Vài nghìn container "vật vã" vì tắc ở cửa khẩu: Đề xuất loạt giải pháp khẩn

Cụ thể, Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính) cho rằng tình trạng ùn tắc dự kiến còn kéo dài trong thời gian tới do khả năng thông quan đã giảm tới mức tối thiểu và phía bạn không có kế hoạch mở lại các cửa khẩu trong thời gian ngắn tới đây. Trong khi số hàng hóa dồn về các cửa khẩu tiếp tục trong dịp cận Tết Nguyên đán.

Với thực trạng ùn ứ nghiêm trọng đang diễn ra, trên cơ sở tiếp nhận ý kiến đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp, Ban IV đã đưa ra một loạt đề xuất cấp bách gửi Chính phủ xem xét.

Thứ nhất, cần tiến hành một cuộc trao đổi cấp cao hơn giữa hai bên để cùng nhận diện nút thắt. Từ đó, đưa ra giải pháp tháo gỡ phù hợp với mục tiêu là khẩn trương giải phóng lượng hàng hóa và xe tồn tại các cửa khẩu, đưa hoạt động xuất nhập khẩu hai nước dần trở lại bình thường trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc đảm bảo an toàn phòng chống dịch.

Một số các nội dung cụ thể được đưa ra như: Trao đổi, đàm phán với phía Trung Quốc để bố trí cửa khẩu thông quan riêng cho hàng linh kiện điện tử, hàng nguyên phụ liệu phục sản xuất trong nước so với hàng nông sản, thủy sản.

Hai bên cũng cần phối hợp lực lượng chuyên môn để bàn giao theo đợt, giải phóng các xe hàng, container, tài xế đang "kẹt" tại cửa khẩu hai bên.

Bên cạnh hoạt động đàm phán, Ban IV đề xuất Chính phủ xem xét giao các địa phương có các cửa khẩu đường bộ với Trung Quốc khẩn trương rà soát, khảo sát, thiết lập vùng đệm để quản lý, kiểm soát chặt chẽ tình hình dịch bệnh Covid-19 tại khu vực đệm này, nhằm phát hiện sớm và cách ly ngay tại đầu vùng đệm.

Với hàng nông sản sắp thu hoạch và chuẩn bị xuất khẩu sang Trung Quốc qua các cửa khẩu đường bộ trong dịp cận Tết, Ban này đề xuất Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn làm việc với các địa phương tạm dừng các chuyến hàng đang có kế hoạch vận chuyển lên cửa khẩu và hướng dẫn người nông dân tăng bảo quản tại kho lạnh...

Các địa phương cũng cần kết hợp với các hiệp hội ngành hàng đẩy mạnh tuyên truyền để người nông dân, doanh nghiệp thay đổi tập quán kinh doanh xuất khẩu từ phương thức truyền thống, không có hợp đồng thương mại sang hình thức chính ngạch, mua bán theo hợp đồng, với điều kiện giao dịch, giao nhận rõ ràng, giao hàng tại cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính.

Về dài hạn, Chính phủ chỉ đạo các địa phương có cửa khẩu với Trung Quốc quy hoạch, đầu tư hạ tầng logistics, đặc biệt mở rộng, tăng diện tích các kho bãi, địa điểm tập kết cho hàng hóa và xe vận tải hàng hóa làm thủ tục thông quan thuận lợi.

Các đề xuất này được đề xuất "khẩn" trước thực tế có hơn 6.300 container xuất khẩu sang Trung Quốc và hơn 3.000 xe đang chờ nhập khẩu vào Việt Nam, năng lực thông quan hàng hóa giảm đáng kể, tác động rất lớn đến hoạt động xuất nhập khẩu của nhiều ngành.

Mặt hàng tồn chủ yếu tại các cửa khẩu là hàng nông sản và thủy sản (chiếm tới 80-90%). Với thời gian thông quan lên đến 20-30 ngày như hiện nay, hầu hết hàng hóa nông, thủy sản này sẽ bị hỏng, dự kiến phải đổ bỏ, không còn khả năng tiêu thụ.

Ngoài nông sản, hàng tồn nằm tại các cửa khẩu còn có linh kiện điện tử, nguyên liệu phục vụ sản xuất chế biến gỗ, ván bóc... nước mà các doanh nghiệp đang rất cần để gấp rút hoàn thành đơn hàng đã ký dịp cuối năm.

Một số tập đoàn sản xuất hàng điện tử lớn nhất Việt Nam cho biết, do linh kiện không thể nhập về qua cửa khẩu đường bộ theo kế hoạch mà lại không thể dừng dây chuyền sản xuất nên các họ phải ứng phó tạm thời bằng cách chuyển sang các phương thức vận chuyển khác tốn kém hơn như đường hàng không với chi phí đắt hơn 76% (chưa tính phụ phí dịch bệnh 15%).

Ngay cả khi áp dụng biện pháp này, mức độ rủi ro bị chậm hàng, dừng hàng vẫn rất cao, doanh nghiệp có thể bị thiệt hại lớn nếu phải dừng dây chuyền sản xuất

Thiệt hại về tiền hàng, theo ước tính của Hiệp hội Rau quả Việt Nam, lên đến nhiều nghìn tỷ đồng. Số tiền này chưa kể chi phí vận chuyển trung bình 100 triệu một xe với tình hình ách tắc hiện tại.

Với bối cảnh sắp đến vụ thu hoạch cuối năm, là vụ cao điểm của lượng hàng hóa nông, thủy sản Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, nếu khả năng thông quan không được cải thiện, con số thiệt hại sẽ còn lớn hơn rất nhiều lần.