Việt Nam có nên tận dụng nguồn dự trữ ngoại tệ?

Khối Nghiên cứu Kinh tế của Ngân hàng HSBC vừa phát đi báo cáo phân tích tình hình kinh tế và ngoại hối với tiêu đề: “Việt Nam có nên tận dụng nguồn dự trữ ngoại tệ?”.

Dữ liệu do HSBC đưa ra cho hay, Chính phủ Việt Nam vừa đề xuất kế hoạch mượn khoản dự trữ ngoại tệ  sau khi cố gắng phát hành trái phiếu Chính phủ trên thị trường. Riêng trong tháng 5, 7 phiên đấu giá trái phiếu Chính phủ đều đã thất bại.

Vấn đề đặt ra là, trong bối cảnh này, Việt Nam có nên tận dụng nguồn dự trữ ngoại tệ? HSBC cho rằng: “Việc NHNN phải dùng nguồn dự trữ ngoại tệ để bảo vệ tỷ giá và tài trợ vốn cho các dự án Chính phủ sẽ khiến đồng Việt Nam rơi vào thế bấp bênh. Dự trữ ngoại tệ hiện nay chỉ ở khoảng 2,5 tháng nhập khẩu, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu cần thiết là ba tháng. Do đó, NHNN dường như không có dư địa để cho Chính phủ vay”.

Và theo HSBC, một giải pháp dễ dàng hơn để giải quyết nguyên nhân gốc rễ của vấn đề là sửa đổi Nghị quyết 78 đã có hiệu lực trong năm nay, vốn buộc Bộ Tài chính phải phát hành trái phiếuvới kỳ hạn bằng hoặc dài hơn 5 năm.

Tại cuộc họp Chính phủ tháng 4 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai đã đề nghị Chính phủ sử dụng nguồn dự trữ ngoại tệ của NHNN làm nguồn cấp vốn thay thế. Theo như biên bản cuộc họp tháng 4 được đăng trên trang web Chính phủ, NHNN sẽ chịu trách nhiệm chính và phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư để nghiên cứu, đề xuất cơ chế cho ngân sách vay từ nguồn dự trữ ngoại hối Nhà nước để thêm vốn vào các hoạt động đầu tư phát triển mà không ảnh hưởng đến an toàn tài chính quốc gia.

"Chúng tôi cho rằng nguyên nhân nảy sinh đề xuất này là do nhu cầu yếu kém đối với trái phiếu Chính phủ ở các phiên đấu giá gần đây. Bộ Tài chính đang trong thời điểm khó khăn với việc phát hành trái phiếu trong năm nay. Trong 250.000 tỷ đồng kế hoạch phát hành trái phiếu được ấn định cho năm 2015, Bộ Tài chính chỉ mới phát hành thành công 66.000 tỷ đồng từ đầu năm tới nay (tương đương với 27% kế hoạch)", báo cáo phân tích.

Quốc hội đã tiến hành kỳ họp thứ 9 vào ngày 20/5 và sẽ kéo dài đến ngày 26/6. Theo đó, 11 dự án luật được kỳ vọng sẽ thông qua và 15 dự luật sẽ được Quốc hội cho ý kiến, trong đó luật Ngân sách Nhà nước là một trong những dự luật được quan tâm.

Theo đánh giá của HSBC: “Nếu như Nghị quyết 78 không được sửa đổi trong phiên họp Quốc hội lần này, chúng tôi vẫn không kỳ vọng Chính phủ sẽ được thông qua quy định cho phép họ mượn tiền từ nguồn dự trữ ngoại tệ”.

Bởi theo phân tích, bất kỳ quyết định nào về việc Chính phủ được vay tiền từ nguồn dự trữ ngoại tệ cũng sẽ gây rủi ro đến sự ổn định tiền đồng. NHNN ra chính sách duy trì một biên độ giao dịch hẹp cho cặp tỷ giá USD/VND (+/-1%) mang ý nghĩa rằng nguồn dự trữ ngoại tệ là một công cụ cần thiết đảm bảo sự ổn định tỷ giá.

Những số liệu mới nhất cho thấy, NHNN đang nắm giữ khoảng 35 tỷ USD trong nguồn dự trữ ngoại hối vào cuối năm ngoái nhưng vẫn nằm dưới mức trung bình ba tháng nhập khẩu. Tình hình còn tồi tệ hơn khi cán cân thương mại đã chuyển từ ngưỡng dương vào tháng 11 năm ngoái sang ngưỡng âm 3,3 tỷ USD từ đầu năm đến nay, một con số chưa từng thấy kể từ năm 2011.

“Điều này sẽ càng gây khó khăn cho nguồn dự trữ ngoại hối và tiền tệ. Các yếu tố thị trường đã thúc đẩy NHNN giảm giá tiền đồng hai lần trong năm nay, giảm giá tiền đồng 1% vào ngày 7/1 và thêm 1% nữa vào ngày 7/5. NHNN khó có thể phá giá tiền đồng thêm một lần nữa dựa trên cam kết vào tháng 12 năm ngoái là không giảm giá tiền đồng quá 2% trong năm nay”, HSBC nhận định.

Ngoài ra, khả năng FED tăng lãi suất vào cuối năm nay có thể là một nguyên nhân mới giúp USD mạnh lên và buộc NHNN phải tận dụng nguồn dự trữ ngoại tệ của mình. Nếu như nguồn dự trữ ngoại tệ của NHNN được đưa vào sử dụng cho việc cấp vốn các dự án phát triển của Chính phủ thì điều này sẽ khiến cho NHNN trở nên thiếu cơ sở để duy trì với các cam kết và giữ vững uy tín của mình.

Tâm lý tiêu cực xung quanh những vấn đề này đã khiến tỷ giá USD/VND giao dịch ở nửa cao của biên độ, mặc dù mới phá giá gần đây.

“Chúng tôi hy vọng sẽ có một vài giải pháp thay thế khác, chẳng hạn như lựa chọn việc phát hành trái phiếu trên thị trường quốc tế. Vì vậy, chúng tôi vẫn kỳ vọng trong năm nay, NHNN sẽ không phá giá tỷ giá USD/VND thêm một lần nữa và duy trì mức tỷ giá dự báo của chúng tôi ở mức 21.750  VND/1 USD vào cuối năm”, HSBC cho hay.

 Nguyễn Hiền