Điểm mới về tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội

Quy định những khoản không phải đóng bảo hiểm

Dự thảo Nghị định Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc mới nhất quy định, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc là tiền lương tháng, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.

Trong đó, mức lương theo công việc hoặc chức danh tính theo thời gian (theo tháng) của công việc hoặc chức danh theo thang lương, bảng lương do người sử dụng lao động xây dựng theo quy định của Bộ luật Lao động được thỏa thuận trong hợp đồng lao động. 

Bên cạnh đó, các khoản phụ cấp lương để bù đắp yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà mức lương trên chưa được tính đến hoặc tính chưa đầy đủ, được thỏa thuận trong hợp đồng lao động; không bao gồm khoản phụ cấp lương phụ thuộc hoặc biến động theo năng suất lao động, quá trình làm việc và chất lượng thực hiện công việc của người lao động.

Mặc khác, các khoản bổ sung khác xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương theo quy định được thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương; không bao gồm các khoản bổ sung khác phụ thuộc hoặc biến động theo năng suất lao động, quá trình làm việc và chất lượng thực hiện công việc của người lao động.

Dự thảo Nghị định lần này cũng quy định tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc không bao gồm các chế độ và phúc lợi khác như tiền thưởng, tiền thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ; hỗ trợ khi người lao động có thân nhân bị chết, người lao động có người thân kết hôn, sinh nhật của người lao động, trợ cấp cho người lao động gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác ghi thành mục riêng trong hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật lao động.

Trường hợp trong hợp đồng lao động thỏa thuận lương theo giờ, ngày, tuần thì tiền lương tính trong tháng bằng tiền lương theo giờ, ngày, tuần tương ứng nhân với số giờ làm việc trong tháng theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động.

Khắc phục độ trễ thực hiện chính sách

Theo báo cáo đánh giá tác động của chính sách, Bộ Nội vụ cho biết, Điều 73 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định tiền lương tháng đã đóng bảo hiểm xã hội để làm căn cứ tính mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của người lao động được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ theo quy định của Chính phủ.

Như vậy, tiền lương tháng đã đóng bảo hiểm xã hội của người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc để tính hưởng các chế độ không đơn thuần là mức tiền cố định hằng tháng người lao động đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội, mà được điều chỉnh trên cơ sở tiêu dùng của từng thời kỳ theo quy định của Chính phủ.

Hiện nay, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2014, hướng dẫn của Chính phủ tại Nghị định số 115/2015/NĐ-CP, trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng do Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố (cuối tháng 12 hằng năm), Bộ Nội vụ ban hành Thông tư quy định việc điều chỉnh tiền lương đóng bảo hiểm xã hội của người lao động.

Tuy nhiên, theo Bộ này, do thời điểm công bố, cung cấp chỉ số giá tiêu dùng vào cuối tháng 12, trong khi đó việc điều chỉnh thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội để làm căn cứ giải quyết chế độ cho người tham gia bảo hiểm xã hội phải được thực hiện từ ngày 1/1.

Do đó, thực hiện theo đúng quy trình về ban hành văn bản quy phạm pháp luật hiện nay thì luôn có một độ trễ nhất định, như vậy, việc thực hiện điều chỉnh không đảm bảo tính kịp thời.