Trung Quốc sợ bị “mất mặt” khi Nhật Bản chi tiền cho doanh nghiệp "di cư"

Theo SCMP, việc chính phủ Nhật Bản chi 653 triệu USD cho 87 công ty để di chuyển cơ sở sản xuất ra khỏi Trung Quốc dẫn tới quan điểm rằng, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới đang dần “phân ly” với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Trên thực tế, số doanh nghiệp trên chỉ chiếm chưa đến 1% tổng đầu tư của Nhật Bản vào Trung Quốc, ngoài ra, việc các doanh nghiệp này rời bỏ Trung Quốc sẽ không tạo ra tác động kinh tế ngay lập tức.

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, động thái này của Nhật Bản cũng đã đủ khiến cho chính quyền Trung Quốc như “ngồi trên đống lửa”. Bởi nếu tình trạng này còn tiếp diễn, nó có thể làm lung lay nền tảng của mô hình tăng trưởng Trung Quốc và khiến ngành công nghiệp nước này suy yếu.

Hồi hương hoặc mở rộng sang Đông Nam Á

Theo một cuộc điều tra, 57 trong số 87 công ty được chính phủ Nhật Bản trợ cấp sẽ mở thêm nhà máy tại Nhật Bản, số còn lại sẽ mở rộng sản xuất ở các nước Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam, Myanmar và Thái Lan.

Trong số đó, khoảng 70% là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hơn 2/3 hoạt động trong lĩnh vực y tế.

Các quan chức Nhật Bản cho biết sẽ sớm công bố danh sách các công ty tiếp theo được hưởng trợ để di dời dây chuyền sản xuất ra khỏi Trung Quốc.

Theo khảo sát của Teikoku Databank, trung tâm nghiên cứu tín dụng hàng đầu Nhật Bản, có khoảng 13.685 công ty Nhật Bản hoạt động tại Trung Quốc tính tới cuối tháng 5/2019, giảm từ con số 13.934 hồi năm 2016. Vào thời kỳ cao điểm năm 2012, có tới 14.394 công ty Nhật Bản hoạt động tại Trung Quốc.

Các quan chức Nhật Bản cho biết, nước này đang soạn thảo danh sách thứ hai về các công ty được cấp viện trợ để rời Trung Quốc.

Bị cuốn vào chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và hứng chịu tổn thất do Covid -19 gây ra, các đại gia máy in của Nhật Bản bao gồm Brother, Kyocera và Fuji Xerox đều đang dịch chuyển khỏi Trung Quốc để đến Việt Nam.

Sharp cũng chuẩn bị di dời một phần dây chuyền sản xuất máy in đa chức năng từ tỉnh Giang Tô sang Thái Lan.

Sợ bị “mất mặt”, giải pháp nào cho Trung Quốc ?

Giáo sư về kinh tế công nghiệp Liu Zhibiao của Đại học Nam Kinh thuộc tỉnh Giang Tô cho biết, chính quyền địa phương Trung Quốc đang ngày càng lo lắng về cuộc di cư của các nhà sản xuất. Họ sợ sẽ bị “mất mặt” nếu doanh nghiệp nước ngoài rời đi.

“Tại Giang Tô, chúng tôi chưa chứng kiến đợt di cư lớn của các công ty Nhật Bản. Chúng tôi hiểu động thái của chính phủ Nhật Bản, đặc biệt là khi xét đến những gì đã xảy ra kể từ đại dịch Covid-19”.

“Cuối cùng thì cách duy nhất để chính quyền các địa phương ở Trung Quốc giữ chân doanh nghiệp nước ngoài là giúp họ giảm chi phí, đồng thời đảm bảo môi trường đầu tư an toàn”, giáo sư Liu nhấn mạnh.

Tại tỉnh Sơn Đông, nơi có hơn 1.300 công ty Nhật Bản hoạt động, chính quyền địa phương đang vội vã tìm cách giữ chân các doanh nghiệp nước ngoài. Tỉnh này đồng tổ chức sự kiện với các tổ chức xúc tiến thương mại Trung - Nhật, dự kiến kéo dài đến cuối tháng 9, để tăng cường hợp tác với ngành sản xuất và y tế Nhật Bản.

“Mục đích chính của các khoản trợ cấp (từ chính phủ Nhật Bản) vẫn là đa dạng hóa chuỗi cung ứng và làm cho các công ty Nhật trở nên ‘cứng rắn’ hơn, thay vì chỉ tập trung rút khỏi Trung Quốc”, Hideo Kawabuchi, Phó tổng giám đốc Tổ chức Thúc đẩy Ngoại thương Nhật Bản (JETRO) tại Bắc Kinh. “Chính sách này không mang tính bắt buộc và quyết định di dời các nhà máy ra khỏi Trung Quốc là tùy thuộc vào từng công ty.”

“Chiến lược của các công ty Nhật Bản dựa vào kinh tế và thị trường chứ không phải là tẩy chay Trung Quốc”, ông Kawabuchi nói thêm.

Nhập khẩu điện gia dụng, máy tính và phụ tùng xe hơi của Nhật Bản phụ thuộc phần lớn vào Trung Quốc. Tuy nhiên, dịch Covid-19 bùng nổ từ Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc) khiến hoạt động sản xuất của các nhà máy tại Trung Quốc đình trệ trong vài tháng, dẫn tới gián đoạn sản xuất ở Nhật Bản.

Theo chuyên gia Scott Kennedy, các doanh nghiệp Nhật Bản vẫn quan tâm đến thị trường nội địa Trung Quốc. Dù tăng trưởng GDP Trung Quốc giảm dần trong những năm qua và sẽ còn tiếp tục lao dốc, thị trường tiêu dùng nước này sẽ mở rộng.