Bóc lột sức lao động của trẻ em bị phạt gì, có phải đi tù không?

Pháp luật Việt Nam quy định khá chặt chẽ về việc sử dụng lao động trẻ em tại các điều 143-147 trong Bộ luật Lao động 2019.

Với nhóm lao động từ đủ 13 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi, Điểm 3 Điều 143 Bộ luật Lao động 2019 quy định chỉ được làm công việc nhẹ theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) ban hành.

Với nhóm trẻ chưa đủ 13 tuổi, Điểm 3 điều 145 quy định: "Người sử dụng lao động không được tuyển dụng và sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm việc, trừ các công việc nghệ thuật, thể dục, thể thao nhưng không làm tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa đủ 13 tuổi và phải có sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về lao động thuộc UBND cấp tỉnh".

Khi sử dụng người lao động chưa đủ 15 tuổi làm việc, phải tuân theo nhiều quy định như: Phải giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với trẻ và người đại diện; bố trí giờ làm việc không ảnh hưởng đến thời gian học tập của trẻ…

Ngoài ra, phải có giấy khám sức khỏe, xác nhận sức khỏe của người chưa đủ 15 tuổi phù hợp với công việc và tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần trong 6 tháng; bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn, vệ sinh lao động phù hợp với lứa tuổi.

Thời giờ làm việc của lao động chưa thành niên cũng được quy định rất chặt chẽ để đảm bảo sự phát triển của trẻ. Theo Điều 146 Bộ luật Lao động 2019, thời giờ làm việc của người chưa thành niên quy định như sau: "Thời giờ làm việc của người chưa đủ 15 tuổi không được quá 4 giờ trong 1 ngày và 20 giờ trong 1 tuần; không được làm thêm giờ, không làm việc vào ban đêm".

Nếu cá nhân, tổ chức sử dụng lao động trẻ em trái pháp luật sẽ bị xử phạt theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP. Cụ thể, Điều 29 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định người sử dụng lao động vi phạm quy định về lao động chưa thành niên bị phạt tiền từ 1 đến 75 triệu đồng.

Cụ thể, hành vi không lập sổ theo dõi riêng, có lập sổ nhưng không ghi đầy đủ nội dung theo quy định, không xuất trình sổ theo dõi khi cơ quan nhà nước yêu cầu sẽ bị phạt 1-2 triệu đồng.

Phạt tiền 20-25 triệu đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau: sử dụng lao động chưa thành niên mà chưa có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ; giao kết hợp đồng lao động không bằng văn bản; bố trí thời giờ làm việc ảnh hưởng đến thời gian học tập của trẻ; không có giấy xác nhận sức khỏe của trẻ phù hợp với công việc; không tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần trong 6 tháng…

Các hành vi sử dụng lao động chưa thành niên làm việc quá thời giờ làm việc quy định; bắt làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm; không bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn, vệ sinh lao động phù hợp… cũng bị xử phạt 20-25 triệu đồng.

Phạt tiền từ 50 đến 75 triệu đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây: Sử dụng người từ 13 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi làm công việc ngoài danh mục được pháp luật cho phép; sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm công việc ngoài danh mục được pháp luật cho phép, hoặc làm công việc được cho phép mà chưa được sự đồng ý của cơ quan chuyên môn (Sở LĐ-TB&XH)…

Ngoài ra, hành vi vi phạm quy định về sử dụng lao động trẻ em còn có thể bị xử lý hình sự theo Điều 296 Bộ luật Hình sự 2015. Theo đó, người nào sử dụng người dưới 16 tuổi làm những công việc nặng nhọc, nguy hiểm hoặc tiếp xúc với các chất độc hại theo danh mục mà Nhà nước quy định sẽ bị xử Tội vi phạm quy định về sử dụng người lao động dưới 16 tuổi.

Với tội danh này, người phạm tội bị phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 200 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm nếu phạm tội trong các trường hợp: Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 1 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 31% đến 60%.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 3 năm đến 7 năm: Phạm tội 2 lần trở lên; Đối với 2 người trở lên; Làm chết 1 người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe 1 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 61% trở lên.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 5 năm đến 10 năm: Làm chết 2 người trở lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 122% trở lên. Người phạm tội này còn có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng.

Bạn đọc có thể tham khảo chi tiết việc xử phạt các hành vi vi phạm các quy định về lao động chưa thành niên tại Điều 29 Nghị định 12/2022/NĐ-CP TẠI ĐÂY.