Công đoàn có vai trò ra sao khi người lao động tham gia XKLĐ?

Đề xuất này được đưa ra trong Hội nghị tham vấn chính sách về “Vai trò của công đoàn trong việc thúc đẩy tuyển chọn công bằng và việc làm bền vững cho lao động di cư”. Chương trình do Tổng LĐLĐ VN, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Quỹ Châu Á đồng tổ chức tại Hà Nội ngày 18/6, tại Hà Nội.

Mong muốn tạo việc làm bền vững

Ông Trần Văn Lý, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ VN, nhấn mạnh: “Là tổ chức đại diện bảo vệ quyền hợp pháp của người lao động, chúng tôi quan tâm đến việc làm, thu nhập và quyền của người lao động di cư Việt Nam. Đồng thời, chúng tôi mong muốn đảm bảo tuyển dụng công bằng và việc làm bền vững cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng và hỗ trợ họ khi về nước”.

Theo Tổng LĐLĐ VN, điều quan trọng là phải sửa đổi, bổ sung Luật về người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Đây là việc nhằm tăng cường vai trò của công đoàn với tư cách là tổ chức đại diện và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động đi làm việc ở nước ngoài.

Luật này, được gọi là Luật 72, có hiệu lực năm 2007, hiện nay đang trong quá trình rà soát để sửa đổi bổ sung.

Ông Chang-Hee Lee, Giám đốc ILO Việt Nam nói: “Các dòng người di cư cần được quản lý thông qua sự đồng thuận ba bên bao gồm Chính phủ, công đoàn và người sử dụng lao động tại cấp quốc gia, khu vực và toàn cầu”.

Cũng theo đại diện ILO tại Hà Nội, công đoàn cần đại diện cho tiếng nói của người lao động trong cơ cấu ba bên của ILO.

“Nếu không có tiếng nói mạnh mẽ này thì việc ‘ba bên đều thắng’, nghĩa là di cư mang lại lợi ích cho cả người sử dụng lao động, người lao động và nhà nước, không thể thực hiện được” - ông Chang Hee Lee nói.

Cần nhiều hỗ trợ lao động đi XKLĐ

Theo Bộ LĐ-TB&XH, cả nước có khoảng 134.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng trong năm 2017.

Đài Loan (Trung Quốc), Nhật bản, Hàn Quốc, Ả Rập Xê-Út và Malaysia là những điểm đến hàng đầu của lao động Việt Nam.

Số lượng lao động nữ tăng liên tục hàng năm, nhiều người trong số này làm việc trong lĩnh vực giúp việc gia đình, tại các quốc gia trong đó có Ả Rập Xê Út.

Một nghiên cứu gần đây của ILO cho biết, 76 % người lao động Việt Nam sang làm việc ở Malaysia và Thái Lan phải chịu một số hình thức vi phạm quyền lao động và tiếp cận rất hạn chế với các biện pháp khắc phục pháp lý trong thời gian làm việc ở đó.

Rất ít người tham gia vào các tổ chức công đoàn tại nơi đến làm việc.

So với lao động di cư từ Cămpuchia, Myanmar và CHDCND Lào, người lao động Việt Nam chịu chi phí di cư cao nhất.

Cụ thể, họ phải trả nhiều tiền hơn để đi làm việc ở nước ngoài và phải vay mượn để thanh toán cho những khoản chi phí đó làm cho người lao động dễ bị rơi vào tình trạng lệ thuộc vì nần và buôn bán người.

Ông Michael R. DiGregorio, Đại diện Quỹ Châu Á ở Việt Nam nói: “Để bảo vệ quyền của lao động di cư, cán bộ công đoàn cơ sở của Tổng LĐLĐ VN có thể đóng vai trò quan trọng trong việc truyền thông tại cộng đồng và tư vấn về di cư an toàn cho người lao động di cư tiềm năng và thành viên trong gia đình họ”.

Tuy nhiên, ông Michael R. DiGregorio cho rằng, các cán bộ này thường thiếu thông tin và kỹ năng để hỗ trợ, tư vấn hiệu quả cho người lao động ở cộng đồng trước khi xuất cảnh.

Ở cấp quốc gia, Tổng LĐLĐ VN đã tăng cường tham gia vào các cuộc trao đổi ba bên về chính sách di cư lao động và xây dựng luật.

Ngoài báo cáo rà soát và khuyến nghị về Luật 72, công đoàn cũng tham gia vào việc xây dựng các quy định liên quan đến cơ chế khiếu nại cho người lao động, hợp đồng mẫu, Quỹ hỗ trợ việc làm ngoài nước và xử phạm vi phạm hành chính trong lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài.

Hoàng Mạnh