Tranh luận việc Uber, Grab, Be tự định giá, “kiếm lợi” ở Việt Nam

Ông Nguyễn Văn Thể - Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) - cho biết như vậy trong phiên Quốc hội thảo tại hội trường về Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi), hôm nay (16/11).

Tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre) nêu vấn đề về kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, quy định tại khoản 4 Điều 60 của dự thảo Luật: Kinh doanh vận tải bằng xe ô tô là việc tổ chức, cá nhân thực hiện ít nhất một trong các công đoạn gồm điều hành phương tiện và lái xe hoặc quyết định giá cước vận tải để thực hiện hoạt động vận chuyển hành khách hàng hóa trên đường bộ nhằm mục đích sinh lợi.

Đại biểu đề nghị cần phân biệt rõ kinh doanh vận tải và dịch vụ hỗ trợ kết nối phục vụ kinh doanh vận tải, theo đó các dịch vụ sử dụng công nghệ thông tin chỉ hỗ trợ kết nối việc thực hiện dịch vụ kinh doanh vận tải bằng xe ô tô.

Nữ đại biểu cho rằng, xét về bản chất 2 mô hình này hoàn toàn khác nhau. Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kết nối vận tải chỉ vận hành phần mềm ứng dụng, không tham gia vào mọi công đoạn trong quá trình vận tải. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ phần mềm ứng dụng chỉ giúp kết nối khách hàng và lái xe thông qua phần mềm kết nối trên không gian mạng, không sở hữu xe và lái xe và chỉ được hưởng phí kết nối từ việc hỗ trợ các lái xe.

“Họ chỉ thỏa thuận với lái xe là các cá nhân thật sự kinh doanh vận tải chứ không trực tiếp giao dịch với người thuê dịch vụ vận tải hành khách, cho nên chỉ coi như dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ. Việc quy định như vậy là không phù hợp với thực tiễn và sẽ khiến doanh nghiệp cung cấp phần mềm hoạt động thiếu hiệu quả vì phải thực hiện những yêu cầu không cần thiết khác” - đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy cho biết.

Đại biểu đoàn Bến Tre đề nghị Ban soạn thảo rà soát lại khái niệm này cho chính xác, tránh nhầm lẫn đối tượng, sẽ dẫn đến biện pháp quản lý không phù hợp, làm gia tăng gánh nặng với doanh nghiệp và kìm hãm sự phát triển của xã hội, ảnh hưởng đến quyền lợi của người sử dụng dịch vụ.

“Thực tiễn kinh nghiệm của một số quốc gia như Singapore gọi dịch vụ này là dịch vụ trung gian, Philippines và nhiều bang của Mỹ gọi là dịch vụ mạng lưới vận tải hay Trung Quốc và Úc gọi là dịch vụ đặt xe trực tuyến” - nữ đại biểu nói và cho đề nghị sửa khoản 4 Điều 60 thành kinh doanh vận tải bằng xe ô tô là việc tổ chức, cá nhân vận chuyển hành khách, hàng hóa trên đường bộ nhằm mục đích sinh lợi; đồng thời quản lý dịch vụ hỗ trợ kết nối vận tải theo nhóm dịch vụ hỗ trợ vận tải.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (đoàn Quảng Bình) tán thành với ý kiến của đại biểu đoàn Bến Tre và dẫn báo cáo thẩm tra của Ủy ban Quốc phòng và An ninh cho rằng với khái niệm mới nêu trên thì các dịch vụ sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ kết nối cho xe ô tô như Grab, Be… sẽ bị coi là hoạt động kinh doanh vận tải và quy định này không phù hợp với thực tiễn và đề nghị chỉ nên coi các dịch vụ sử dụng công nghệ nêu trên là các dịch vụ hỗ trợ giao thông đường bộ.

Theo đại biểu đoàn Quảng Bình, trong thời gian qua, đã xuất hiện các hình thức kinh doanh mới thực hiện dịch vụ hỗ trợ kết nối cho xe ô tô. Đây là những doanh nghiệp không sở hữu xe ô tô, không giao kết hợp đồng lao động với lái xe mà chỉ cung cấp dịch vụ hỗ trợ kết nối giữa xe ô tô với khách hàng.

Nếu coi các doanh nghiệp này là các đơn vị kinh doanh vận tải giống như các đơn vị kinh doanh vận tải truyền thống, tức là các doanh nghiệp có sở hữu xe ô tô, các doanh nghiệp có giao kết hợp đồng với lái xe để quy định các nghĩa vụ, các điều kiện hoạt động chung giống nhau, như: Phải thực hiện đầy đủ các cam kết về chất lượng vận tải hợp đồng, phải mua bảo hiểm cho hành khách, phải bồi thường thiệt hại… là không hợp lí.

Nam đại biểu cho rằng quy định nói trên chưa rõ ràng, có thể dẫn đến cách hiểu và thực thi pháp luật khác nhau. Điều đáng lo ngại là quy định này sẽ dẫn đến trường hợp doanh nghiệp nào cung cấp dịch vụ hỗ trợ kết nối càng thông minh, tiện lợi cho các bên sử dụng thì dễ bị gán mác là kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, còn doanh nghiệp nào cung cấp dịch vụ kết nối khiêm tốn hơn thì coi là doanh nghiệp công nghệ cung cấp dịch vụ phần mềm hỗ trợ kết nối vận tải.

Vì vậy, để bảo đảm tính hợp lý, phù hợp với thực tiễn và chủ trương đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, bảo đảm tính thống nhất giữa các loại hình kinh doanh vận tải bằng xe ô tô và xe gắn máy thì cần xác định các doanh nghiệp cung cấp ứng dụng phần mềm hỗ trợ kết nối vận tải không phải là các đơn vị kinh doanh vận tải, để tránh sự tranh cãi khi tổ chức thi hành luật.

Trước những ý kiến tranh luận nói trên, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể giải trình trước Quốc hội hiện những đơn vị cung cấp phần mềm như GoViet, Grab có gần là 40 - 50 phần mềm, Bộ GTVT ủng hộ rất cao và không nêu những đơn vị này là tham gia vận tải.

“Vừa qua, Uber có liên quan đến việc cung cấp phần mềm và định giá vận tải, họ ở nước ngoài họ định giá chuyến xe đi từ A đến B là bao nhiêu tiền và họ trích lại phần họ bao nhiêu, họ chi lại cho lái xe bao nhiêu, họ quyết định toàn bộ vấn đề như thế. Những đơn vị như thế này chúng tôi cho là tham gia kinh doanh vận tải, kiếm lợi nhuận ở Việt Nam, do đó phải là ứng xử như là doanh nghiệp vận tải” - Bộ trưởng GTVT nhấn mạnh.

Lãnh đạo Bộ GTVT cũng thông tin, hiện nay rất nhiều phần mềm ở Việt Nam Bộ GTVT khuyến khích người ta bán phần mềm, các doanh nghiệp mua rồi sau đó sử dụng phần mềm đó để kết nối vận tải, Bộ GTVT ủng hộ rất cao.