Chặn "trào lưu" rút bảo hiểm xã hội một lần

Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Lê Hùng Sơn khẳng định, người lao động có thể yên tâm về việc được bảo đảm quyền lợi nếu chưa rút bảo hiểm xã hội một lần.

Mỗi năm gần 700.000 người rút bảo hiểm một lần

Theo báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, giai đoạn 2016-2021, có 4,06 triệu người lao động rút một lần trong khi đó có 4,2 triệu người tham gia mới bảo hiểm xã hội . Như vậy, tỷ lệ 1,048 người tham gia mới thì có 1 người rời khỏi hệ thống. 

Bình quân mỗi năm gần 700.000 người rút bảo hiểm xã hội một lần với số lượng năm sau cao hơn năm trước, tốc độ tăng trung bình khoảng 11,6%. 

Ông Lê Hùng Sơn, Phó Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam nhận định, hiện nay đang có "trào lưu" rút bảo hiểm xã hội một lần. Trung bình mỗi năm có khoảng 700.000 rời khỏi hệ thống. Năm 2022, có gần 900.000 người rút bảo hiểm xã hội một lần. Có thể thấy con số này tăng lên hằng năm.

Trước thực tế trên, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi lần này, có hai nhóm quy định để người lao động cân nhắc việc rút bảo hiểm xã hội một lần. Về nhóm gián tiếp, sẽ có các quy định tạo cơ hội để họ dễ dàng hưởng lương hưu hơn như giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu hưởng lương hưu, có thêm liên kết tầng giữa trợ cấp hưu trí xã hội và bảo hiểm xã hội cơ bản. Như vậy, người lao động sẽ có thêm nhiều lựa chọn để hưởng lương hưu thay vì rút bảo hiểm, rời khỏi hệ thống.

Về nhóm giải pháp trực tiếp, đề xuất quy định về hưởng bảo hiểm xã hội một lần với hai phương án: Giữ như quy định hiện hành và phương án còn lại là được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Trường hợp tham gia bảo hiểm xã hội chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu, ông Lê Hùng Sơn cho biết, theo dự thảo mới, người lao động có rất nhiều lựa chọn. Cơ quan Bảo hiểm xã hội và cơ quan an sinh xã hội sẵn sàng chờ người lao động quay lại thị trường lao động, có việc làm, có thu nhập để cộng nối thời gian đóng, sau này được hưởng lương hưu.

"Bên cạnh đó, người lao động có thể đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện cho những năm còn thiếu để cộng vào cho đủ điều kiện hưởng lương hưu. Hiện tối thiểu cần 20 năm, nhưng nếu dự thảo Luật thông qua, sau này chỉ cần 15 năm sẽ được hưởng lương hưu", ông Sơn phân tích.

Bên cạnh đó, người lao động sẽ được hưởng lương hưu trước khi đến tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Hiện, theo quy định 80 tuổi mới được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng, nhưng sau này đối với những người rút bảo hiểm xã hội nhưng còn thời gian chưa đủ 15 năm thì trước năm 80 tuổi sẽ được hưởng trợ cấp từ quỹ hưu trí và tử tuất.

Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, với các phương án như vậy, người lao động có thể yên tâm về quyền lợi của mình nếu chưa rút bảo hiểm xã hội một lần.

"Nghĩa là cơ quan an sinh xã hội chỉ giữ hộ cho người lao động số tiền đó thôi. Tiền của người lao động vẫn là của họ. Sau này, họ cũng có rất nhiều lựa chọn, nên đừng vội vàng rút để sau này hối tiếc. Bởi có rất nhiều người bây giờ muốn nộp lại số tiền trước đây đã rút để được hưởng chế độ nhưng không được nữa", Phó Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam nhấn mạnh. 

Có việc làm thì không ai nhận bảo hiểm xã hội một lần

Ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) cho rằng, muốn hạn chế tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần phải thực hiện kết hợp đồng bộ giải pháp. Trong đó, có những giải pháp không nằm trong pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Vị này lấy ví dụ như giải pháp chính sách việc làm. Nhiều người nhận bảo hiểm xã hội một lần do mất việc, không tìm được việc làm mới. Do quá khó khăn nên họ đã nhận bảo hiểm xã hội một lần.

"Nếu chúng ta giải quyết vấn đề trên bằng các chính sách việc làm, hỗ trợ quay trở lại thị trường lao động thì không ai nhận hiểm xã hội một lần. Tới đây, dự kiến sửa đổi Luật Việc làm sẽ có nhiều chính sách hỗ trợ người lao động quay trở lại thị trường lao động, bảo hiểm thất nghiệp… Tôi hy vọng rằng khi liên kết chính sách đồng bộ sẽ hạn chế được thực trạng trên" - ông Cường nói.

Đồng quan điểm, Phó trưởng Ban Chính sách pháp luật, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Lê Đình Quảng cho rằng, bản chất của bảo hiểm xã hội một lần là giải quyết khó khăn trước mắt cho người lao động khi mất việc làm.

"Cho nên, muốn hạn chế tình trạng trên chúng ta phải có giải pháp duy trì việc làm bền vững, chất lượng việc làm là quan trọng nhất. Vì vậy, căn cơ nhất là nâng cao đời sống, thu nhập của người lao động khi họ tham gia vào quan hệ lao động" - ông Quảng nhấn mạnh.

Một nguyên nhân dẫn đến việc rút bảo hiểm xã hội một lần, Phó trưởng Ban Chính sách pháp luật phân tích do nhiều người lao động chưa có niềm tin vào hệ thống an sinh.

Vừa qua, nhiều trường hợp người lao động không được giải quyết chế độ do doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội. Do đó, cần tăng cường biện pháp, đảm bảo thực thi pháp luật để tạo niềm tin cho người lao động.