng núi non. Nhờ vậy, bản làng trở thành điểm đến quanh năm. Năm 2024, các huyện miền Tây Nghệ An đón gần 900.000 lượt khách, trong đó Hoa Tiến góp phần quan trọng.

Ông Nguyễn Tiến Hùng, Chủ tịch UBND xã Châu Tiến, cho biết giai đoạn 2025-2030, xã sẽ tập trung phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa Thái, đầu tư hạ tầng, thúc đẩy chuyển đổi số, nâng tầm sản phẩm OCOP.

“Hoa Tiến hôm nay đã khác: nhà sàn khang trang, ngõ bản sạch đẹp, homestay rực rỡ sắc màu, tiếng cười trẻ thơ rộn rã. Nhưng trong sự đổi thay ấy, vẫn còn nguyên tiếng khung cửi, vòng xòe, chum rượu cần - hồn cốt của người Thái.

Chính từ bản sắc đó, cộng đồng đã tìm được con đường giảm nghèo bền vững, biến di sản thành sức mạnh để phát triển, vươn lên hội nhập cùng cả nước”, ông Hùng chia sẻ.

Quang Dũng