Bị sa thải chỉ vì... mang dép!

Sếp của tôi là người Nhật. Ngay những ngày đầu mới nhận nhiệm sở cách đây một năm rưỡi, ông mời chủ tịch Công đoàn và trưởng phòng nhân sự đến để "thương thảo về nội quy lao động".

Về cơ bản, những đề nghị của hai bên đưa ra đều đạt được đồng thuận, chỉ duy nhất một điều mà tôi và chủ tịch Công đoàn không nhất trí. Đó là ông đưa ra hành vi "mang dép của mình vào khu vực sản xuất" là lỗi nặng phải bị xử lý ở hình thức cao nhất là "sa thải".

Chủ tịch Công đoàn nói: "Theo quy định của pháp luật lao động Việt Nam, hình thức sa thải chỉ áp dụng khi người lao động vi phạm nghiêm trọng như trộm cắp, làm lộ bí mật kinh doanh hoặc bị kỷ luật mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật… ".

Sếp tôi lắc đầu, chỉ vào quyển sách luật bằng 3 thứ tiếng để ngay trước mặt: "Tôi áp dụng điều này: người lao động có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động. Quy trình sản xuất của công ty đòi hỏi nghiêm ngặt về vệ sinh lao động, nếu khách hàng phát hiện chỉ cần một hạt bụi trong xưởng sản xuất, chúng ta sẽ bị phê bình, gây khó dễ.

Tuy nhiên, tôi có ý khác mà sau này các bạn sẽ hiểu. Xin nói lại là tôi bảo lưu ý kiến và chịu trách nhiệm về quy định do mình đặt ra”.

Không thuyết phục được giám đốc, chúng tôi đành phải đưa vào nội quy lao động hành vi “mang dép của mình vào nơi làm việc” sẽ bị xử lý kỷ luật với hình thức “sa thải” vì “đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về lợi ích của người sử dụng lao động”.

Bảng nội quy khi nộp cho cơ quan lao động cũng bị khoanh đỏ quy định này nhưng cán bộ chỉ nhắc nhở phải điều chỉnh cho phù hợp chứ không làm khó dễ gì. Chủ tịch Công đoàn nói với tôi: “Cái nội quy này nếu mà bị kiểm tra, phát hiện chắc chắn tui với ông sẽ bị rầy”. Tôi nhăn mặt: “Để xem sếp có ý gì”.

Ngay sau đó, giám đốc yêu cầu các bộ phận có trách nhiệm phải trang bị đầy đủ dép (để mang vào xưởng) và nơi để giày dép cho công nhân, mỗi người một ngăn, có tên họ đàng hoàng. Buổi sáng đến xưởng, công nhân sẽ cất dép của mình vào tủ và mang dép do công ty cấp phát vào nơi làm việc. Ngay chỗ để giày dép và trong xưởng sản xuất, quy định được phóng to, in và dán ở những nơi dễ thấy nhất. Ngoài ra, mỗi công nhân được phát một quyển sổ tay, trong đó có in đầy đủ nội quy lao động.

Các trưởng xưởng có trách nhiệm tuyên truyền, nhắc nhở công nhân của bộ phận mình thực hiện việc “không mang dép của mình” vào nơi làm việc. Nếu bộ phận nào có công nhân vi phạm thì sẽ bị cắt thi đua. Trong tuần lễ đầu tiên, công nhân vi phạm sẽ được nhắc nhở, ghi một điểm trừ trong xếp loại chuyên cần. Tuần lễ thứ hai, nội quy được thực hiện nghiêm ngặt. Tổng cộng có 26 trong tổng số 570 công nhân bị cho nghỉ việc.

Mừng cho sếp là các trường hợp bị sa thải không ai khiếu nại chứ nếu không, chắc chắn công ty sẽ gặp rắc rối. Bước sang tuần lễ thứ ba, chỉ còn 1 công nhân vi phạm và sang tuần cuối cùng trong tháng thì tình trạng này chấm dứt hẳn.

Giám đốc triệu tập cuộc họp để rút kinh nghiệm. Sau khi xem qua báo cáo, sếp thủng thẳng nói: “Bây giờ tôi xin phép tiết lộ ý của tôi khi đặt ra nội quy này. Tôi chọn việc mang dép là bình thường nhất, phổ biến nhất, thậm chí đơn giản nhất mà công nhân phải thực hiện hằng ngày để tập cho họ thói quen chấp hành quy định.

Tôi làm nghiêm để họ thấy kỷ luật lao động không phải là chuyện đùa như tư tưởng của nhiều bạn công nhân hiện nay. Sau chuyện mang dép, chúng ta sẽ bắt đầu làm nghiêm các quy định khác về an toàn lao động”.

Lần này chúng tôi không ai phản đối vì hiệu quả của cách sếp làm đã thuyết phục chúng tôi. Và lần này, các hành vi bị áp vào hình thức kỷ luật sa thải lại dài thêm ra: Không cúp cầu dao khi máy đột ngột bị dừng, không mang găng tay khi thao tác, không tắt điện trước khi ra về, không báo cho bộ phận bảo trì mà tự tiện sữa chữa thiết bị hỏng hóc, nữ công nhân không đội mũ bảo hộ và vén tóc gọn gàng...

Giờ đây trật tự kỷ luật trong công ty chúng tôi phải nói là trên cả tuyệt vời. Thế nhưng chúng tôi vẫn vừa làm vừa run, không biết sẽ bị thổi còi lúc nào...