Tỷ phú Phạm Nhật Vượng với những lần "chịu đau" đóng cửa kinh doanh

"Mãi mãi tinh thần khởi nghiệp" là khẩu hiệu (slogan) của Vingroup - tập đoàn đa ngành đình đám nhất Việt Nam hiện nay.

Trong báo cáo thường niên của Vingroup, tập đoàn này nhấn mạnh: Tư tưởng khởi nghiệp được chọn làm nền tảng cho sự phát triển của Vingroup, một doanh nghiệp có một bề dày lịch sử hình thành và phát triển.

"Luôn lắng nghe, luôn sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, luôn có động lực thay đổi, kiến tạo cơ hội và hợp tác để thành công chính là những gì Vingroup đang và tiếp tục thực hiện, là kim chỉ nam cho sự phát triển của tập đoàn" - doanh nghiệp của tỷ phú Phạm Nhật Vượng cho hay.

Đúng như phương châm nói trên, trong quá trình phát triển của mình, Vingroup không ít lần dám thay đổi, thậm chí là thay đổi đột ngột không khỏi khiến công chúng ngỡ ngàng. Điều này đồng thời cho thấy sự nhanh nhạy, quyết liệt và dứt khoát của vị tỷ phú giàu nhất Việt Nam trong sự nghiệp kinh doanh.

Bản thân Chủ tịch Vingroup cũng đã nói rằng: "Chúng ta chưa bao giờ lên đỉnh và sẽ có lẽ không bao giờ có đỉnh. Luôn giữ tinh thần startup, không để xuất hiện suy nghĩ hưởng thụ".

Cùng nhìn lại những quyết định đầy táo bạo trong sự nghiệp của vị tỷ phú số 1 Việt Nam:

Bán Technocom cho Nestle

Trong một lần hiếm hoi trả lời phỏng vấn, ông Phạm Nhật Vượng cũng đã cho biết, trước khi về nước hẳn, ông Vượng vẫn bay qua bay lại giữa Việt Nam và Ukraine để lo việc kinh doanh ở cả hai quốc gia.

Thời điểm đó, đã nhiều năm Nestle ngỏ ý muốn mua lại Technocom ở Ukraine nhưng ông Vượng luôn từ chối. Bất ngờ đến năm 2009, ông quyết định bán công ty để tập trung toàn lực về trong nước.

Năm 2010, ông Vượng bán Technocom cho tập đoàn Nestle của Thụy Sĩ với mức giá không được tiết lộ. Thời điểm ông rời đi, Technocom vẫn là một tên tuổi lớn trên thị trường hàng tiêu dùng nhanh của Ukraine, có hai nhà máy ở Kharkov với doanh thu lên tới 100 triệu USD/năm. Technocom có 1.900 nhân viên, sản phẩm của công ty này được xuất sang 20 quốc gia, trong đó có Nga, các nước Baltic, Đức, Hungary, Israel, Ba Lan và Romania.

"Khi mình rời đi, thị phần của mình trong mảng mì ăn liền khoảng trên 90%, bột canh quanh 80%; 7 năm liền mình giữ thị phần hầu như không giảm. Trong khi đối thủ có lúc chi đỉnh điểm 34 triệu USD cho quảng cáo, mình chi khoảng 2 triệu USD, mà chủ yếu là để mua áo lông ngỗng phát cho đội bán hàng ngoài chợ; vậy mà đối thủ hầu như không chiếm được thị phần của mình", ông cho biết.

Về lý do bán Technocom, ông Vượng giải thích trên Forbes Việt Nam rằng: "Khoảng 2008 có vụ máy bay Airbus của Air France bị rơi xuống biển không tìm được. Tôi nghĩ, mình cũng bay suốt như vậy, nhỡ máy bay rơi không tìm được thì có phải khổ vợ con không? Lúc ấy trong nước cũng nhiều việc. Tôi muốn làm hẳn mọi việc đến đầu đến đũa".

Dứt khoát đóng cửa Tập đoàn tài chính Vincom

Giai đoạn 2008, ông Phạm Nhật Vượng từng có tham vọng lấn sân thị trường tài chính với cái tên Tập đoàn Tài chính Vincom (VFG) - đơn vị có định hướng phát triển trên các mảng ngân hàng, bảo hiểm, quản lý quỹ, chứng khoán.

Trước đó, thị trường tài chính Việt Nam bùng nổ, chứng khoán thăng hoa trong năm 2006 và các ngân hàng tư nhân chưa phát triển mạnh. Thế nhưng, đến giai đoạn 2007-2008, khủng hoảng tài chính Mỹ lan rộng và dần ảnh hưởng đến Việt Nam.

Mặc dù đã chuẩn bị sẵn sàng cho sự ra đời của Tập đoàn tài chính Vincom, trước những rủi ro hiện hữu, ông Phạm Nhật Vượng quyết định dừng chân, chấp nhận đền bù 6 tháng đến 1 năm lương cho các nhân sự dù chưa thực sự làm việc ngày nào.

Chuyển nhượng tòa tháp biểu tượng Vincom Hà Nội

Vincom Center Hà Nội/Vincom City Towers là một trong những trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê cao cấp đầu tiên ở Hà Nội và từng là biểu tượng cho sự sầm uất ở Hà Nội những năm 2000.

Vincom Center Hà Nội gồm 3 tháp: Khối văn phòng Vincom Center Hanoi bố trí từ tầng 7 - tầng 23 của tháp A và B. Tháp C của Vincom Center Hanoi nằm đối xứng với hai tháp A và B, được đưa vào hoạt động năm 2009.

Tuy nhiên, vào năm 2006, ông Phạm Nhật vượng đã bán tháp A Vincom tại 191 Bà Triệu cho Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV). Đến cuối năm 2011, ông lại bán tháp B Vincom cho Ngân hàng cổ phần Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) và chuyển toàn bộ trụ sở văn phòng tập đoàn và các đơn vị thành viên tại Hà Nội về khu đô thị sinh thái Vincom Village tại Sài Đồng - quận Long Biên vào đầu tháng 1/2012.

Trong giai đoạn đó, Vincom và ông Phạm Nhật Vượng vướng phải nhiều tin đồn thất thiệt, liên quan đến nợ nần. Trong một buổi gặp gỡ báo chí năm 2011, ông Vượng chia sẻ: "Chỉ riêng năm nay thiên hạ đã đồn tôi chết tới 4 lần, lần thì rơi máy bay, lần chết ở nước ngoài, lần thì bị ung thư. Rồi dư luận xôn xao chuyện VinGroup nợ tới 20.000 tỷ đồng".

Thực tế, việc bán dự án này, theo ông Lê Khắc Hiệp, Phó Chủ tịch Vingroup: "Sự chuyển nhượng này giúp Vingroup có thêm một nguồn vốn lớn để phát triển các dự án quan trọng của mình".

Ông Phạm Nhật Vượng cho hay, nửa cuối năm 2011 thực sự là quãng thời gian mà những khó khăn với các doanh nghiệp vượt xa các dự kiến và dự báo trước đó. Tuy nhiên, với thực lực của mình và cả sự "nhanh chân", Vingroup đã hoàn thành những mục tiêu kinh doanh đề ra đối với doanh số bán hàng các dự án Vincom Villages, Times City, Royal City; sáp nhập Vincom và Vinpearl; khai trương Vincom Center Long Biên; khai trương bệnh viện 5 sao Vinmec đầu tiên tại Hà Nội.

Rút khỏi mảng bán lẻ

Tháng 12/2019, Vingroup chính thức công bố rút lui khỏi mảng bán lẻ trực tiếp. Trong đó, trang thương mại điện tử Adayroi sáp nhập vào VinID. Toàn bộ hệ thống siêu thị điện máy VinPro bị giải thể.

Đây là bước tiếp theo trong lộ trình tái cơ cấu của tập đoàn, nhằm tập trung mọi nguồn lực cho lĩnh vực ưu tiên cốt lõi là công nghiệp - công nghệ, sau khi tiến hành hoán đổi cổ phần Công ty VinCommerce (VCM) và Công ty VinEco cho đối tác.

VCM có vốn điều lệ là 6.436 tỷ đồng, sở hữu chuỗi Vinmart và Vinmart+ còn VinEco vốn điều lệ 2.000 tỷ đồng, chuyên về sản xuất nông nghiệp với quỹ đất 3.000ha. Mục tiêu của sự hoán đổi này đó là tạo nên tập đoàn hàng tiêu dùng - bán lẻ mới với quy mô lớn hàng đầu Việt Nam và khu vực.

Báo cáo tài chính kiểm toán năm 2019 của Vingroup cho thấy, năm 2019, tập đoàn này đã hoán đổi toàn bộ 64,3% tỷ lệ sở hữu trong công ty VCM cho Công ty cổ phần Tập đoàn Masan (Masan Group - MSN) lấy quyền chọn nhận cổ phần trong một công ty mới - là công ty hợp nhất sở hữu cổ phần của hai công ty, bao gồm VinCommerce và MasanConsumerHoldings (mảng sản xuất bán lẻ của Masan).

Theo thuyết minh báo cáo tài chính, tại ngày chuyển nhượng, Công ty VCM đang kiểm soát trực tiếp và gián tiếp các công ty con là VinCommerce; Đầu tư Sản xuất Phát triển Nông nghiệp VinEco; Đầu tư Sản xuất Phát triển Nông nghiệp VinEco-Tam Đảo và Nông nghiệp Đồng Nai - VinEco. Từ ngày 31/12/2019, VCM và các công ty con nêu trên không còn là công ty con của Vingroup.

Cũng theo thuyết minh tại BCTC, giá trị quyền chọn nhận cổ phần này được ghi nhận trong thuyết minh BCTC là 9.539,4 tỷ đồng. Sau đó, Vingroup đã hoàn tất chuyển nhượng một phần quyền chọn này cho một đối tác doanh nghiệp khác. Khoản lãi từ giao dịch chuyển nhượng này là 8.502 tỷ đồng và đã được ghi nhận trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất.

Đóng cửa chuỗi cửa hàng Viễn Thông A

Viễn Thông A từng là tên tuổi lâu đời nhất trong số các chuỗi bán hàng công nghệ, đặc biệt là tại T.PHCM. Tháng 11/2018, Vingroup xác nhận việc mua lại Viễn Thông A với việc nắm 100% tỷ lệ biểu quyết và 64,46% tỷ lệ lợi ích tại đây.

Động thái này được xem là bước đi tiếp theo nhằm mở rộng kênh phân phối cho điện thoại Vsmart của Vingroup.

Tuy nhiên, chỉ sau một năm về tay Vingroup, đến cuối tháng 12/2019, tập đoàn của tỷ phú Phạm Nhật Vượng lại đi đến việc đóng cửa, ngừng kinh doanh loạt cửa hàng Viễn Thông A, rút lui khỏi mảng bán lẻ, giải thể Vinpro.

CEO Vingroup Nguyễn Việt Quang khi đó cho biết, với việc thay đổi chiến lược mới, Vingroup sẽ thực hiện chính sách "thắt lưng buộc bụng", tái cấu trúc hoặc giải thể các công ty con không thuộc ưu tiên cốt lõi để tập trung nguồn lực cho những dự án lớn.

Rút khỏi lĩnh vực hàng không khi Vinpearl Air chưa kịp cất cánh

Vào cuối năm 2019, Dự án vận tải hàng không Vinpearl Air sau quá trình thẩm định với các ý kiến ủng hộ của các bộ ngành liên quan đã được Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị lên Thủ tướng xem xét, quyết định chủ trương đầu tư để dự kiến khai thác thương mại trong tháng 7/2020.

Kế hoạch của Vinpearl Air là ngay trong năm đầu tiên khai thác sẽ khai thác 6 máy bay loại tầm ngắn, tầm trung thân hẹp 150-220 ghế như Airbus A320, A 321. Trung bình hàng năm sẽ đưa vào khai thác thêm 6 máy bay/năm và đến năm 2024 đội máy bay của Vinpearl Air đạt 30 chiếc...

Tổng vốn đầu tư thực hiện dự án hàng không Vinpearl Air là 4.700 tỷ đồng, trong đó, vốn chủ sở hữu 1.300 tỷ đồng, chiếm 27,66% tổng vốn đầu tư còn vốn vay, vốn huy động hợp pháp khác là 3.400 tỷ đồng, chiếm 72,34% tổng vốn đầu tư.

Trong khi công chúng đang trông ngóng thì đột ngột vào ngày 14/1/2020, Vingroup công bố chính thức rút khỏi lĩnh vực kinh doanh vận tải hàng không, dừng dự án Vinpearl Air. Vingroup cho biết động thái trên là bước đi nhất quán trong việc tập trung tối đa nguồn lực cho mục tiêu chiến lược là công nghệ và công nghiệp của Vingroup.

Theo ông Nguyễn Việt Quang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Vingroup lúc đó, thị trường hàng không Việt Nam rất tiềm năng và đang phát triển mạnh, nhưng cũng có các công ty lớn đang tham gia. "Việc Vingroup đầu tư mạnh vào hàng không có thể dẫn đến dư thừa nguồn cung, gây lãng phí cho xã hội, đồng thời chúng tôi cũng cần tập trung nguồn lực cho việc phát triển mảng công nghệ - công nghiệp của mình. Vì vậy chúng tôi quyết định rút lui", ông Quang cho hay.

Dừng mảng sản xuất tivi, điện thoại di động

Chiều ngày 9/5, Tập đoàn Vingroup của tỷ phú Phạm Nhật Vượng bất ngờ công bố thông tin gây xôn xao: VinSmart sẽ dừng việc nghiên cứu, sản xuất tivi và điện thoại di động.

Như vậy, sau gần 3 năm phát triển, với việc đã ra mắt thị trường 19 mẫu điện thoại và 5 mẫu tivi, hãng điện thoại "made in Vietnam" do Vingroup thực hiện sẽ chia tay thị trường.

VinSmart ra đời vào tháng 6/2018, khởi điểm là sản xuất điện thoại thông minh thương hiệu Vsmart. Dù còn non trẻ và đứng trước sự cạnh tranh khốc liệt của các sản phẩm điện thoại nhập khẩu từ nước ngoài, song Vsmart vẫn chiếm lĩnh Top 3 thị phần smartphone Việt Nam và là thương hiệu điện thoại Việt xuất sắc nhất Tech Awards 2020, trở thành một trong những thương hiệu được yêu thích nhất Việt Nam.

Giải thích cho động thái đầy bất ngờ nói trên, Vingroup cho biết, tập đoàn này đang tập trung nguồn lực phát triển các sản phẩm điện tử và các tính năng về "Infotainment" cho ô tô VinFast.

"Đây là bước đi chiến lược nhằm đưa VinFast tiến đến mục tiêu trở thành một trong những hãng xe điện thông minh và tiện ích nhất thế giới" - phía Vingroup cho hay.

Theo quyết định mới, VinSmart sẽ dừng việc phát triển tivi và điện thoại di động, chuyển sang phát triển các tính năng thông minh trên phương tiện giao thông và nhà ở.

Ông Nguyễn Việt Quang - Phó Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Vingroup cho biết: "Việc sản xuất điện thoại hoặc tivi thông minh đã không còn mang lại khả năng đột phá, tạo ra giá trị khác biệt cho người dùng. Trong khi đó, việc phát triển các dòng ô tô đặc biệt thông minh, các ngôi nhà thông minh, thậm chí kiến tạo các thành phố thông minh... sẽ mang đến rất nhiều lợi ích và những trải nghiệm vượt trội cho nhân loại. Vì vậy, chúng tôi quyết tâm dồn mọi nguồn lực cho mũi nhọn này".