VASEP: Nguy cơ gãy đổ chuỗi sản xuất, xuất khẩu thủy sản ngay trước mắt

Từ tôm đến cá đều gặp khó

Theo phản ánh của các doanh nghiệp (DN) chế biến tôm tại Cà Mau, Sóc Trăng và Bạc Liêu - 3 địa phương dẫn đầu về sản lượng và sản xuất tôm của cả nước - hiện nay diễn biến dịch bệnh Covid-19 phức tạp và các tỉnh đều thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 nên không chỉ việc lưu thông hàng hóa, mua bán con giống, thu hoạch tôm gặp khó khăn mà các nhà máy cũng đã phải giảm công suất chế biến 60-70%, thiếu hụt công nhân, chi phí tăng cao.

Nhiều DN cho rằng, ngành tôm Việt Nam đã trễ nhịp so với cơ hội thị trường nhưng nếu các địa phương mau chóng có giải pháp kiểm soát dịch bệnh vào cuối tháng 8 để phục hồi sản xuất thì vẫn còn cơ hội và giá tôm tăng trở lại nhưng muộn hơn thì coi như cơ hội năm nay trôi qua.

"Từ tháng 9 trở đi là thời điểm các nhà máy bước vào cao điểm thu mua nguyên liệu, chế biến và xuất khẩu nhưng với tình hình hiện tại thì chắc chắn nguồn cung tôm sẽ bị đảo lộn, thiếu hụt cho tới cuối năm, thậm chí kéo dài sang năm 2022" - phía VASEP dẫn nhận định.

Trong khi đó, các DN chế biến cá tra tại Đồng bằng sông Cửu Long cũng chia sẻ, từ cuối tháng 7, dịch bệnh lan từ TPHCM xuống các tỉnh miền Tây, các DN ngành này hứng chịu đầu tiên. Có tới 50% DN tại một số địa phương vùng trọng điểm phải đóng cửa. Cá tra nuôi tại ao của các công ty vượt cỡ do các nhà máy ngừng hoạt động hoặc giảm tối đa công suất.

Một số DN nuôi cá tra thời gian nuôi bị kéo dài, mật độ lớn khiến cá chết hàng chục tấn mỗi ngày. Hiện nay, ước tính, công suất hoạt động của toàn ngành cá tra chỉ từ 10 - 20%.

Các nhà máy tại nhiều địa phương chật vật cầm cự

Tại Hậu Giang, hầu hết nhà máy thủy sản đã đóng cửa do không đáp ứng được "3 tại chỗ", thiếu công nhân, việc đi lại gặp nhiều khó khăn. Nhiều nhà máy chế biến nằm trong "vùng đỏ" nên toàn bộ lao động từ "vùng xanh" không tới làm việc được tại nhà máy.

Một số nhà máy thời gian đầu cố gắng thực hiện "3 tại chỗ" để duy trì công ăn việc làm cho người lao động, trả hợp đồng các đơn hàng đã ký tuy nhiên cũng buộc phải ngưng hoạt động sau một tháng do phát sinh chi phí quá lớn như: tiền thuê khách sạn, ký túc xá, nhà ở, lương, tiền ăn, chăm sóc y tế, thuê cán bộ y tế xét nghiệm...

Một số DN khác tại ĐBSCL ngưng hoạt động thì chuyển hàng từ kho trữ để trả dần đơn hàng cho khách. Cho tới nay, hầu hết các DN chế biến đều đã cạn cả nguyên liệu và thành phẩm trong kho nên đã dừng hoàn toàn.

Tại Bến Tre, nhiều DN chế biến cá tra đã ngừng chế biến cá tra từ đầu tháng 8/2021 do việc đi lại, vận chuyển, nuôi trồng gặp khó khăn, công nhân lo ngại bị nhiễm bệnh nên cũng xin nghỉ. Tỷ lệ DN chế biến được chích vắc xin hiện dưới 15%.

Để cầm cự sản xuất, một số DN ở địa phương này cố gắng chế biến nghêu nhưng giá thấp nên cũng đang xem xét ngưng hoạt động. Thêm nữa, không ít khách hàng nhập khẩu đòi hủy hợp đồng và tìm khách hàng thay thế với lý do chậm tiến độ giao hàng.

Còn tại Đà Nẵng, sau khi thành phố thông báo giãn cách toàn bộ DN chế biến thủy sản cũng đã đóng cửa. Một số DN dự kiến thực hiện "3 tại chỗ" để sản xuất cầm cự nhưng thiếu công nhân chế biến trầm trọng.

DN xuất khẩu tôm của địa phương này xác định mở cửa hoạt động thì chỉ thu mua tôm nguyên liệu để làm hàng tôm PD (tôm lột vỏ lấy chỉ và cấp đông) đơn giản. Tuy nhiên, giá tôm loại này của Việt Nam không thể cạnh tranh được với tôm Ấn Độ và Ecuador trên nhiều thị trường.

"Một miếng khi đói bằng một gói khi no", đại diện Thuan Phuoc Corp đề nghị Nhà nước xem xét mở quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp chung tay cùng các DN trong việc chi trả lương, bảo hiểm cho người lao động

Ngoài ra, tại các địa phương ven biển như: Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Kiên Giang, DN đã giảm tối đa công suất chế biến, hoạt động cầm chừng. Cả người dân và DN đều gặp rất nhiều khó khăn do một số cảng cá bị phong tỏa do có ca nhiễm Covid-19.

Theo VASEP, nhiều DN đã cân nhắc tới phương án sẽ ngưng hoạt động hoàn toàn nếu trước 15/9, tình hình dịch bệnh ở các địa phương chưa được ngăn chặn và các biện pháp giãn cách xã hội còn tiếp tục kéo dài.