Dân đổ xô vào rừng hái xoay, rủng rỉnh bỏ túi hơn một triệu đồng/ngày

Mới 6h sáng, từ những bìa rừng xanh ở thị trấn Kbang, xã Sơ Pai, Sơn Lang, Krong… thuộc huyện Kbang, đã nghe tiếng gọi nhau í ới, rủ nhau đi hái xoay rừng. Đoàn người chia thành từng tốp nhỏ khoảng từ 10-20 người vào sâu trong rừng hái xoay.

Cây xoay là một loại cây gỗ lớn, cứng, thuộc nhóm gỗ II. Từ xưa, người dân bản địa sinh sống theo dãy núi Trường Sơn đã hái trái xoay về để ăn. Nhận thấy loại quả giá trị kinh tế lớn, các thương lái thường vào tận cửa rừng để thu mua xoay với giá cao.

Xoay thường chín trong khoảng hơn 2 tháng, từ tháng 8 đến cuối tháng 10. Hiện nay, xoay ngoài thị trường chủ yếu là xoay tự nhiên, có nguồn gốc từ rừng.

Theo chị Đinh Thị U (làng buôn Lưới, xã Sơ Pai, huyện Kbang, Gia Lai) cho biết: "Đây là mùa xoay nhiều nhất trong gần chục năm qua. Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch nên xoay không đi các thành phố lớn được. Việc này đã dẫn đến giá xoay giảm mạnh từ 150 nghìn đồng/kg xuống khoảng 20 nghìn đồng/kg".

Trong những năm 2019 và 2020, quả xoay khan hiếm và hàng đưa ra được TPHCM để tiêu thụ nên giá từ 150-200 nghìn đồng/kg. Năm nay, trên những cánh rừng Kbang đều phủ đen bởi trái xoay. Mỗi người đi hái có thể đạt từ 50-100 kg/ngày. Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch, xoay không xuất đi được nên giá cũng giảm còn 20-25 nghìn/kg. Khi được làm sạch và bán lẻ, xoay có giá 40-50 nghìn đồng/kg.

Xoay được mùa nên người dân huyện Kbang và các huyện lân cận đều đổ xô vào rừng để hái. Mỗi nhóm khoảng 20 người "vượt rừng" sâu để đi hái xoay. Trong nhóm sẽ cắt cử ra 2 người thanh niên to khỏe, nhanh nhẹn để trèo lên cây xoay, cao hàng chục mét rồi chặt cành thả xuống đất. Số người còn lại sẽ ở dưới gốc và hái quả.

Dù đang mang thai gần 7 tháng nhưng chị Đinh Thị Cách (làng Buôn Lưới, xã Sơ Pai) vẫn cùng chồng vào rừng hái xoay.

Chị Đinh Thị Cách cho hay, năm nay xoay giá thấp nhưng lại được mùa nên bà con cùng rủ nhau vào rừng để hái. Cả nhóm đi cùng và hái chung. Sau đó bán rồi chia đều tiền cho những người trong nhóm.

Xoay chín theo từng vùng, như ở thị trấn đang rộ nên mỗi người đi được khoảng hơn một triệu đồng. Ở đây, xoay mới bắt đầu chín nên đi hái cũng được hơn 500 nghìn đồng/ngày.

Theo ghi nhận của phóng viên, ngay tại ngã tư đường Lê Văn Tám (thị trấn Kbang, Gia Lai), khoảng từ 14h hàng ngày, có hàng trăm lượt người vận chuyển xoay từ rừng ra bán cho thương lái. Từng dòng xe máy chất 2-4 bao xoay ì ạch nối đuôi nhau hướng rừng chạy ra. Thương lái đi xe tải và chờ sẵn để thu mua.

Trò chuyện với chúng tôi, anh Soih (làng Che Ré, thị trấn Kbang) tâm sự, ngay từ sáng sớm, vợ chồng anh đã theo chân người dân trong làng vào rừng để hái xoay. Gần một tháng nay, đây là ngày 2 vợ chồng anh trúng quả đậm khi thu gần 100 kg quả. Với giá bán 18.000 đồng/kg, anh thu được hơn 1,7 triệu đồng. Ngày bình thường anh cũng thu khoảng từ 900 nghìn đồng đến 1,2 triệu đồng.

Tương tự, anh Trịnh Ninh Bình (thôn 3, xã Đông, huyện Kbang) chia sẻ: "Năm nay, xoay được mùa nhưng lại mất giá vì ảnh hưởng dịch. Xoay từ rừng về nhiều nhưng lại bị thương lái ép giá. Xoay chỉ kéo dài khoảng 2 tháng nên mọi người thường ưu tiên đi hái xoay để kiếm thêm thu nhập".

Bà Nguyễn Thị Lý (tiểu thương tỉnh Bình Định) giải thích: "Ảnh hưởng của dịch bệnh, thị trường tiêu thụ lớn nhất là TPHCM không còn, chỉ bán được ở Bình Định, Đà Nẵng và một vài tỉnh phía Bắc. Chúng tôi chỉ thu mua số lượng hàng ít theo đúng nhu cầu để xuất đi. Tuy nhiêu, giá cước xe cao và số lượng xuất cũng ít nên cũng không có lợi nhuận. Đa số xoay chỉ bán lẻ cho thị trường trong tỉnh nên giá mới giảm mạnh như vậy".

Ông Nguyễn Văn Hợi - Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Sơ Pai cho biết: "Xoay là loại cây rừng, có thân gỗ lớn và có giá trị về kinh tế cao. Khoảng tháng 7 - 8, người dân thường đi vào rừng hái xoay. Nhằm tránh việc người dân chặt cây để hái quả nên công ty đã tuyên truyền bà con chỉ được chặt cành nhỏ, cấm chặt cả cây. Để bà con thu xoay có hiệu quả, công ty đã cấm hái trái xanh, phải đợi lúc trái đã chín mới thả cửa rừng để tạo điều kiện cho bà con hái".